Popart-expo in Gent: "Overal hing kunst, tot in de badkamer en de wc", zegt kleinzoon verzamelaarskoppel

Wie van de swinging sixties en seventies houdt, moet in het S.M.A.K. in Gent zijn, voor een expo met popart uit de eigen collectie maar vooral ook uit de privéverzameling Matthys-Colle. 45 werken worden luchtig tentoongesteld in zeven zalen. Van grote namen Andy Warhol of Roy Lichtenstein en ook van Belgische kunstenaars zoals Panamarenko met een bijzondere vrouwensculptuur in vilt.  

Bekijk het Journaalverslag hier:

Wie zit er achter die dubbele naam Matthys-Colle? De Gentse neuropsychiater Roger Matthys (1920-2016) en zijn echtgenote Hilda Colle (1919-2004) waren verwoede verzamelaars van Belgische, Europese en Amerikaanse moderne kunst. Ze hielden de vinger aan de pols van alle nieuwe stromingen in de tweede helft van de 20e eeuw. “Ze pinden zich niet vast op één kunstrichting, maar hun hart klopte wel vooral voor de popart,” vertelt kleinzoon Bruno Matthys, die namens de familie de stichting en de collectie Matthys-Colle beheert. 

"Zo’n collectie beheren is veel werk. De juridische structuur, de conservatie, de restauratie… Wat wij doen is de uitdrukkelijke wens van mijn overleden grootouders volgen, namelijk het bewaren en het publiek toegankelijk maken van een deel van de collectie. Dit zou nooit lukken zonder de unanieme steun van alle kinderen en kleinkinderen. Dat wil ik wel benadrukken.”

(Lees telkens voort onder de afbeeldingen)

Bruno Matthys haalt jeugdherinneringen op: “Mijn grootouders woonden in een groot modernistisch huis in Deurle. Mijn zussen en ik, onze neven en nichten zijn opgegroeid tussen de kunstwerken. Dat kan je letterlijk nemen, want er hing kunst in de keuken, de badkamer, tot in de wc. Elke zondag gingen we op ontdekkingsreis. We hadden ook al snel door dat we geen doorsneegrootouders hadden en dat je die vreemde en soms spectaculaire kunstwerken niet bij elke oma en opa kon aantreffen.”

Kunst was hét gespreksonderwerp ten huize Matthys-Colle. “Er was veel interactie tussen hen en de kinderen en kleinkinderen. Maar als het ging over het aankopen van een werk, dan lieten ze zich door niets of niemand beïnvloeden.” De persoonlijke band met en de liefde voor een kunstwerk waren belangrijker dan de naam of de geldwaarde, getuigt Bruno Matthys: “De bekendste of duurste kunstwerken hingen niet noodzakelijk op de meest zichtbare plaats in huis.” 

Soms deed het afscheid van een werk ook pijn: “De werken van Andy Warhol zijn nu de kroonjuwelen uit de collectie, maar om die te kunnen aankopen hebben mijn grootouders een werk van de Belgische schilder Jean Brusselmans van de hand gedaan. Tot op het eind van haar leven zei oma dat ze het “triestig vond dat we die Brusselmans hebben verkocht.” 

Er kwamen ook veel kunstenaars over de vloer in Deurle. “Het huis van mijn grootouders was een open ontmoetingsplek. De Amerikaan Sol LeWitt heeft een prachtige muurtekening gemaakt, de Zwitser Niele Toroni heeft de deuren beschilderd met zijn typische rode vierkantjes. Ook het Brits-Italiaanse kunstenaarsduo Gilbert & George kwam geregeld op bezoek. En toen Karel Appel, later een van de rijkste Nederlanders, geen geld had om een hotel in Gent te betalen gaf mijn opa hem onderdak.”

Verzamelen is niets anders dan de jeugd ondersteunen, volgens S.M.A.K.-artistiek directeur Philippe Van Cauteren. “Dat geldt zeker voor mijn grootouders. Zij hadden een onwaarschijnlijk geloof in de jeugd en een ongelooflijk vertrouwen in jonge mensen die nieuwe dingen maakten,” beaamt kleinzoon Bruno Matthys.

Het verzamelaarskoppel is niet meer in leven; Hilda Colle overleed in 2004 en Roger Matthys in 2016. Wat gebeurde er met hun levenswerk, een verzameling van zo'n 100 kunstwerken die getuigen van de belangrijkste stromingen? Er kwam een stichting, gefinancierd met de veiling van enkele werken bij Christie's in 2019. En met het S.M.A.K. samenwerken was een natuurlijke evolutie. 

Directeur Philippe Van Cauteren: “Roger Matthys stond in ’57 aan de wieg van de Vereniging voor het Museum van Hedendaagse Kunst; die mensen hebben ervoor gezorgd dat vandaag het S.M.A.K. bestaat.” 

Begin dit jaar heeft de Vlaamse overheid een werk uit de verzameling Matthys-Colle aangekocht en meteen op de Topstukkenlijst gezet: "The Great American Nude #45" van de Amerikaanse popartkunstenaar Tom Wesselmann. 

“Dankzij die aankoop kunnen ook 39 andere werken uit de verzameling nu voor tien jaar in het S.M.A.K. worden ondergebracht", zegt Van Cauteren.

Kleinzoon Bruno Matthys: “Het is niet zo dat je als bruikleengever je werken afgeeft aan de balie van het museum, een bonnetje krijgt en de werken tien jaar later komt ophalen. Het gaat om een heel mooie samenwerking, gedurende tien jaar en liefst nog veel langer. Deze tentoonstelling is een eerste stap. Er komt ook een aparte Matthys-Collezaal in het S.M.A.K. waar permanent werken worden getoond, in interactie met andere kunst. Hier wordt een heel nieuw verhaal geschreven, gebaseerd op een heel mooi oud verhaal.”

Heeft Bruno Matthys zelf een lievelingswerk in de tentoonstelling? Hij wijst naar een gipsen vrouwensculptuur, “Woman leaning against a chimney” van de Amerikaan George Segal uit 1963. "Ik zie het werk voor het eerst terug sinds de dood van mijn grootvader en dat brengt veel emoties naar boven. Dat beeld stond in de tv-kamer, in het salon. Als kind beschouwden we die vrouw als iemand die deel uitmaakte van de familie.”

Philippe Van Cauteren, artistiek directeur van het S.M.A.K., kiest voor “Red Raw Drainpipe” van de Zweeds-Amerikaanse kunstenaar Claes Oldenburg. Een speels zwevend stuk regenpijp in rode stof. En natuurlijk voor het bloedernstige, beklemmende topwerk “Big Electric Chair” van Andy Warhol. "De roze kleur doet aan huid denken en de dreigende, macabere verschijning van de elektrische stoel is helaas nog altijd actueel.” 

"Popart is optimistisch, viert de alledaagsheid, gebruikt technieken uit de massamedia. Dat is fijn; dit optimisme is vandaag broodnodig. Maar tegelijk zit er vaak heel scherpe maatschappijkritiek in," zegt Philippe Van Cauteren. Of hoe kunst van 60 jaar geleden ons vandaag iets te vertellen heeft.