‘Bij Tom hoef ik nooit te vrezen dat ik uit schaamte diep achter m’n camera moet wegduiken’

“Bon. En wat gaan we hierna doen?” Het is de laatste draaidag van Trigger Happy, een verborgencameraprogramma waarin Jan Van Looveren, Koen Van Impe en een toen nog nobele onbekende Tom Waes nietsvermoedende passanten aan een reeks absurde grappen onderwerpen. De camera is nog maar net gestopt met draaien wanneer Waes aan regisseur Tim Van Aelst komt vragen hoe hij hun gezamenlijke toekomst ziet. “Die vraag kwam als een verrassing, maar tegelijk voelde ik de chemie”, vertelt Van Aelst zoveel jaar later. Van Aelst was toen nog een piepjonge regisseur die voor zijn eerste eigen programma op zoek was naar een stel lefgozers die het aandurfden hun ‘slachtoffers’ voor het oog van de verborgen camera om de tuin te leiden.

Van Aelst had Waes aan het werk gezien in Het geslacht De Pauw. Het rolletje dat hij daar speelde – de van behoorlijk wat testosteron voorziene broer van Bart De Pauw – was precies het soort personage waar Van Aelst voor Trigger Happy naar op zoek was. “Ik heb hem toen gebeld om eens iets te gaan drinken. Hij kwam aanzetten op zijn koersfiets en het klikte meteen.”

Dat Waes op die laatste draaidag niet afwacht wat er komt, maar zelf de koe bij de hoorns vat, typeert hem, vindt Raf Uten. Hij is een van oprichters van De Mensen, het productiehuis waar Waes de laatste twaalf jaar exclusief voor werkt. “Tom is heel erg hands-on. Hij wil dat de zaken vooruitgaan, er moet niet te veel gepalaverd worden.”

Toch duurt het nog een tijdje voor er met Tomtesterom een geschikt programma voor Waes gevonden wordt. “Nochtans zat Tom daar al een tijdje mee in zijn hoofd”, weet Nico Surings, sinds jaar en dag de vaste cameraman van Waes. “De eerste keer dat ik met hem samenwerkte was bij De Planckaerts, waar Tom toen regisseur was. Al is dat een groot woord voor wat hij deed. Het kwam er vooral op neer dat hij moest zien in te schatten op welke momenten we mochten draaien en wanneer we de familie best een beetje met rust konden laten. Iets wat Tom trouwens fantastisch deed.”

Die mensenkennis is volgens Surings nog steeds een van de grote troeven van Waes als televisiemaker. “Hij is heel goed in het mensen op hun gemak stellen. Hij voelt zijn gesprekspartners perfect aan. Bij Tom hoef ik nooit te vrezen dat ik uit schaamte diep achter m’n camera moet wegduiken bij gevoelige thema’s. Op zijn kousenvoeten slaagt hij er in ook de moeilijke vragen te stellen.”

Buitenwipper

Maar eerst terug naar De Planckaerts. In de Ardense bossen rond de chalet van de familie gaat Waes in de vrije uren tussen de draaiperiodes aan de slag met een How to survive in the woods-boekje. Het is het eerste van een hele reeks handleidingen die hij voor Tomtesterom in de praktijk zal brengen. “Aanvankelijk zou Tomtesterom een soort comedyprogramma worden”, herinnert Van Aelst zich. “Met die handleidingen als aanzet voor een paar sketches. Tot Tom plots zei: ‘Ik ben wel van plan om het Kanaal écht over te zwemmen.’”

Dat brengt ons bij een modewoord dat bijna alle gesprekspartners in de mond nemen wanneer het over Waes gaat. “Ik vind het eigenlijk een heel vies woord, maar Tom is een van de weinige mensen die ik authentiek durf noemen”, zegt Uten. “What you see is what you get.”

Ook Surings weet ondertussen dat Waes niet houdt van fake. “Bij Reizen Waes bijvoorbeeld wil hij de ontmoetingen zo spontaan mogelijk houden. Als we ergens voor het eerst binnenstappen, moet het ook écht de eerste keer zijn. Als cameraman is dat soms frustrerend. Omdat je weet dat je iets veel mooier in beeld zou kunnen brengen als je al een lampje had kunnen plaatsen bijvoorbeeld. Of als je op voorhand op zoek had kunnen gaan naar de ruimte met het mooiste licht. Maar dat wil Tom niet. Met als gevolg dat ik soms een volledig gesprek sta te filmen in een donker waskot, terwijl dan achteraf blijkt dat er één deur verder een kamer is met perfect tegenlicht.” (lacht)

Die echtheid heeft Waes volgens zijn jeugdvriend Tom Lenaerts te danken aan zijn atypische achtergrond. Voor Waes in de televisiewereld aan de slag ging, verdiende hij onder andere de kost als beroepsduiker en buitenwipper. “Tot hij me op gegeven moment belde. Met de melding dat hij zin had om iets anders te doen en de vraag of ik toevallig niks voor hem had.” Lenaerts is op dat moment een van de grote namen bij productiehuis Woestijnvis en loodst zijn vriend daar binnen. “Ik wist dat Tom iemand is waar je mee naar de oorlog kan. En het is makkelijker om van een toffe gast een goede collega te maken dan omgekeerd.” Waes ontpopt zich bij Woestijnvis tot manusje-van-alles. Hij werkt als fixer, redacteur en uiteindelijk ook eindredacteur van een hele reeks programma’s. “Pas daarna is hij voor het eerst op het scherm gekomen. Dat hij zo’n laatbloeier is maakt dat de Tom die je op het scherm ziet, voor 90 procent dezelfde is als de Tom die op de tribune van Antwerp naast me zit.”

Of het iets te maken heeft met zijn verleden als waterdrager achter de schermen durft Uten niet zeggen, maar feit is wel dat Waes met voorsprong de dankbaarste mens is die hij kent. “Na elk seizoen van Reizen Waes is er een productiefeestje. Tom wil dan altijd op voorhand weten wie er zal zijn, om dan de avond zelf aan te komen zetten met voor elk van de aanwezigen een op maat gekozen cadeautje. Ik ken niemand die dat soort dingen doet.”

Kleine kantjes?

Op zoek naar de kleine kantjes van het fenomeen Waes komen we terecht bij zijn legendarische ongeduldigheid. “Tom haat tijdverlies”, zegt Uten. “Hij is zelf heel erg stipt. Ik heb hem eigenlijk nog nooit te laten weten komen. Maar hij verwacht dan ook hetzelfde van de mensen die met hem een afspraak maken.” Ook Surings heeft ervaring met het strikte timemanagement van Waes. “Wie met Tom op pad gaat moet voorbereid zijn. Hij kan het absoluut niet hebben als je tijdens het draaien plots terug naar het busje moet omdat je niet genoeg batterijen bij hebt of je regenjas vergeten bent. Gebeurt dat toch, dan zal hij zijn ongenoegen ook duidelijk laten blijken. Al is hij met de jaren wel rustiger geworden. Als we nu voor zo’n opname zeggen: ‘Geef ons een kwartier, dan zorgen we dat we klaar zijn’, dan kan hij daar net genoeg geduld voor opbrengen.”

Maar hoe dankbaar en authentiek je ook bent, je moet bij de uitbouw van een televisiecarrière zoals die van Tom Waes ook wat meeval hebben. “Tom had het geluk dat hij heel snel heeft gevonden waar hij goed in was”, zegt Lenaerts. “Hij weet dat hij in alles wat hij doet dicht bij zichzelf moet blijven. Hij heeft één keer een quiz gepresenteerd en toen voelde je aan alles dat het plaatje niet klopte.” Of dat van Waes een onetrickpony maakt, vragen we. “Neen, dat is te negatief gesteld. Er is niks mis met focussen op waar je goed in bent. Franky Vercauteren had een fantastische linkervoet. Gelukkig is hij daar op blijven trainen en heeft hij zich niet beziggehouden met zijn mindere rechter, anders had hij nooit al die fenomenale voorzetten kunnen trappen.”

Ook in zijn acteercarrière blijft Waes – voorlopig – dicht bij zichzelf. “Het plan om met Tom een fictiereeks te maken lag bij ons al langer op tafel”, vertelt Uten. “Ik geloofde heel hard dat dat zou werken, alleen was het lang zoeken naar de juiste verhaallijn. Met Undercover vielen de puzzelstukken plots in elkaar. Het personage van Bob ligt in het verlengde van wie Tom is. En dat werkt, dat merk je aan de cijfers.” Undercover is niet alleen op Eén een succes, in Nederland is het de best bekeken reeks op Netflix en ook in de rest van de wereld wordt Undercover gesmaakt. Daar kan Surings over meespreken. “Dat Tom in België en Nederland herkend wordt, daar zijn we ondertussen aan gewend. Wanneer er een klas schoolkinderen passeert weet Tom dat hij zich best even in ons busje verschuilt. Maar eens de grens over hadden we daar weinig last van. Tot Undercover. Onlangs wilden we in een van die buitenlanden een terrasje doen, toen er plots iemand op Tom af kwam stormen. ‘Jij bent die gast uit Undercover! I love your work.”

In Undercover mag hij dan al dicht bij zijn comfortzone blijven, er gaat in Waes wel degelijk een acteur schuil, denkt Van Aelst. “Ik heb hem ooit nog bezig gezien in de ondertussen al lang vergeten politiereeks Rupel. Hij had daar een heel klein rolletje, maar deed dat wel erg goed.”

Het zal er volgens Lenaerts voor Waes op aankomen om in de toekomst de juiste rollen te kiezen. “Net als bij zijn televisieprogramma’s moet hij de projecten kiezen die aansluiten bij wat hem ligt. Ik denk dat Tom heel goed weet welke rollen hij wel en welke hij niet kan spelen. Je hoeft niet alles te kunnen om een groot acteur te zijn. Kijk naar Jack Nicholson, die speelt al zijn hele leven zichzelf.”