Neen, de planeet is nog lang niet gered. Na meer dan twee weken vergaderen zijn de samengetelde klimaatplannen van de 197 landen niet voldoende om de opwarming van aarde tegen 2100 tot 1,5 graad te beperken. Zelfs de grens van 2 graden zal met de huidige toezeggingen waarschijnlijk niet gehaald worden.

Nochtans hadden de VN alle landen gevraagd om zes jaar na Parijs met aangescherpte klimaatplannen naar Glasgow te komen zodat de planeet op koers blijft om de opwarming van de aarde binnen aanvaardbare perken te houden. Daarvoor moet de wereldwijde uitstoot tegen 2030 ongeveer gehalveerd zijn, om tegen 2050 netto nul te bereiken. Dat is dus niet gelukt.

Eigenlijk zijn in Glasgow nauwelijks nieuwe klimaatambities voorgesteld. Alleen India kwam met nieuwe doelstellingen. De derde grootste vervuiler kan pas tegen 2070 klimaatneutraal worden, zei premier Narendra Modi. Dat is dus 20 jaar te laat. China, de veruit grootste vervuiler, kwam niet met aangescherpte ambities. Het wil nog altijd pas tegen 2030 zijn uitstootpiek bereiken om tegen 2060 klimaatneutraal te zijn.

Landen wordt nu gevraagd om tegen volgend jaar met extra klimaatplannen te komen. Dan zal de klimaattop plaatsvinden in het Egyptische Sharm-el-Sheikh.

Samen strijden tegen uitstoot methaan

Dat Glasgow het gat tussen de ambitie van Parijs en werkelijke uitstoot niet zou dichtrijden, was voorspeld. Daarvoor is het gat gewoon veel te groot. Zeker de grote groeilanden kunnen niet zonder fossiele brandstoffen. Toch was het niet allemaal kommer en kwel in Schotland. Dat India met doelstellingen kwam, werd door iedereen op applaus onthaald. Het land gaat ook gigantisch investeren in zonneparken. Dat doet ook China.

De grootste verrassing was het akkoord dat de Chinese hoofdonderhandelaar Xie Zhenhua sloot met de Amerikaanse klimaatgezant, John Kerry. De twee landen zitten geopolitiek op ramkoers, maar de strijd tegen de klimaatverandering vinden zo belangrijk dat ze hun tegenstellingen opzij wille zetten om samen te strijden tegen de uitstoot van methaan, het sterkste broeikasgas.

Methaan lijkt trouwens de grootste verliezer te worden van Glasgow. De Amerikaanse regering ontvouwde ook een plan dat de uitstoot van methaan in de VS tegen 2035 met bijna 75 procent moet verminderen. Het actieplan komt boven op een gezamenlijk Europees-Amerikaans methaan-initiatief. Dat is minder ambitieus dan het Amerikaanse, maar het is wel een plan op mondiale schaal. De deelnemende landen – ze zijn al met meer dan honderd – beloven de uitstoot tegen 2030 met 30 procent te verminderen ten opzichte van 2020. Als alle landen zich aan die afspraak houden, moet de aarde in 2050 0,2 graden minder opgewarmd zijn. Ook de strijd tegen de ontbossing krijgt meer tanden.

China kan steenkoolcentrales blijven openen

Lang werd gebikkeld over de uitfasering van steenkool en het stopzetten van subsidies aan fossiele brandstoffen. Beide zijn noodzakelijk om de 1,5 graad min of meer in het vizier te houden. Maar de grote groeilanden bleven op de rem staan. Uiteindelijk werd het een compromis. In de eindtekst staat niet dat ‘coal’ uitgefaseerd moet worden, maar wel dat ‘unabated coal’ en ‘inefficiënte’ subsidies voor fossiele brandstoffen afgebouwd moeten worden. Dat laat China en andere grootverbruikers toe nog steenkoolcentrales te openen, alleen moeten die schoner worden. De CO2 die vrijkomt, moet afgevangen en opgeslagen worden. Dat zijn de compromissen die gesloten moeten worden om de hele wereld aan boord te houden. Het is wel de eerste keer dat in COP-tekst de fossiele brandstoffen zo in het vizier worden genomen.

Vrees voor aansprakelijkheidsclaims

En dan was er natuurlijk het geld. In 2009 beloofden de rijke landen jaarlijks 100 miljard dollar in een fonds te storten. Dat geld is er nog altijd niet. De voorbije twee weken trokken enkele landen hun portefeuille open, maar aan 100 miljard komt men niet. De arme landen dringen ook al heel lang aan op een financiële regeling voor ­klimaatschade die ze al geleden hebben. Dat ligt heel gevoelig bij de VS en de EU. Zij vrezen dat dit de deur openzet voor aansprakelijkheidsclaims. Ze zijn immers verantwoordelijk voor al die CO2.

In deze slottekst staat nu dat de financiële steun aan kwetsbare landen dringend verhoogd moet worden. De rijke landen moeten zo snel mogelijk aan 100 miljard komen. En er wordt ook een werkgroep opgericht die moet onderzoeken hoe vanaf 2025 een nieuw en beter financieringsplan opgetuigd kan worden, maar bedragen worden niet genoemd. Het lijkt er dus op dat die blikje gewoon verder wordt gestampt. De onvrede hierover bij de arme landen blijft heel groot.

De kleine stappen vooruit volstaan niet

Over de creatie van een wereldwijde koolstofmarkt - nog een heet hangijzer - kwam een kleine doorbraak. Ter herinnering: artikel 6 van het akkoord van Parijs spreekt over de creatie van een wereldwijde koolstofmarkt, waarbij emissierechten worden verhandeld. De EU werkt zo al voor zijn industriële en energie­sector. Het idee erachter is dat koolstof steeds zwaarder belast wordt, waardoor bedrijven aangemoedigd worden schoner te worden.

In een wereldwijde koolstofmarkt kunnen rijke landen arme landen betalen om extra inspanningen te doen. Economisch kan dat zinvol zijn, omdat in arme landen sneller en goedkoper klimaatwinst geboekt kan worden. Maar zo’n wereldwijde koolstofmarkt heeft nood aan transparantie en duidelijke spelregels. Anders dreigt het gevaar dat klimaatprojecten twee keer ­geboekt worden, een keer in het rijke land en een keer in het arme land. Bovendien circuleren nog veel oude emissierechten. Die maken dat de koolstofprijs te laag blijft.

Er is nu beslist dat 2 procent van de rechten uit het systeem gehaald worden. Dat is een stap vooruit, maar waarschijnlijk niet genoeg om meteen van een performante markt te kunnen spreken.

Kortom, Glasgow was een typische klimaattop waar kleine stappen vooruit werden gedaan. Maar het probleem is ondertussen zo urgent dat kleine stappen niet zullen volstaan.

 (sgg)