Oncologen voeren moeilijkste gesprekken uit hun carrière: “Elk dag moeten we mensen in tranen uitleggen dat hun kankerbehandeling uitgesteld wordt”

Het effect van de stijgende coronacijfers is heel erg tastbaar op de kankerafdeling van het UZ Leuven. “Indirect omdat er veel zorgpersoneel uitvalt door quarantaine”, zegt professor Daphne Hompes, die er oncologisch chirurg is. “Direct, omdat een belangrijk deel van de capaciteit op intensieve zorg nodig is voor covid-19.” Veel ingrepen worden daardoor uitgesteld. “Niet alleen bij ons, op verschillende diensten.” Gevolg: veel nervositeit. “Zeker op een kankerafdeling waar patiënten bij een diagnose meteen aan een doodsvonnis denken.”

De afgelopen weken voerde Hompes dan ook de moeilijkste gesprekken uit haar carrière. “Eerst is er al de diagnose, die voor paniek zorgt: Ja, u hebt kanker. Dat is al een zware dobber. Vervolgens zeg ik: Ja, u moet geopereerd worden. Om er dan aan toe te voegen: Wanneer, dat is nog onduidelijk. Zo’n boodschap brengen is niet eenvoudig. Psychologisch is het voor patiënten zwaar om dragen. De ongerustheid onder hen is groot. Mensen blijven ons bellen en mailen wanneer ze aan de beurt zijn. Begrijpelijk.”

LEES OOK. Kankerpatiënt Chris Van den Abeele schrijft vaccinweigeraars een briefje

“Toch is het uitstel van sommige oncologische operaties perfect te verantwoorden”, zegt Gert De Meerleer, kliniekhoofd van de dienst radiotherapie-oncologie in het UZ Leuven en ook voorzitter van kankerorganisatie BRAVO. Marian Vanhoeij, oncologisch chirurg in de borstkiniek van het UZ Brussel, bevestigt dat: “In het buitenland is het zelfs gebruikelijk om na een bepaalde kankerdiagnose een aantal weken op een ingreep te moeten wachten. Terwijl we toch gelijkaardige overlevingskansen zien.” Al moet een tumor ook weer niet te lang blijven zitten, aldus nog Hompes. “Een kankergezwel dat te lang in een lichaam blijft zitten, heeft vrij spel en kan impact hebben op de levensverwachting. Microscopisch kleine uitzaaiingen zijn mogelijk.”

LEES OOK. Tal van ziekenhuizen erkennen dat ze operaties moeten uitstellen

Mentaal zwaar voor artsen

Voor patiënten is uitstel vervelend, soms traumatiserend, maar ook artsen hebben het mentaal zwaar, zegt De Meerleer. “Een keuze tussen prioriteiten is niet alleen aartsmoeilijk, het veroorzaakt bovendien veel stress bij zorgpersoneel. Want wie krijgt voorrang om geopereerd te worden en wie niet? Die afweging maken is enorm lastig. Ook al bestaan er procedures voor.”

Patiënten worden in alle ziekenhuizen naar dringendheid gecategoriseerd. “Echt urgente ingrepen, die binnen de 24 uur moeten gebeuren, kunnen momenteel gewoon plaatsvinden”, legt Hompes uit. “Kankerpatiënten vallen meestal in de daaropvolgende categorie. Afhankelijk van de beschikbare operatietijd proberen we maximaal voorrang te geven aan deze patiënten, zodat het uitstel niet veel langer dan een paar weken wordt. Voor wie een ingreep minder dringend is, kan het allemaal nog langer duren.”

Uit een belronde naar de grote ziekenhuizen in Vlaanderen blijkt dat er momenteel een gemiddelde wachttijd van drie tot vier weken bestaat voor oncologische ingrepen. Al is het niet overal zo. In de ziekenhuizen van Gasthuiszusters Antwerpen (GZA) wel, bijvoorbeeld, maar in het UZ Gent dan weer niet. “De druk per ziekenhuis is afhankelijk van de het type ingrepen dat daar gebeurt, de mate van hoogdringendheid en de coronacijfers in de regio”, weet Karen Geboes, digestief oncoloog aan het UZ Gent.

Diagnoses te laat gesteld

Volgens De Meerleer is er tot slot nog steeds een probleem van diagnoses die te laat gesteld worden omdat er nog altijd patiënten zijn die angst hebben om naar het ziekenhuis te komen. Angst om besmet te raken, maar contradictorisch genoeg maken ze zichzelf daardoor net zieker. “Het is en blijft een issue, waar onze volksgezondheidsminister Frank Vandenbroucke (Vooruit) te weinig aandacht aan besteedt. Nochtans duurt het maar vijf seconden om het even op televisie te melden: Ga naar een dokter. Stel uw bezoek niet uit: u wordt behandeld. Gebeurt dat niet, dan neemt de kans op een ernstige ziekte toe.”