Direct naar artikelinhoud
ReportageHuisartsen

Druk op huisartsen wordt onhoudbaar: ‘Wij helpen niet mee aan het indijken van de pandemie’

De onthaalmedewerkers van de wachtpost op het UZ Gent draaien overuren.Beeld Wouter Van Vooren

De vierde golf maakt van de huisarts een callcenter, een ‘attestenautomaat’ die print wat de patiënt vraagt. De beroepsgroep kraakt onder de druk. ‘Als ik geen tijd meer heb om empatisch te luisteren naar een jongere met mentale problemen, dan stop ik er mee.’

‘Wat doen wij hier eigenlijk?’ Huisarts Myriam Nys kijkt vragend naar haar confraters, die op zaterdag de wachtpost op het UZ Gent draaiende houden. De twee zetten de blik op oneindig – buiten is het alweer donker geworden, lijken ze te beseffen. Dus geeft ze het antwoord maar zelf. “Niks. Helemaal niks.” De deur zwaait even later bruusk open, de onthaalmedewerker beëindigt streng ons gesprek: “Sorry, maar ik heb nu echt een dokter nodig.”

Aan patiënten geen gebrek. In de wachtzaal wordt gehoest en gesnotterd dat het een lieve lust is, ze zit zelfs zo vol dat aan mensen gevraagd wordt om even buiten te wachten als ze geen plekje vinden. “Ik durf bijna niet te kijken naar hoeveel namen de lijst telt”, zegt Kristof Galle, die op vertrekken staat voor een ronde huisbezoeken. “Mijn dag zit er nog lang niet op.” Vorig weekend, zo vernemen we van een andere arts, is tot 4 uur ‘s nachts gewerkt op de wachtpost.

Hoezo dan, niks? “Wat ik bedoel, is dat wij niet wezenlijk meehelpen aan het indijken van de epidemie”, zucht Nys. Mensen die al een positieve zelftest hebben afgenomen, moet ze voor de formaliteit nog een wisser in de neus duwen. Anderen faken symptomen om toch maar een voet tussen de deur te krijgen. “Van een patiënt hoor ik dan dat ze met 25 vrienden een positieve zelftest hebben afgelegd. De helft is naar de dokter geweest, de andere helft wilde liever niet dat hun CST rood zou kleuren. Dan dweil je met de kraan open.”

Huisarts Kristof Galle bereidt zijn ronde huisbezoeken voor: 'Ik durf bijna niet te kijken naar hoeveel namen de lijst telt.'Beeld Wouter Van Vooren

Afwezigheidsattest

De eerste lijn wordt krom geslagen, zo klinkt het unaniem. De contacttracing kan niet meer volgen, en de huisartsen geraken niet meer uit aan het testkader – laat staan de patiënten. Huisarts Fien Van Stappen, die de wachtdienst coördineert, verwijst naar een besloten Facebook-groep waar artsen normaal covidinfo delen. Daar is nu meer tegenspraak dan overeenkomst te vinden in reacties. “In tegenstelling tot waar wij ons elke dag mee bezighouden, moet je 9 jaar unief gedaan hebben om de info op de overheidssites te snappen.”

Het gevolg is dat huisartsen, nog meer dan in vorige golven, overspoeld worden met vragen van patiënten. “‘Contacteer uw huisarts’, zeiden ze op een gegeven moment de hele tijd. Daar word ik zo boos van”, zegt Nys. Ook Mieke Dierkens, die de roodgloeiende telefoon van de wachtdienst bemant, zegt: “De druk is enorm, mensen bellen vaak in totale wanhoop met vragen waar onze dienst eigenlijk niet voor bedoeld is.”

Vandaag staat het online nochtans in drukletters, bij het ervaren van symptomen: ‘Contacteer NIET je huisarts, maar gebruik de zelfevaluatietool’. 

Veel haalt dat niet uit, zegt Van Stappen. Ze is haar praktijk om 7.30 uur beginnen openen, dan om 7 uur, maar de telefoontjes blijven komen. “Ik ben donderdag van pure uitputting een half uurtje in slaap gevallen”, vertelt Van Stappen. “Toen ik wakker werd, had ik wel 25 gemiste oproepen, 24 ervan bleken te gaan om covidadministratie. Een herstelcertificaat, een afwezigheidsattest, een testcode, ga zo maar door.”

Om de huisartsen wat te ontlasten, zal wie op basis van de zelfevaluatie het advies krijgt om zich te laten testen op corona vanaf nu automatisch ook een afwezigheidsattest voor maximaal 36 uur verkrijgen. Dat keurde de Nationale Arbeidsraad zondag goed.

“Ontlasten noemen ze dat dan”, klinkt het daarover cynisch in de Facebook-groep, omdat zo’n tijdsframe in sommige regio’s niet zou volstaan om een test vast te krijgen. De frustratie is er tastbaar, iemand benoemt zichzelf tot “onderbemand callcenter en goedkope attestenautomaat.” Een andere persoon getuigt hoe een patiënte haar moest troosten “nadat ik in wenen uitgebarsten was.”

Uitgeblust

De Belgische Vereniging van Artsensyndicaten (BVAS) stelt voor om de zelfevaluatie ook open te stellen voor asymptomatische patiënten die contact hadden met een besmet persoon, om zo nog verder te ontlasten. Volgens de organisatie zijn steeds meer huisartsen genoodzaakt om afspraken voor zieke patiënten uit te stellen van 24 naar 72 uur.

“Op maandag loopt mijn agenda voor de hele week vol”, beaamt een huisarts, die liever anoniem blijft. “Soms zet ik mijn telefoon gewoon af. Ik kan het niet meer opbrengen om, als een kind pijn heeft na een val van de trap, te zeggen: ‘Sorry, dat gaat deze week niet meer lukken.’”

Van Stappen maakt zich ernstig zorgen over de toekomst van de beroepsgroep. Overal circuleren verhalen over uitval door burn-out, over artsen in opleiding die overwegen om niet te starten, over oudere artsen die een vervroegd pensioen overwegen. In De Standaard getuigde deze week een jonge Antwerpse huisarts van 38 die er de brui aan gaf. ‘De vierde golf was de duw te veel.’

De situatie hakt er diep op in, stelt nog een arts: “Woensdag was mijn laatste consultatie een jong meisje dat automutileert, en bij wie ik een hechting moest doen. Ik was helemaal uitgeblust, vond noch de tijd noch de energie om een psychologisch nagesprek te doen. ‘Sorry dat ik je gestoord heb’, zei ze. Ik heb nadien gehuild. Als ik geen tijd meer heb om empatisch te luisteren naar een 21-jarige die automutileert, dan stop ik er mee.”

Myriam Nys maakt zich klaar voor de volgende patiënt.Beeld Wouter Van Vooren