Direct naar artikelinhoud
ReeksDuurzaam denken

‘Politieke actie is nu belangrijker dan de financiële keuzes van de gezinnen’

‘Politieke actie is nu belangrijker dan de financiële keuzes van de gezinnen’
Beeld AP

Ook voor de financiële wereld gloort een klimaatneutrale toekomst, waarbij Het Grote Geld van fossiele brandstoffen naar groene investeringen moet vloeien. Welke bank springt het meest ‘klimaatproof’ om met uw spaargeld? Hoe kunt u duurzaam beleggen? En brengt dat ook iets op?

en

‘Wil je de wereld verbeteren, begin dan bij je bank’, luidt het motto van FairFin, een sociaal-culturele beweging die banken wil stimuleren om hun kapitaal niet meer te investeren in vervuilende sectoren. Ook de individuele spaarder/belegger kan een verschil maken. Koen De Vidts van de ethische spaarbank NewB schetste onlangs in MO* Magazine dat een investering van 2.000 euro in het kapitaal van een oliereus als Shell elk jaar 20 ton CO2-uitstoot faciliteert: evenveel als de jaarlijkse uitstoot van de gemiddelde Belg. Klimaatneutraal sparen en beleggen heeft dus een grotere impact dan minder vliegen, minder energie verbruiken of minder met de auto rijden. Toch kijkt FairFin vooral naar het grotere plaatje.

Frank Vanaerschot (FairFin): “Politieke actie is nu belangrijker dan de financiële keuzes van de gezinnen. De komende tien jaar worden cruciaal als we de opwarming willen beperken tot 1,5 graden. Het Internationaal Energieagentschap heeft becijferd dat die doelstelling onhaalbaar wordt als we nog nieuwe olie- en gasvelden gaan ontginnen. Het is dus absoluut noodzakelijk dat banken, verzekeraars en pensioenfondsen daar niet meer in investeren.”

Op de recente klimaattop in Glasgow beloofden banken, verzekeraars en fondsenbeheerders om tegen 2050 al hun investeringen klimaatneutraal te maken. Zij beheren samen 115.000 miljard euro. Gaan de banken de wereld redden?

Vanaerschot: “Hun tekst was vaag en zat vol achterpoortjes. Concrete acties hebben we niet gehoord. Bovendien is 2050 te laat. Dat immense kapitaal moet nú verschuiven van fossiele energie naar de groene transitie. Helaas gebeurt er amper iets. Volgens het rapport Banking on Climate Chaos hebben de 60 grootste banken ter wereld sinds het klimaatakkoord van Parijs maar liefst 3.218 miljard euro geïnvesteerd in fossiele brandstoffen. Het beste wat mensen kunnen doen, is op straat komen, actie voeren en hun bank onder druk zetten. Vorige maand gaven de CEO’s van de grootste Belgische banken tijdens een debat van De Standaard toe dat de overheid hen zal moeten dwingen.”

Johan Thijs van KBC vertelde daar hoe zijn bank weigerde om een lening van 160 miljoen euro te verstrekken voor een bruinkoolcentrale in Tsjechië. Nochtans had dat KBC 7,5 miljoen euro per jaar kunnen opbrengen. ‘In geen tijd had een andere partij dat krediet verleend’, zei Thijs.

Vanaerschot: “Die CEO’s minimaliseren graag hun rol. Maar het klopt dat vooral hefboomfondsen klaarstaan om die winstgevende participaties over te nemen. Uit eigen beweging zal de financiële wereld zich nooit tijdig terugtrekken uit foute bedrijven. De politiek moet hen dwingen door vervuilende investeringen met strenge regels te ontmoedigen en fossiele brandstoffen onbetaalbaar te maken.”

Wat kunnen mensen zelf met hun geld doen voor het klimaat?

Vanaerschot: “Voor een duurzame bank kiezen! Op BankWijzer.be, onze online tool, kun je zien hoe ethisch je bank is op vlak van negen parameters: klimaatverandering, natuur, mensenrechten, arbeidsrechten, wapens, belastingen, corruptie, transparantie en de verloning van topmensen. Triodos scoort het beste. Op twee en drie staan VDK Bank en Argenta. Argenta investeert bijvoorbeeld niet meer in de steenkoolindustrie en weert bedrijven die meer dan een derde van hun inkomsten uit gas en olie halen.”

Bij die kleinere banken vragen sommige mensen zich af of ze veilig genoeg zijn wanneer er nog eens een financiële crisis uitbreekt.

Vanaerschot: “De kleinere banken zijn minstens even veilig als de grootbanken. Ze nemen doorgaans minder risico. En zelfs als een bank zou omvallen, biedt de overheid een garantie voor spaartegoeden tot 100.000 euro. Wie heeft dát nu nog op zijn rekening staan?”

Welke banken zetten we beter op de zwarte lijst?

Vanaerschot: “In België scoort BNP Paribas het slechtst voor klimaat. Vorig jaar investeerden ze 34 miljard euro in fossiele brandstoffen, 41 procent meer dan in 2019. Daarmee staan ze vierde op de wereldranking van meest vervuilende investeerders en zijn ze de grootste stijger in die lijst. Ook Deutsche Bank, ING en Belfius zijn slechte leerlingen.”

KBC kondigde recent aan dat het de geldkraan dichtdraait voor de ontginning van nieuwe gas- en olievelden.

Vanaerschot: “Maar uit de kleine lettertjes bleek dat de soep minder heet wordt gegeten. Geïntegreerde bedrijven zoals Shell, Total en BP kunnen wel nog een lening krijgen tot 2030. We roepen de klanten van KBC op om massaal klachtenbrieven te schrijven.”

Is het een goed idee om je spaarcenten in een duurzaam fonds van je bank te stoppen?

Vanaerschot: “Ja, maar het is goed opletten, want de meeste – er zijn er intussen bijna 700 – zijn helemaal niet zo duurzaam als de banken claimen. Het duurzaam belegde volume verdubbelde in een jaar naar 96,3 miljard euro. Maar slechts 1 op de 8 euro wordt werkelijk duurzaam belegd.”

Hoe kan het dan dat die fondsen als ‘duurzaam’ verkocht mogen worden?

Vanaerschot: “De bankfederatie Febelfin heeft zelf een label gecreëerd: ‘Towards Sustainability’. Helaas is dat een greenwashing-instrument. Zelfs fossiele investeringen worden niet uitgesloten. Om te zien of een fonds echt duurzaam is, moet je in de beschrijving van het fonds kijken of het aan ‘artikel 9’ van de Europese regelgeving rond duurzame investeringsrapportering voldoet. Alleen die fondsen zijn echt klimaatproof.”

Pascal Paepen, docent bank en beurs aan de Thomas More Hogeschool en stichtend lid van beleggingsclub Spaarvarkens.be: “De tijd dat ‘duurzaam’ iets was voor geitenwollensokken is voorbij. Elke bank biedt ‘Clean Energy’-fondsen aan en daar is geld mee te verdienen, want je investeert in de economie van de toekomst. Tijdens de coronacrisis kenden groene fondsen en aandelen een enorme boost. Ze deden het beter dan alle andere beleggingen. In 2021 was het minder, en maakten oliebedrijven een forse comeback. Maar de komende jaren wordt duurzaamheid een must voor elk bedrijf.”

Als je in zo’n groen fonds stapt, rekenen de banken wel jaarlijks kosten aan.

Paepen: “Om dat nadeel te vermijden kun je beleggen in trackers of ETF’s (exchange traded funds, red.): dat zijn passief beheerde fondsen die een bestaande index volgen. Ze zijn goedkoper en bij online brokers zoals Bolero en Saxo Bank vind je ze in overvloed, ook in de groene sector. Een voorbeeld is iShares Global Clean Energy dat een korf van bedrijven volgt die windmolens, waterstof, zonnepanelen en batterijen produceren.”

Beleggers kunnen ook individuele aandelen kopen van groene bedrijven. Op de beurs zijn Fastned (laadpalen), Plug Power (waterstof), Nio en Xpeng (Chinese elektrische auto’s) en batterijproducenten als QuantumScape en Panasonic populair.

Vanaerschot: “Groen beleggen is zeker beter dan je geld in oliebedrijven te investeren, maar wij promoten dat niet. Het ‘spel’ op de beurs is te sterk gericht op kortetermijnwinsten. Wij zien mensen liever investeren in lokale energiecoöperatieven.”

Paepen: “90 procent van de mensen wil niet beleggen in aandelen, omdat ze dan te veel huiswerk hebben. Daarom raad ik trackers aan. Daar hoeven mensen tot aan hun pensioen niet meer naar te kijken. Je moet ook opletten met die groene bedrijven van de toekomst, want ze zijn vaak nog niet matuur. Sommige zullen failliet gaan of voor een habbekrats opgekocht worden. Sommige groene aandelen, zoals Fastned, zijn ook al duur. Ze worden gehypet en kunstmatig opgeblazen.”

Dat gebeurde met Tesla ook. Maar als je daar tien jaar geleden 10.000 euro in belegd hebt, dans je nu op tafel.

Paepen: “Toch kies ik dan liever voor een gevestigde waarden zoals Air Liquide: een Frans bedrijf dat in waterstof investeert, maar ook andere producten in zijn gamma heeft. Als waterstof toch niet zou doorbreken, zal de schok op dat aandeel kleiner zijn dan bij Plug Power.”

Staan er ook duurzame bedrijven op de Brusselse beurs?

Paepen: “Weinig. Colruyt investeert in groene energie. Umicore is van een vervuilend bedrijf omgeturnd tot een topper in recyclage. Biotalys is een biotechbedrijf dat gewassen op een biologische manier probeert te beschermen, waardoor er minder pesticiden nodig zijn. Holdings als Gimv en Ackermans & Van Haaren zitten daar met hun geld in. Dat zouden ze niet doen als ze niet geloofden dat het gaat opbrengen.”

Is dit wel het juiste moment om duurzaam te beleggen? De beurs staat al vrij hoog. En het omvallen van de Chinese vastgoedreus Evergrande zou een domino-effect kunnen veroorzaken.

Paepen: “Het is nooit en altijd het juiste moment. Mogelijk komt er binnenkort een gezonde correctie, maar voor hetzelfde geld stijgt de beurs nog drie jaar. Het beste wat je kunt doen, is elke maand of om de drie maanden wat extra geld beleggen. Door die spreiding vlak je de risico’s wat meer uit.”

© Humo