Column. “Kan technologie zich tegen ons keren?”

Booming Ben was de laatste van zijn soort. Toen in 1932 zijn licht uitging op het Noord-Amerikaanse eiland Martha’s Vineyard, viel het doek over het heidehoen. Een veelvoorkomende hoendersoort die simpelweg tot extinctie werd gegeten. De komst van Europese migranten betekende ook barslecht nieuws voor vele andere oorspronkelijke bewoners van de Noord-Amerikaanse graslanden. Voor de bison. De prairiehond. De kitvos. De gaffelbok. De trekduif. De wapiti. De bever. De rode wolf. De zwartvoetbunzing. En zo kunnen we nog een tijdje doorgaan. De lijst is lang.

Sommige soorten wil men laten overleven via biotechnologie. Of, zoals in het geval van het heidehoen en de zwartvoetbunzing, via klonering laten terugkomen. Begin dit jaar verscheen in onze media een berichtje dat Elizabeth Ann op 10 december 2020 was geboren. De kloon van Willa, een in het wild gevangen zwartvoetbunzing waarvan de cellen in 1988 ingevroren waren door het bedrijf Revive & Restore. Willa’s genoom, en dus ook dat van Lizzie Ann, is drie keer meer divers dan het genoom van de minuscule populatie zwartvoetbuzings die nog bestaan. En dus is het van levensbelang.

Vers in mijn geheugen liggen die speciale zondagochtenden in Genk, nu bijna 25 jaar geleden. Samen met fertiliteitsspecialist dr. Willem Ombelet bouwden we toen aan het nieuwe tijdschrift The Walking Egg. Een team van wetenschappers, journalisten en mezelf. De ethische schokgolven die genetisch onderzoek op dat moment door de maatschappij joegen, dreven ons toen onder andere naar IJsland, Italië, de VS, Duitsland en Zwitserland. We spraken met wetenschappers, filosofen, ethici, schrijvers en beleidsmakers. Er stond een nieuw tijdperk voor de deur. Maar wat toen nog enorm veel stof deed opwaaien, haalt momenteel nog net een onlineberichtje. En dat is opmerkelijk.

Want terwijl de terugkeer van de zwartvoetbunzing goed nieuws kan zijn, doet zijn verrijzenis ook heel veel vragen rijzen. In hoeverre willen we ons bestaan laten leiden door technologie? Iets dat zich de afgelopen jaren op elk vlak een plaats heeft veroverd in ons leven. Iets waarin het geloof – redding en bevrijding incluis – soms meer op een nieuwe religie begint te trekken. De vraag kan gesteld worden in hoeverre technologie de kern van ons bestaan, en van het bestaan op zich, verandert. Ten goede of ten kwade. Kan technologie zich tegen ons keren? Er moet heel bedachtzaam mee omgesprongen worden. Geen flauw idee of een gekloonde mammoet, of zelfs de genetische kopie Lizzie Ann wel zin heeft in de 21ste eeuw. Zouden we hun dat beter niet eerst vragen?