Experts niet meteen voorstanders van lockdown zoals in Nederland, maar wat moet er dan wel gebeuren?

"Het aantal besmettingen ligt op een van de hoogste niveaus sinds het begin van de pandemie", stelde viroloog Steven Van Gucht vandaag op de persconferentie van Sciensano over de coronacijfers. "Enkel in de tweede golf noteerden we meer besmettingen. " Hij verwacht een "toenemende druk op de ziekenhuizen, met impact op de niet-covid-zorg", met komende week tussen de 250 en 300 opnames per dag. 

Een bijzonder hoge vaccinatiegraad in Vlaanderen en toch slechte coronacijfers: hoe kan dat? "We hebben een beetje te veel op de vaccins gerekend", zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt, KU Leuven) in "De ochtend" op Radio 1. 

"De kracht van de deltavariant wordt nog altijd onderschat. Bij de Wuhanvariant zou met de huidige vaccinatiegraad het probleem grotendeels opgelost zijn. Maar nu is de vaccinatiegraad niet hoog genoeg." 

Zijn conclusie: het is nog te vroeg om de bladzijde volledig om te slaan, zoals we in september en oktober geprobeerd hebben. Dat beaamt ook Van Gucht: "Vaccins doen hun werk goed, maar vaccinatie alleen is onvoldoende om de epidemie onder controle te krijgen."

Het is voor de experten nu even afwachten wat de cijfers zullen doen. Maar zelfs bij een daling van het aantal besmettingen zullen de hospitalisatiecijfers nog een tijdje verder stijgen. En nu al liggen 472 mensen op intensieve zorgen. "Ik denk dat we de 600 niet gaan kunnen vermijden", denkt Molenberghs. Ter vergelijking: Van Gucht had tot voor kort gehoopt onder de 500 bedden te blijven op intensieve zorgen.

De vraag is dan: wat moet er gebeuren? Kortstondige, forse lockdownmaatregelen, zoals in Nederland? Molenberghs twijfelt: "De vraag is of zo'n korte ingreep werkt, want wat nadien? Er valt wel iets te zeggen voor draaglijke, stabiele maatregelen over de lange termijn. Maar dat er moet worden ingegrepen, is duidelijk."

Steven Van Gucht klinkt gematigder. De viroloog zegt dat die piek van de grote besmettingsgolf waar we nu duidelijk in zitten, afgetopt kan worden door mondmaskers te dragen, thuiswerk, goede ventilatie en onze contacten te beperken, zeker in de privésfeer. "Als we dat met z’n allen goed doen, kunnen we de curve aftoppen zonder strengere ingrepen en lockdowns." 

Van Gucht is geen voorstander van een nieuwe, korte lockdown, zoals die er in Nederland zit aan te komen. Hij waarschuwt dat dit het aantal besmettingen alleen uitstelt als de overheid daarna de teugels weer snel loslaat.  

"Het is beter te kiezen voor duurzame maatregelen die je lang genoeg kan volhouden, om de situatie beheersbaar te houden. Als je de curve tijdelijk helemaal neerslaat, riskeer je dat je daarna een sterke opvering krijgt, waardoor je in een jojo-beweging terechtkomt. Dus ik ben daar geen grote voorstander van.”

Voorlopig staat het Overlegcomité pas gepland voor volgende week. "Maar niemand belet ons om vandaag al de nodige voorzichtigheid in acht te nemen", zegt Geert Molenberghs.

"Zo moeten we goed nadenken over massale gebeurtenissen waar heel veel mensen samenkomen. Zonder Gent en Brussel met de vinger te wijzen: zulke evenementen zijn in de huidige fase nog moeilijk te verantwoorden. Je krijgt dan altijd samenscholingen waar het virus van profiteert."

In Leuven is intussen beslist om de kerstmarkt niet te laten doorgaan. In Brussel is die in volle opbouw. "Het zou een verstandige maatregel zijn om die nu niet te laten doorgaan", klinkt het duidelijk.

Ook hier klinkt Steven Van Gucht gematigder. Hij vindt dat je alle evenementen niet over dezelfde kam mag scheren. “Er zijn evenementen die je veilig kan organiseren, zoals zaken waarbij mensen een vaste zitplaats hebben, een masker draagt, het Corona Safe Ticket verplicht.” 

Eenzelfde geluid klinkt bij viroloog Marc Van Ranst, over de drukte op het lichtfestival in Gent:

Steven Van Gucht herinnert eraan dat je door een mondmasker te dragen de veiligheid van een evenement enorm kan vergroten. En op het lichtfestival is dat het geval.

Ook de samenstelling van het publiek speelt een rol, merkt Van Gucht op. “Als je een mix van jong en oud hebt, zou ik nu toch voorzichtig zijn om eraan deel te nemen. Er gaat gewoon te veel virus rond op dit moment. Maar niet alle evenementen zijn dus even risicovol.”

Hoe het ook zij: de huidige situatie blijft vervelend. Wanneer kunnen we dan eindelijk zeggen dat we "met het virus kunnen leven"? "Met deze oplopende cijfers op intensieve zorgen kom je weer in de problemen in de ziekenhuizen. Ook de afgeschaalde zorg (voor andere aandoeningen, red.) is een probleem", stelt Molenberghs vast. 

"Dit zijn niet de omstandigheden die ons aan een griepseizoen doen denken, zelfs niet aan een zwaar griepseizoen. We zitten nog altijd op meer dan 20 doden per dag. Op jaarbasis kom je zo uit op 7.000 doden. Dat zijn 7 griepseizoenen. Om al die redenen zijn we er nog niet aan toe om 'te leven met het virus'."