Tot 7.200 euro boete voor wie weigert: al twee EU-landen werken vaccinatieplicht uit

Overal in Europa rukt de vaccinatieplicht op. Deze maatregel, die volgens haar steeds luider wordende critici niet thuishoort in Westerse democratieën, wordt zowel in Oostenrijk als nu ook Griekenland begin komend jaar ingevoerd. In beide EU-landen werd in afgelopen week nagedacht over de concrete implementatie ervan.

De regering in Griekenland kwam gisteren met het meest heldere plan voor de handhaving van de wet – die voorlopig alleen zal gelden voor mensen van boven de zestig. Wie na 16 januari niet minstens één prik heeft laten zetten, krijgt maandelijks een boete van 100 euro. Die wordt automatisch geïnd. Dat geld gaat naar een zorgfonds om Griekse ziekenhuizen, die nu zuchten onder de coronadruk, draaiende te kunnen houden.

In Oostenrijk ligt alles vooralsnog wat ingewikkelder. De vaccinatieplicht zal er twee weken later dan in Griekenland ingaan, op 1 februari, maar dan voor iedereen die permanent in Oostenrijk woont gelden. Althans: voor iedereen boven een bepaalde leeftijd – waarschijnlijk twaalf jaar oud. Oostenrijkse experts lieten eerder namelijk al weten dat een vaccinatieplicht voor kinderen onder de twaalf voor ‘constitutionele problemen’ zou zorgen, aangezien de vaccins pas zo kort geleden medisch goedgekeurd zijn; er is nog niet voldoende data over de effecten ervan op kinderen.

Eerste boete van 3.600 euro

Volgens de Oostenrijkse krant Die Presse, die een concepttekst voor het wetsvoorstel wist te bemachtigen, zal iedereen die zich na 1 februari niet heeft laten vaccineren opgeroepen worden door de lokale autoriteiten. Wie die oproep tweemaal negeert, zal dat op een boete van 3.600 euro komen te staan. Brengt een overtreding van de vaccinatiewet andere mensen in ‘serieus gevaar’, of blijft iemand de oproep van de lokale autoriteiten negeren, dan volgt een tweede boete, die kan oplopen tot 7.200 euro.

In principe is een vaccinatieplicht in overeenstemming met Europese wetgeving, mits die echt noodzakelijk en proportioneel is. België kent bijvoorbeeld al sinds 1966 een verplichte vaccinatie tegen polio, voor kinderen onder de 18 maanden. “Maar je moet aan kunnen tonen dat andere maatregelen niet of minder goed werken, en dat het ook echt effectief is wat je doet,” legt rechtsgeleerde Roland Pierik van de UvA uit. Extra complex aan corona is het feit dat de vaccins niet volledig beschermen tegen besmetting – en dat je er met twee keer prikken niet bent: je moet blijven vaccineren.

Vooral ongevaccineerde 60-plussers

In Griekenland is ruim 72 procent van de volwassenen gevaccineerd. Vooral onder ouderen blijft de bereidheid achter, in vergelijking met de rest van de EU. “Van de 580.000 ongevaccineerde landgenoten boven de 60, hebben er maar 60.000 een prik laten zetten in november”, verantwoordt premier Kyriakos Mitsotakis de dwangmaatregel, die hij zegt met pijn in het hart te nemen. “Het zijn vooral ongevaccineerde 60-plussers die in de ziekenhuizen liggen, van wie er veel overlijden.”

Mitsotakis spreekt niet van een boete, maar van de prijs voor gezondheid. “Ik voel een zware verantwoordelijkheid om de meest kwetsbaren te beschermen, zelfs als ze daardoor tijdelijk niet blij zijn”, aldus de premier. Ook zijn collega’s in Oostenrijk zijn zich sterk bewust van de impopulariteit van de aangekondigde wetgeving – die de toch al enorme tweedeling in het Alpenland nog verder verdiept heeft. 

De vaccinatiegraad bleef er in de afgelopen weken hangen rond de 65 procent, ondanks maatregelen als het 2G-beleid en een landelijke lockdown die aanvankelijk alleen gold voor ongevaccineerden. Bondspresident Alexander Van der Bellen hield een toespraak over de fundamentele rechten en vrijheden die elk individu heeft in een democratische samenleving. “Maar we hebben ook plichten,” zei de president. “Om te handelen en niet de andere kant op te kijken; om de gemeenschap te beschermen.”