Miljoenen extra mensen mogen boosterprik krijgen: hoe word je uitgenodigd, en vooral: wanneer?

Waar kan u om uw boosterprik gaan?

Net zoals bij uw vorige prik(ken) kan u terecht in het vaccinatiecentrum in uw gemeente of regio.

Wanneer kan u uw boosterprik krijgen?

De ministers van Volksgezondheid beslisten onlangs dat er geen prioritaire groepen meer bijkomen tijdens de verdere uitrol van de boosterprikken. Op basis van dalende leeftijd en de tijdsduur sinds het vorige vaccin worden de uitnodigingen voor de boosterprik verstuurd.

Wie een tweede inenting met Pfizer, Moderna of AstraZeneca kreeg, moet voortaan nog minstens vier maanden wachten (in plaats van zes maanden), en bij Johnson & Johnson, gezien de lagere werking van dat vaccin, twee maanden. Tegen eind januari 2022 zou de grote meerderheid van de volwassenen aan bod moeten komen.

Je kan ook zelf iets doen. Sinds 2 december kunt u zich inschrijven op QVax, de reservelijst om sneller een coronavaccin te kunnen krijgen. Wanneer iemand in de loop van de dag niet komt opdagen voor zijn of haar prik, wordt naar de reservelijst gegrepen. Ook hier kijkt men eerst naar de timing van de laatste prik, en dan naar de leeftijd. Zo kunnen de al geopende flesjes vaccinvloeistof toch nog gebruikt worden.

Moet u zich haasten om u in te schrijven voor QVax?

De wachttijd voor Moderna en Pfizer is nu ingekort naar vier maanden, en een deel van de honderdduizenden mensen die daardoor vroeger in aanmerking komen, zullen in eerste instantie via Qvax worden uitgenodigd. Inschrijven is dus erg belangrijk als u aan de beurt wil komen, anders zal u langer moeten wachten.

Als u uw officiële uitnodigingsbrief al hebt gekregen, heeft inschrijven geen zin: aangezien u dan al een vaccinatiecode hebt, zal het systeem u niet vroeger uitnodigen.

Stel: u wordt via QVax gebeld maar u kan op dat moment niet meteen naar het vaccinatiecentrum komen. Moet u dan wachten op uw officiële uitnodiging?

Neen. U kan bij uw inschrijving aanduiden wanneer u precies beschikbaar bent. En kan u om de een of andere reden toch niet, dan blijft u gewoon op de QVax-lijst staan, en de volgende keer dat er overschotten zijn, wordt u weer gecontacteerd.

Waarom is een boosterprik nodig?

Verschillende studies hebben aangetoond dat de bescherming na twee dosissen (in het geval van Johnson & Johnson één prik) na drie à vier maanden daalt. Dat is niet uitzonderlijk, maar de snelheid waarmee die bescherming achteruitgaat, verrast de experts wel. Volgens Isabel Leroux-Roels, diensthoofd van het Centrum voor vaccinologie aan het UZ Gent, is het een indicatie dat er onvoldoende immuungeheugen is opgebouwd na twee prikken. In mensentaal: na twee prikken herkent uw lichaam het virus nog onvoldoende om er meteen tegen te beginnen vechten.

Dan gaat het in de eerste plaats om de bescherming tegen milde symptomen, stipt Leroux-Roels aan. “Tegen ernstige ziekte en hospitalisatie bij de algemene bevolking houdt de bescherming van de vaccins vrij goed stand.” 

“We mogen ook niet vergeten dat we midden in een pandemie zitten, en dat de coronavaccins bijzonder snel ontwikkeld zijn”, zegt Pierre Van Damme, vaccinoloog aan de Universiteit Antwerpen. “In een pandemie is er geen tijd om te kijken wat het ideale vaccinatieschema is, met welk interval tussen de prikken. Bij een pandemie begin je met de vaccins die beschikbaar zijn en werken, en zie je wel hoelang ze beschermen.” Een boosterprik zorgt opnieuw voor een beschermingsgraad van boven de 90 procent.

Kan u ziek worden van een boosterprik?

Dat is mogelijk. De reactie na een boosterprik verschilt van persoon tot persoon, zoals dat bij ieder vaccin het geval is. De fysieke reactie op de boosterprik ligt in dezelfde lijn als bij de eerdere prikken. De meest voorkomende klachten zijn spierpijn en een stijve arm. Er zijn ook mensen die zich na een prik wat grieperig voelen en koorts krijgen. Let wel: gemiddeld vertonen mensen veel minder reactie op een vaccin dan bij een infectie met de ziekte zelf.

Hoe lang bent u beschermd na een boosterprik? 

Dat weten we nog niet. Israël en het Verenigd Koninkrijk zijn al vroeger boosterprikken beginnen uit te delen, maar het is nog te vroeg om al langetermijneffecten van die boostercampagne te zien.

Professor Leroux-Roels hoopt dat de coronavaccins het patroon van andere vaccins volgen, waar de derde prik langduriger bescherming biedt. “Bij andere vaccins, zoals die tegen baarmoederhalskanker of hepatitis B, zagen we ook dat een derde prik op wat afstand van de eerste twee echt helpt om voldoende immuungeheugencellen op te wekken. We zien dat na die derde prik de antistofconcentraties veel trager dalen.”

“Bij hepatitis B werd aanvankelijk na vijf jaar nog een herhalingsvaccin gegeven, maar ondertussen is gebleken dat je ook zonder die extra prik voldoende beschermd blijft”, voegt professor Van Damme toe.

Met welk vaccin worden de boosterprikken gegeven, en waarom?

De boosterprik wordt enkel met de mRNA-vaccins van Pfizer en Moderna toegediend. Het vaccin van Johnson & Johnson bood duidelijk een minder goede bescherming, en ook AstraZeneca scoorde wat minder. 

De keuze voor de mRNA-vaccins heeft er vooral ook mee te maken dat Pfizer en Moderna betrouwbare leveranciers zijn gebleken, in tegenstelling tot AstraZeneca waar heel wat bevoorradingsproblemen waren. In juni is daarom op Europees niveau beslist om geen AstraZeneca meer aan te kopen. Dat vaccin is dus simpelweg niet meer beschikbaar in ons land.

Een boosterprik van Pfizer bevat een volledige vaccindosis van 30 microgram, bij Moderna bevat de booster een halve dosis (50 microgram). Die gehalveerde dosis maakt echter geen enkel verschil voor de beschermingsgraad, zegt Van Damme. “Om het immuungeheugen te stimuleren, heb je minder nodig dan wanneer onze immuniteit voor de allereerste keer met een vaccin in contact komt.”

Houdt het combineren van verschillende vaccins risico’s in?

Absoluut niet, benadrukken de experten. Leroux-Roels: “Alle combinaties zijn mogelijk en veilig. Een combinatie van vaccins biedt zelfs een iets betere immuunreactie dan drie prikken van hetzelfde vaccin, al is dat verschil niet significant.”

In de boostercampgne zal evenwel niet bewust naar een vaccinmix worden gestreefd. Welk vaccin u krijgt, zal vooral afhangen van wat voorradig is, licht Joris Moonens van het Agentschap Zorg en Gezondheid toe. “Tot nog toe werden bijna uitsluitend Pfizer-boosters gezet. De komende weken zullen bijna alle uitnodigingen voor een Moderna-prik zijn.”

Beschermt een boosterprik ook tegen de omikronvariant?

Dat wordt nog volop onderzocht. De boosterprikken worden nog steeds met de oorspronkelijke vaccins van Pfizer en Moderna gegeven. Daarvan is aangetoond dat die zeer goed werken tegen de deltavariant, wat in ons land en onze buurlanden nog steeds de dominante variant is. 

Op dit moment is de omikronvariant verantwoordelijk voor zo’n 3 procent van de besmettingen in België, maar verwacht wordt dat omikron tegen het einde van het jaar al dominant is. 

Studies en de eerste waarnemingen uit het veld wijzen uit dat een boosterdosis met het Pfizer-vaccin de beschermingsgraad opnieuw optrekt naar 70 tot 75 procent. 

“Na een derde prik is de bescherming tegen omikron vermoedelijk ongeveer even goed als de bescherming tegen delta zes maanden na de tweede prik”, zei biostatisticus Tom Wenseleers (KU Leuven) eerder al. “Niet optimaal dus, maar zo snel mogelijk een boosterprik toedienen is de boodschap.”

Mag u een boosterprik krijgen terwijl u besmet bent, of vlak erna?

De immuunreactie na een natuurlijke infectie kan sterk verschillen. Sommige mensen hebben een hoge bescherming, anderen zijn amper beschermd tegen een nieuwe besmetting. Daarom wordt geadviseerd dat iedereen die besmet werd toch best een boosterprik krijgt. Al moet u wel wachten tot 14 dagen na uw herstel. 

Als u een positieve test hebt afgelegd maar geen symptomen had, kan u ten vroegste 14 dagen na die test een boosterprik krijgen. Had u wel symptomen, dan moet u twee weken wachten tot u van de acute symptomen als koorts en hoesten af bent. Leroux-Roels: “Sommige mensen zijn maandenlang moe, of hebben nog lang last van reuk- of smaakverlies: zij moeten niet wachten tot die symptomen volledig voorbij zijn.”