België in lockdown light. Nu is het opnieuw afwachten: volstaat dit?

Het Overlegcomité zat vrijdagochtend alweer samen over de coronatoestand. Die is zorgwekkend: het aantal besmettingen, ziekenhuisopnames en overlijdens blijft stijgen. De zorg krijgt het nog amper behapt. In de ziekenhuizen is het code rood.

Zoals verwacht kondigde premier Alexander De Croo (Open Vld) daarom een lockdown light aan. “Het is opnieuw gebleken hoe het in deze pandemie steeds rijden en omzien is”, zei De Croo na het Overlegcomité. “We moeten toegeven dat we verschalkt zijn door de deltavariant. De situatie vandaag is slechter dan in de meest negatieve scenario’s.”

Vorige week woensdag, tijdens de vorige vergadering van het Overlegcomité, was het idee dat een beperkt pakket aan nieuwe coronamaatregelen zou volstaan om te overwinteren zonder sluitingen. Dat is fout gebleken, waardoor een nieuwe reeks maatregelen nodig was.

Discotheken moeten minstens drie weken op slot. Cafés en restaurants krijgen, net zoals in eerdere golven, een verplicht sluitingsuur: 23 uur.  Trouwfeesten kunnen wel plaatsvinden. Er komen ook geen beperkingen op het aantal bezoekers thuis.

Nederland

Vanuit virologisch standpunt is een sluiting van het nachtleven te verdedigen, oordeelt Marc Van Ranst (KU Leuven). “Uit eerdere onderzoeken blijkt dat het nachtleven een driver is voor het virus. Je ziet bijvoorbeeld in heel wat landen dat de besmettingsgraad onder jongeren hoger is als het nachtleven open is. Dat is ook maar logisch: die sector brengt per definitie veel mensen dicht bij elkaar. Vaak in een uitgelaten sfeer, waar alcohol nooit veraf is. Met zo’n situatie moet je voorzichtig zijn tijdens een pandemie.” Toen in Nederland het nachtleven afgelopen juli openging, moest het al snel weer dicht door de oplopende besmettingscijfers.

Voor Van Ranst had het sluitingsuur in de horeca vroeger gemogen. Hij verwijst hiervoor naar het beleid in buurland Nederland. Daar moeten alle cafés en restaurants al een poos om 20 uur dicht en vanaf zondag wordt dit voor drie weken 17 uur, zo maakte premier Mark Rutte vrijdagavond bekend. Ook fitnesscentra, theaters en winkels gaan er straks toe vanaf hetzelfde uur. 

In ons land kunnen indoorevenementen blijven doorgaan, mits vaste zitplaatsen (weliswaar met mondmasker en coronapas). Fitnesscentra en winkels blijven de hele tijd open. Moest hier dan niet verstrengd worden? Volgens Steven Van Gucht (Sciensano) hangt veel af van de organisatie. “Een bijeenkomst binnen met goede ventilatie, mondmaskers en vaste plaatsen en dus weinig circulatie kan je veilig laten doorgaan. Een event buiten is in principe veiliger, ja. Maar een kerstmarkt kan ook risicovol worden als iedereen in bussen wordt aangevoerd en later de bierstube zonder mondmasker induikt”, verduidelijkt de viroloog.

Boosterprik

De vergadering van het Overlegcomité verliep vrijdag relatief vlot. Alle politici rond tafel beseften dat extra maatregelen, gezien de hoge besmettingscijfers en de situatie in de zorg, onontkoombaar waren. En dat politiek drama de zaak weinig vooruit zou helpen.

Wat ook hielp: de maatregelen in het onderwijs werden doorgeschoven naar de regionale ministers. Tegelijk moeten dit weekend nog enkele andere zaken worden uitgeklaard. Zo zitten de ministers van Volksgezondheid zaterdag samen over de timing van de derde prik tegen het coronavirus. Iedereen is het erover eens: deze moet sneller komen, al zal het interval van zes maanden na de tweede prik gerespecteerd worden. De vraag is hoe men de boosterprik praktisch kan versnellen? Tegelijk zullen er nieuwe ‘walk in-centra’ worden ingericht, waarbij je zonder afspraak en zonder veel papierwerk kan laten testen. Dit om de overbevraagde huisartsen wat te ontlasten.

Zonder echte lockdown

Dit alles leidt tot de vraag: volstaat het huidige pakket aan coronamaatregelen nu echt voor deze winter? Of dreigen we eerstdaags alweer het Overlegcomité te moeten samenroepen?

In de zorgsector blijft de bezorgdheid groot. “Het worden sowieso nog heel harde weken in de zorg”, zegt Margot Cloet, de topvrouw van Zorgnet-Icuro. “Maar we zijn wel tevreden dat we vandaag zien dat onze signalen zijn opgepikt. Het blijft afwachten met bibberende knieën of de maatregelen voldoende zijn.” 

Volgens Van Gucht kán het huidige pakket aan maatregelen werken. “Ook in Letland hebben ze een steile stijgende curve kunnen ombuigen zonder echte lockdown”, zegt hij. “Maar zeer veel zal afhangen van hoe we ons in ons privéleven gaan gedragen.” Hij drukt op het verlagen van het aantal sociale contacten als meest eenvoudige maar heel doeltreffende stelregel. “De meeste besmettingen gebeuren nog altijd in een informele context. Je kan elkaar nog ontmoeten, maar kies voor een vaste groep van mensen die je ziet, hou voldoende afstand en zet een raam open als je elkaar ontmoet of spreek buiten af.” Ook minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) klopte op die nagel.

Voor Van Ranst is het nu tijd om een paar weken af te wachten. Tot duidelijk wordt welke impact het huidige, “toch brede pakket” heeft op de cijfers. Op 15 december staat het volgende Overlegcomité gepland. Dan volgt een evaluatie en zal duidelijk worden of de feestdagen – enigszins – normaal kunnen doorgaan.