Federale regering wil slimme camera's inzetten om gsm-gebruik achter het stuur op te sporen

Volgens de schattingen van de federale regering gebruikt ongeveer 30 procent van de mensen hun gsm achter het stuur. Die mensen willen ze nu op heterdaad betrappen, via het gebruik van slimme camera's. Zulke camera's worden vandaag al gebruikt voor het detecteren van snelheidsovertredingen, maar ze kunnen dus ook gsm-gebruik opsporen.

De camera maakt een foto door de voorruit én van de nummerplaat van een voertuig. Een systeem dat werkt met artificiële intelligentie maakt daarna een inschatting of de bestuurder zijn of haar gsm aan het gebruiken is. Als dat zo is, wordt het beeld doorgestuurd naar de politiediensten. Daar zal uiteindelijk een mens beslissen of de bestuurder ook effectief een overtreding beging.

Het is de bedoeling om de camera's daarvoor al in te zetten vanaf 2022. Volgend jaar zullen daarrond dus al proefprojecten worden opgestart. "De camera's moeten proportioneel en doelgericht ingezet worden, én met respect voor de privacy van mensen", benadrukt federaal minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). "Maar het gebruik van gsm's achter het stuur veroorzaakt bijna 30 dodelijke ongevallen per jaar. Ik verdedig mobiliteit als een vrijheid, maar elke vrijheid stopt voor mij waar je het leven van anderen in gevaar brengt."

"Er ligt momenteel een aantal voorstellen klaar in het parlement om het wettelijk kader daarvoor in orde te brengen," vult minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) aan. "We moeten uiteraard rekening houden met respect voor de privacy. De camera's moeten proportioneel gebruikt worden en de beelden mogen maar beperkte tijd bijgehouden worden. Maar het helpt de verkeersveiligheid om gebruik te maken van die slimme technologie, en dan moeten we daar uiteraard ook op kunnen inzetten."

Toch stellen privacy-activisten zich vragen bij het plan van de federale regering. Toen de slimme camera's voor het eerst geïnstalleerd werden, zouden ze enkel gebruikt worden om terroristen en zware criminelen op te sporen. Maar beetje bij beetje wordt het gebruik van die camera's uitgebreid en dat vinden de privacy-activisten een gevaarlijke zaak. 

"Dit is gewoon geen hellend vlak meer, maar het resultaat van een hellend vlak", zegt jurist Matthias Dobbelaere-Welvaert daarover. "Hoe fout gsm-gebruik achter het stuur ook is, men moet er rekening mee houden dat die camera's daar niet voor bedoeld waren. Uiteindelijk zal dit uitgroeien naar gezichtsherkenning en andere technologie."

Het inzetten van de slimme camera's kadert in een groter verkeersveiligheidsplan om de belangrijkste gevaren op de weg aan te pakken. Naast gsm's achter het stuur horen daar ook recidivisme, rijden onder invloed en veiligheid aan overwegen bij. De federale regering komt met 32 maatregelen die deze gevaren moeten aanpakken en het aantal verkeersslachtoffers moet terugdringen. Het streefdoel: nul verkeersdoden tegen 2050.

Om dat doel te bereiken zullen niet alleen slimme camera's ingezet worden. Er zal bijvoorbeeld ook veel meer geflitst worden en de tolerantiemarges voor snelheidsovertredingen zullen afgeschaft worden. Daarnaast is het de bedoeling om veel meer controles uit te voeren.

"Onze ambitie is om binnen enkele jaren één op drie bestuurders per jaar te controleren. Dat is nu nog een heel stuk minder, maar we willen er alles aan doen. We kiezen zowel voor meer mensen bij de wegpolitie als voor slimme middelen, zoals die camera's", aldus minister Verlinden. "Van controles gaat niet alleen een repressieve, maar ook een sensibiliserende kracht uit. Mensen die weten dat ze gecontroleerd kunnen worden, gaan hun rijgedrag daar ook op afstemmen."

Een andere maatregel is de invoering van een "systeem van progressieve sancties" bij overtredingen. Wie meermaals dezelfde overtreding begaat, zal daar telkens zwaarder voor gestraft worden. Voor overtredingen die enkel met onmiddellijke inning worden afgehandeld (zoals lagere snelheidsovertredingen), wordt op dit moment nog geen rekening gehouden met herhaling van de feiten bij het bepalen van de boete. Daar zal binnenkort dus verandering in komen.

De maatregelen uit het plan van de federale regering zullen tegen 2025 uitgevoerd worden. Daarnaast komt er ook een samenwerking met de Vlaamse, Brusselse en Waalse regering in het kader van een Interfederaal Plan voor Verkeersveiligheid. Dat overkoepelende plan zal eind deze maand voorgesteld worden.