Niet blauw, rood of zwart, maar groen: voor steeds meer Spaanse skipistes dreigt sluiting

De verlaten stoeltjes van de skilift zijn nog zichtbaar, zo ook een zwijgend sneeuwkanon. Maar witte bergtoppen geeft de dichte mist niet prijs op deze ochtend in Puerto de Navacerrada, een skioord in de bergen bij Madrid. Althans, skioord... Daarvoor moet er wel worden geskied. Ook dat is niet te zien in Puerto de Navacerrada, misschien wel voorgoed.

Dat er desondanks een figuur met latten tegen zijn linkerschouder opdoemt uit de mist, mag een verrassing heten. Hij is wezen toerskiën, zegt Miguel Ángel Serrano (68), waarbij je lopend en buiten de pistes om de berg bestijgt. Natuurlijk heeft Serrano gehoord dat ze Puerto de Navacerrada definitief willen sluiten, een halve eeuw nadat hij er voor het eerst zijn ski’s onderbond. “Hier leerde ik het, op deze pistes. Dus ja, ik vind het vreselijk jammer.”

Amper sneeuw

Herinneringen zijn er genoeg, goede skisneeuw steeds minder. Dus zou zomaar het doek kunnen vallen voor Puerto de Navacerrada. Menig Madrileen leerde zoals Serrano skiën op deze bergpas in het Guadarrama-gebergte, op een klein uur rijden van de Spaanse hoofdstad. Hier werd een olympiër geboren: Francisco ‘Paquito’ Fernández Ochoa, die in 1972 een gouden plak op de slalom won in het Japanse Sapporo en nog altijd de enige Spaanse winnaar op de Winterspelen ooit is.

De hellingen waarop Paquito zijn eerste bochtjes maakte, zijn daar met het verstrijken van de jaren steeds minder geschikt voor geworden. Door klimaatverandering is de temperatuur in Puerto de Navacerrada sinds de jaren zeventig met bijna 2 graden gestegen en valt er een kwart minder sneeuw. 

In maart besloot de Spaanse regering de vergunning voor de belangrijkste pistes daarom niet te verlengen. Zonder deze pistes kan het skigebied niet voortbestaan. Volgens de regering van de linkse premier Pedro Sánchez wegen de bezwaren, waaronder de verstoring van de natuur en het energie- en waterverbruik van de sneeuwkanonnen, inmiddels zwaarder dan de sneeuwpret.

De regering rekende daarbij buiten de directeur van het bedrijf dat het skioord uitbaat. In een laatste poging haar bedrijf te redden, koos Aurora Guerrero voor de keiharde confrontatie: ze zou gewoon doorgaan met de voorbereidingen voor het nieuwe seizoen, vergunning of niet. Met haar arsenaal van 63 sneeuwkanonnen legde zij vorig weekend de eerste laag van wat uiteindelijk een wit laken moet worden.

“Het is absurd, echt van de zotte”, zegt Guerrero (50) – guerrero betekent ‘strijder’, een achternaam die met haar vastberadenheid op maat gemaakt lijkt. Voor het raam van haar kantoor bungelen dikke ijspegels; ze hebben een aantal goede winterdagen gehad, stelt ze tevreden vast, al is de wind en regen van vandaag een tegenvaller. Het betekent dat haar doel om dit weekend te openen niet wordt gehaald, maar met een beetje mazzel is het volgende week raak.

Met het geloei van haar sneeuwkanonnen – en de media-aandacht die ze daarmee krijgt – hoopt Guerrero af te dwingen dat de regering instemt met haar eis: een verlenging van de vergunning met twee jaar vanwege de coronacrisis. Twee seizoenen waarin haar bedrijf niet kon draaien en die ze dus nog tegoed zou hebben. De skidirecteur wordt in haar verzet gesteund door de rechtse regeringen van Madrid en Castilië en León, de regio’s waarover het skigebied is verdeeld. Zij stellen te vrezen voor het verlies van werkgelegenheid op en rond de bergpas.

Omdat de gewraakte skipistes in Castilië en León liggen, spande het Spaanse ministerie voor de Klimaattransitie een rechtszaak aan om de regio te dwingen de skiliften af te breken. Een verzoek om de zaak met grote spoed te behandelen en zo een heropening te voorkomen, wees de rechter donderdag af. Onduidelijk is wanneer de rechtbank nu met een oordeel komt, dus mag Guerrero, en met haar heel Puerto de Navacerrada, voorlopig blijven hopen.

Klimaataltaar

Ja, er valt minder sneeuw, erkent Guerrero - maar daar heb je toch sneeuwkanonnen voor? “Supermilieuvriendelijk” zijn die van haar, al geeft ze toe dat ze het water uit een nabijgelegen beek haalt. Waar het volgens haar echt om draait: haar bedrijf is in private handen, andere skigebieden in die van regioregeringen, die hun ski-inkomsten koesteren. Daarom moet Puerto de Navacerrada op het klimaataltaar worden geofferd. “Die klimaatverandering waar ze het over hebben, waarom moet die alleen onze 7 hectare treffen?”

Toch hangt de dreiging van een (gedeeltelijke) sluiting wel degelijk meer van de 31 Spaanse skigebieden boven het hoofd. Met ruim 4.800 sneeuwkanonnen, een aantal dat met het jaar groeit, proberen zij zich tegen de opwarming van de aarde te weren. De kanonnen slagen er niet in alle zorgen weg te schieten. In de Catalaanse Pyreneeën, de voornaamste wintersportregio van het land met bijna eenderde van het totale aantal skioorden, bestaat de vrees dat de pistes tot 2 kilometer hoogte niet overeind te houden zijn. Ook Puerto de Navacerrada valt met 1.860 meter hoogte in die categorie.

Winterspelen 2030

Dat Catalonië zich in juli desondanks kandidaat stelde voor het organiseren van de Winterspelen van 2030, heeft inmiddels geleid tot een serieuze protestbeweging. Volgens de critici, onder wie Quim Torra, twee jaar geleden nog de president van Catalonië, is het van de gekke om sporters van over de hele wereld te vliegen naar een gebied dat steeds meer leunt op kunstsneeuw. De gehoopte opbrengst van de Winterspelen – meer toerisme –, zal de sneeuw alleen maar sneller doen smelten.

Terug naar de bergen van Madrid. Hier wil de Spaanse regering de skipistes teruggeven aan de natuur en werk maken van duurzamere activiteiten in het gebied, wandelen voorop. Het betekent winst voor het klimaat, maar grote onzekerheid voor de dertig werknemers van Guerrero en de andere bedrijven die in Puerto de Navacerrada leven van de ski.

Zoals de skiverhuur van Dolores Jiménez Latorre (85, “Oud, hè?”) en haar dochter Loli (61). Al 50 jaar lang houdt Jiménez Latorre hier het hoofd boven water. Nu komt het enige geluid in de skiverhuur uit haar televisie; ski’s en snowboards glimmen in keurige rijen, wachtend op klanten die mogelijk nooit komen. “Het is een schande, wat ze willen doen”, zegt ze, terwijl ze zich warmt aan de kachel in haar kleine kantoor, en zonder te weten hoe en of haar levenswerk de winter zal overleven.