Nederlandse arts die betrokken was bij ontdekking omikronvariant: ‘We zijn alert, maar we zijn niet in paniek’

Wat was uw rol bij de ontdekking van de omikronvariant?

“Als een van de achttien laboratoria in het nationale surveillancenetwerk in Zuid-Afrika waren we van zeer nabij betrokken bij de ontdekking. Vervolgens zijn we transparant geweest en hebben we meteen de rest van de wereld op de hoogte gebracht. 

“Momenteel werken we lange nachten om te kijken of de nieuwkomer al langer bestaat in Zuid-Afrika. Daarvoor duiken we in onze databank waarin we alle positieve coronastalen sinds het begin van de epidemie hebben verzameld. Momenteel ziet het ernaar uit dat de variant niet zo nieuw is als we denken, maar verder onderzoek zal dit moeten uitwijzen.”

Waarom zorgde deze ontdekking meteen voor onrust?

“Als we kijken naar de bèta- en deltavariant, dan zien we in het gebied waar we nu de omikronvariant hebben ontdekt respectievelijk twee en drie mutaties van het coronavirus. Bij deze nieuwe variant spreken we echter over ruim dertig mutaties. Dat is een enorme stap in de evolutie van het virus, waardoor we meteen op onze hoede waren.”

Duiken er andere symptomen op dan bij pakweg de deltavariant?

“Neen. Voorlopig zien we dat er enkel patiënten binnenkomen met milde, bekende symptomen. Er is nog niemand met de nieuwe variant opgenomen in de afdelingen intensieve zorg en er zijn ook nog geen overlijdens gemeld. Het is dus besmettelijker dan de deltavariant, maar voorlopig niet gevaarlijker.”

Beschermen onze vaccins nog genoeg hiertegen?

“Het is nog te vroeg om dit zeker te weten. Maar de mutaties die we al konden analyseren lijken geen reden om de vaccins te gaan aanpassen. Over een tweetal weken weten we echter veel meer, zeker nu er ook gevallen zijn in het buitenland en we internationaal data kunnen uitwisselen.”

Hoe groot is de verspreiding al in Zuid-Afrika, en hoe probeert het land dat in te dijken?

“Tot vorige week zagen we enkel een verspreiding in de provincie Gauteng. Maar inmiddels is die doorgebroken in andere provincies en zijn we druk bezig dat allemaal in kaart te brengen.

“Met de data die we al hebben, proberen we de ministers dan zo goed mogelijk te adviseren. Gisterenavond kondigde de president aan dat we op het hoogste waakzaamheidsniveau blijven. Voorts moeten we het vaccinatieprogramma uitbreiden en blijven inzetten op mondmaskers, ontsmetten en afstandsregels.”

Wat vindt u ervan dat veel landen nu een inreisverbod instellen tegen reizigers uit Zuid-Afrika?

“Zeer teleurstellend. De transparantie van Zuid-Afrika over deze bevinding had moeten leiden tot hulp en bijstand, maar in plaats daarvan krijgen we rigoureuze tegenmaatregelen. 

“De paniek in Europa is begrijpelijk – je probeert net die 20.000 besmettingen per dag in te dijken en daar komt plots een nieuwe variant aanwaaien – maar ik kan me niet voorstellen dat je het zonder de juiste data aandurft om een land als Zuid-Afrika zo’n economische schade toe te brengen. Wat men in Europa moet begrijpen is dat we hier ook door verschillende lockdowns zijn gegaan, met gigantische economische en humanitaire schade als gevolg. Het verschil is dat we hier niet de reserves hebben om die schade op te vangen.

“Let op, het is zeker een variant om in het oog te houden, maar binnen een tweetal weken weten we zoveel meer en kan je onderbouwd ingrijpen. Wat je nu moet weten is: de omikronvariant verspreidt zich sneller dan de deltaversie, maar we worden er voorlopig niet zieker van; de impact op het vaccinatiebeleid is nog onzeker; vaccineren blijft de boodschap; en we zijn alert, maar we zijn niet in paniek.”