Duitse socialisten, groenen en liberalen bereiken regeerakkoord: ambitieuzer klimaatplan en "nieuwe start" in migratie
In Duitsland hebben de sociaaldemocratische SPD, de Groenen en de liberale FDP een regeerakkoord bereikt. De drie partijen willen onder meer een ambitieuzer klimaatbeleid voeren en een "nieuwe start" in het migratiebeleid. De legalisering van cannabis en de verlaging van het stemrecht tot 16 jaar zijn enkele opvallende maatregelen. Wellicht legt de nieuwe regering in de week van 6 december de eed af. En dan komt er een einde aan de regeerperiode van Angela Merkel, die 16 jaar bondskanselier was.
De sociaaldemocratische SPD kwam als grootste partij uit de parlementsverkiezingen van september, voor de CDU/CSU, die onder leiding van Armin Laschet een zware nederlaag leed.
Aangezien de SPD en de CDU geen zin meer hadden om hun zogeheten Grote Coalitie voort te zetten, waren drie partijen nodig om een regering te vormen. Zowel de SPD als de CDU keek daarvoor in de richting van de Groenen en de liberale FDP. Die twee partijen beslisten uiteindelijk om met de SPD onderhandelingen op te starten.
De SPD, de Groenen en de FDP hebben nu een akkoord gesloten, dat later nog moet worden goedgekeurd door de leden van de drie partijen. De tekst kreeg de titel "Durf vooruitgang te boeken. Alliantie voor vrijheid, gerechtigheid en duurzaamheid".
De drie partijen stellen hun regeerakkoord voor:
Het akkoord in een notendop
De drie partijen willen onder meer een ambitieuzer klimaatbeleid voeren en een "nieuwe start" in het migratiebeleid. Wat het klimaat betreft, moet tegen 2030 80 procent van de Duitse elektriciteitsvoorziening uit hernieuwbare stroom bestaan. Daarbij wordt heel fel ingezet op zonne- en windenergie.
Tegelijkertijd zullen de zwaar vervuilende bruinkoolcentrales 8 jaar vroeger sluiten dan voorzien, in 2030 in plaats van 2038. Het elektriciteitsverbruik in Duitsland zal in elk geval enorm toenemen, want het is de bedoeling om het gebruik van fossiele brandstoffen in voertuigen drastisch af te bouwen. Tegen 2030 zouden er 15 miljoen elektrische wagens moeten rondrijden in Duitsland.
De "nieuwe start" in het migratiebeleid uit zich onder meer in een versnelde asielprocedure, zowel voor wie kan blijven als wie moet vertrekken. De drie partijen willen illegale migratie een halt toe roepen en legale migratie verhogen. Er komt een systeem om op een legale manier naar Duitsland te komen en de procedure om de Duitse nationaliteit te krijgen, wordt vereenvoudigd.
Voorts komt er ook een door de SPD beloofde verhoging van het minimumloon naar 12 euro per uur en dat al in het eerste regeringsjaar. Nieuwe belastingen (bijvoorbeeld op vermogen) komen er niet, ook geen verhogingen van bestaande belastingen. Vanaf 2023 moet de schuld weer worden afgebouwd, onder de limiet die de grondwet oplegt, ondanks stevige investeringen in het klimaatbeleid.
De nieuwe coalitie wil 400.000 woningen per jaar bij bouwen en cannabis legaliseren. De leeftijd om voor het eerst te gaan stemmen, zakt voor nationale en Europese verkiezingen naar 16 jaar. Aan de pensioenleeftijd verandert niets.
Wat het buitenlandse beleid betreft, wil de nieuwe coalitie de werking van de Europese Raad (een van de belangrijkste instellingen van de Europese Unie) hervormen zodat die meer verenigd en effectiever kan optreden. Ze wil ook een betere samenwerking tussen verschillende Europese legers en pleit voor een "soeverein Europa". Het partnerschap met Frankrijk en de VS blijft voor de nieuwe coalitie de peiler van het buitenlandse beleid.
Superministerie voor Groenen
Over de nieuwe ministers is nog niets bekend. Duidelijk is wel dat Olaf Scholz van de SPD de nieuwe bondskanselier wordt. Hij wordt de eerste sociaaldemocratische bondskanselier sinds Gerhard Schröder (1998-2005).
Ook duidelijk is welke partijen welke bevoegdheden krijgen. Naast de post van bondskanselier krijgt de SPD nog 6 ministeries. Onder meer Volksgezondheid en Werk gaan naar de SPD. De Groenen krijgen 5 ministeries en de FDP 4.
Er komt een "superministerie" voor Economie, Klimaat en Energie, dat geleid zal worden door een groene minister. Ook Buitenlandse Zaken gaat naar de Groenen. De FDP krijgt Financiën, Mobiliteit, Onderwijs en Justitie.
Opvallend is dat de drie partijen het naar verluidt maar niet eens raakten over wie Volksgezondheid zou krijgen. De coronapandemie is zonder twijfel dé crisis van het moment. De drie partijen leken daar gewrongen te zitten, gisteren wilde geen enkele van de drie partijen het ministerie. Uiteindelijk gaat het naar de sociaaldemocraten.
De toekomstige bondskanselier Scholz liet tijdens de persconferentie over het bereikte akkoord alvast verstaan dat vaccinatie verplicht zou moeten zijn voor bepaalde groepen.
"Het lijkt alsof iedereen zijn absolute eisen kreeg"
"Het is eigenlijk straf dat de drie partijen er in een maand tijd in geslaagd zijn tot een akkoord te komen, een sterk akkoord van bijna 200 pagina's", zegt VRT NWS-journalist en Duitsland-kenner Jeroen Reygaert. "Zeker omdat de drie nog nooit een regering gevormd hebben."
De drie partijen hebben ook echt kunnen schitteren. "Je kan eigenlijk achter bijna elk punt wel zetten wie het wilde, of gehaald heeft. Eigenlijk blijven de meeste dogma's overeind. Dat zit ook in de naam: "meer vooruitgang riskeren - alliantie voor vrijheid, gerechtigheid en duurzaamheid", daar zie je de drie partijen duidelijk in weerspiegeld", aldus Reygaert.
Vooral de Groenen hebben veel binnengehaald: "Het superministerie, de sterk aangescherpte klimaatdoelen. Maar bijvoorbeeld ook het stemrecht op 16, iets waar de Groenen hopen van te kunnen profiteren."
"Maar ook het erg belangrijke minimumloon van 12 euro en de kinderverzekering tegen kinderarmoede voor de socialisten en geen belastingverhogingen voor de liberalen, net als het niet invoeren van een snelheidsbeperking zijn belangrijke punten en waren belangrijke beloftes van die partijen aan hun kiezers", zegt Jeroen Reygaert.
"Het lijkt er wel op alsof de drie partijen weinig zin hebben in de aanpak van de coronacrisis. Geen enkele van de drie partijen wilde het ministerie van Volksgezondheid. Uiteindelijk heeft de SPD zich opgeofferd. Maar er komen wel wat nieuwe coronamaatregelen: er wordt een permanente crisiscel opgericht en bepaalde groepen, het zorgpersoneel dus, zullen zich moeten laten vaccineren."
Beluister hier de analyse van het regeerakkoord door Jeroen Reygaert, in "De wereld vandaag" op Radio 1:
Duitsland heeft een regeerakkoord in minder dan 2 maanden: "Niemand wou functie volksgezondheid"
Grijpt Merkel naast record?
De nieuwe regering zal wellicht in de week van 6 december de eed afleggen. En dan komt er een einde aan 16 jaar bondskanselierschap van Angela Merkel (CDU). Als die timing behouden blijft, zou dat betekenen dat Merkel net naast het record van langst regerende bondskanselier grijpt. Dat staat nu op naam van haar partijgenoot Helmut Kohl, die Duitsland bestuurde van 1982 tot 1998. Net als Kohl was Merkel 16 jaar aan de macht, maar wellicht zal ze een tiental dagen te kort komen om hem van de troon te stoten.
