Van Ranst: “Ingrepen in scholen hadden al veel eerder moeten gebeurd zijn”

Als er eerder maatregelen waren genomen, zoals het verplichten van een CO2-meter in klaslokalen, dan was het probleem in de scholen er nooit geweest. Dat zei viroloog Marc Van Ranst vrijdag op VTM Nieuws, na afloop van de persconferentie van het Overlegcomité over de nieuwe coronamaatregelen. “Het is altijd te laat.”

“Je kan niet de kool én de geit sparen”, zei Van Ranst. “Soms moet je doortastend zijn. Mondmaskers op school vanaf zes jaar en een CO2-meter verplicht in de klaslokalen: dat had al een jaar geleden kunnen gebeuren. Dan was het probleem er in de scholen niet geweest.”

Om diezelfde reden zei Van Ranst dat de maatregel om publieke evenementen te beperken “niets is om tevreden over te zijn”. “Als er eerder opgetreden was in de scholen dan was dit niet nodig geweest. Het is altijd te laat.”

Van Ranst zei dat hij “een beetje verbaasd” is dat de horeca wel kan openblijven tot 23 uur, toch ook een activiteit waarbij mensen samenkomen. “Het is een risico. Het kan goed uitdraaien, en laten we dat hopen. Maar met hoop bestrijd je geen epidemie.”

Nu een gehele klas al in quarantaine moet na twee besmettingen, verwacht Van Ranst dat er elke dag meer en meer klassen in quarantaine zullen gaan. Dat zal ook voor blijvende onzekerheid zorgen, klinkt het. Het is volgens hem ook afwachten of de afkoelingsperiode in het onderwijs niet te laat komt.

Van Ranst is wel tevreden over de aanbeveling om de contacten te beperken en zelftests te gebruiken. Hij wees erop dat die tests aanzienlijk in prijs gedaald zijn en dat de tests die op de lijst van het FAGG, het geneesmiddelenagentschap, staan, betrouwbaar zijn. De tests halen zeker de superverspreiders eruit, zei Van Ranst.

LEES OOK. Reacties eventsector na beslissingen Overlegcomité: “Dit is even erg als een sluiting”

Dirk Devroey: “We worden het land dat het langst zal lijden onder vierde golf”

Professor Huisartsengeneeskunde Dirk Devroey (VUB) ziet het somber in. Voor de derde week op rij kondigde het overlegcomité nieuwe maatregelen aan, maar voor de derde week op rij vindt hij die niet verregaand genoeg. “Ik mis de daadkracht om dit virus streng aan te pakken terwijl dit hetzelfde is als in de omringende landen. Ik vrees dat we het land zullen worden dat het langst gaat lijden onder die vierde golf”, zegt Devroey onomwonden. “Eigenlijk blijven het halve maatregelen”, vindt Devroey. “De zorg in zowel de eerste als in de tweede lijn kraakt, maar de middelen die boven gehaald worden zijn de zalvers. De therapieën die werken worden nog niet gebruikt.”

De horeca sluit nog altijd om 23 uur, in de scholen wordt strenger opgetreden en de Kerstvakantie wordt verlengd. Toch had de VUB-professor de scholen liever zien sluiten.

“Men vergeet dat het virus dan nog twee weken vrij spel heeft. We gaan ze maskers aandoen, maar we weten dat die niet zo goed aansluiten bij kinderen en niet zo efficiënt zijn”, vertelt Devroey. “Ik begrijp het standpunt van onderwijs dat we de scholen willen open houden voor de toetsen en examens te doen en het eerste semester af te sluiten, maar ik begrijp daar ook uit dat het gemakkelijker is om de zorg uit te stellen, dan om examens uit te stellen”, vervolgt hij.

Besluiteloos en een gebrek aan daadkracht, dat is wat hij ziet binnen het overlegcomité, terwijl de experten volgens Devroey duidelijk waren. De “halve maatregelen” wekken moedeloosheid op bij de zorgverstrekkers.

“Neem nu eens maatregelen die efficiënt zijn. Kondig niet elke week aan dat er strenge maatregelen komen, terwijl we elke week met lede ogen moeten toekijken dat het uitdraait op een sisser. De maatregelen gaan weeral niet efficiënt genoeg zijn om de huidige uitbraak meester te worden”, vreest de professor Huisartsengeneeskunde.

“In de ons omringende landen is men aan vaccinatieplicht toe en het gebruik van het Covid Safe Ticket voor het openbaar vervoer en om naar het werk te gaan. Daar is een veel efficiënter beleid, bij een veel lagere bezetting van de ziekenhuizen. Ik mis de daadkracht om dit virus streng aan te pakken”, besluit Devroey.

(Lees verder onder de foto)

Pedro De Bruyckere: “Mondmasker vanaf zes jaar goed duiden en beperken in tijd”

In een eerste reactie op de beslissingen van het Overlegcomité stelt pedagoog Pedro de Bruyckere dat de maatregelen wellicht geen al te grote impact zullen hebben op jonge kinderen, op voorwaarde dat het erg goed wordt uitgelegd en beperkt blijft tot enkele weken. “Want bijvoorbeeld voor de taalontwikkeling is een mondmasker bij jonge kinderen geen goede zaak.”

“De maatregelen voor het onderwijs ademen compromis”, zegt De Bruyckere. “Drie weken kerstvakantie zullen voor het leren van de kinderen wellicht iets, maar relatief weinig verschil maken. Veel basisscholen organiseren pas in januari grote toetsen. Ook het deeltijds afstandsonderwijs voor het secundair is een compromis, want de examenperiode komt eraan voor de meeste leerlingen.”

“Vooral de mondmaskerplicht voor kinderen vanaf zes jaar kan een impact hebben. Het zal van belang zijn om de maatregel te duiden. Mondmaskers zijn natuurlijk niets nieuws meer voor jonge kinderen. Ze zien ze nu overal, dat scheelt. Voor de taalontwikkeling is dit absoluut geen cadeau, maar we mogen dit niet overdramatiseren”, zegt De Bruyckere.

“Ik pleit er wel voor om deze maatregel te beperken tot enkele weken. Als dit te lang duurt, kan dit een steeds grotere impact hebben. We hebben de afgelopen 21 maanden gemerkt dat vooral de verschillen tussen kinderen en jongeren onderling zijn toegenomen. Daar moeten we werk van blijven maken. Als er nagedacht wordt over verlengingen van de maatregelen, dan is het cruciaal dat we verder denken dan alleen het epidemiologische luik”, aldus de pedagoog. 

LEES OOK. Reacties onderwijsveld na beslissingen Overlegcomité: “Als het moet, dan moet het”

Zorgnet-Icuro: “Curve zal trager zakken doordat niet alle aanbevelingen zijn gevolgd”

“We zien dat ook nu weer belangrijke aanbevelingen van de GEMS niet worden gevolgd en weten dat daarmee de curve veel trager zal zakken dan eigenlijk in de zorg nodig is om uitgestelde zorg te kunnen herplannen.” Dat zegt Margot Cloet van ziekenhuiskoepel Zorgnet-Icuro vrijdag na afloop van het overlegcomité. “Veel van het succes of de effectiviteit van de maatregelen zal afhangen van de mate waarin de maatregelen in de praktijk worden nageleefd door iedereen, denk aan het telewerk en de beperking van de contacten.”

“De situatie in de ziekenhuizen is zeer penibel”, zegt Cloet. “De oorzaak hiervoor is vooral de personeelsuitval. De opnames op intensieve zullen nog zeker tien dagen blijven toenemen, het blijft dus precair en het risico dat we zware keuzes moeten maken, blijft heel reëel.” Ze vindt het moeilijk te begrijpen dat het overlegcomité bepaalde aanbevelingen van het GEMS-advies naast zich neerlegt, zoals een vroeger sluitinguur in de horeca of het beperken van contacten in de privésfeer. “We weten dat de curve daardoor trager zal zakken dan wat nodig is in de zorg om uitgestelde zorg opnieuw in te plannen”, zegt ze. “Je kan voor een korte tijd sommige zorg uitstellen, maar elke dag langer maakt het probleem groter. En dan hebben we het nog niet over de broodnodige recuperatietijd van het zorgpersoneel.”

De verlenging van de kerstvakantie in kleuter- en basisonderwijs noemt Cloet een goede zaak, alsook het verplichten van mondmaskers vanaf zes jaar. “Het geeft wel nog twee weken vrij spel aan het virus in de basisscholen”, voegt ze er aan toe.

Cloet benadrukt dat het belangrijk is dat de maatregelen voldoende lang worden volgehouden en door iedereen goed worden nageleefd. “De effectiviteit van de maatregelen zal afhangen van de mate waarin ze in de praktijk worden nageleefd”, zegt ze. “We moeten ook verder sensibiliseren rond het gebruik van zelftesten. Die zijn heel efficiënt om contacten in de privésfeer op een veilige manier te laten verlopen.”

Maarten Vansteenkiste: “Epidemiologisch geen reden voor schoolsluiting voor kerstvakantie”

Motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) zegt dat de beslissing om de scholen de laatste week van de kerstvakantie te sluiten, epidemiologisch niet uit te leggen is. Het is voor de motivatiepsycholoog “bizar” dat men kiest voor een schoolsluiting net voor de kerstvakantie. “Dat is te laat.” Een van de moeilijkheden bij een schoolsluiting is het opvangen van kinderen. “Dat probleem is niet verholpen als je het een week voor de kerstvakantie doet. Men laat hier pedagogische argumenten opwegen tegen epidemiologische.”

Bij het laatste overlegcomité was het ongeloof in de globale aanpak van de overheden historisch laag. Die evolutie heeft zich in de tussentijd verdergezet. “Dat vandaag maatregelen genomen zijn die eigenlijk vorige week al genomen hadden moeten worden? “Ik weet niet of dit het vertrouwen zal versterken.” De motivatiepsycholoog spreekt ook over “onhandige communicatie” bij Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA). Die somde tijdens de persconferentie zijdelings enkele klassikale activiteiten op in de week voor de kerstvakantie. “Een kerstfeestje hier, wat voorlezen en weet ik veel wat nog allemaal daar.” De minister-president wilde met die opsomming aantonen dat de pedagogische impact kleiner is die week. Vansteenkiste denk dat niet dat dat de beste manier was. “Ik zou me niet helemaal begrepen voelen, mocht ik in het onderwijsveld staan.”

Maar vooral: “als de regering doortastend wil ingrijpen, moet ze eigenlijk volgende week sluiten. Een week voor de kerstvakantie? Dat is epidemiologisch niet te begrijpen.”

Vansteenkiste heeft tegelijk ook lof voor de algemene maatregelen waarover het Overlegcomité vrijdag besliste om het virus in scholen in te dijken. Hij evalueert met “gemengde gevoelens” het pakket maatregelen. Het invoeren van mondmaskers op jonge leeftijd en bijkomende ventilatie zijn waardevol, vindt hij. Het schrappen van grote evenementen ook. Maar enkele van die maatregelen hadden al vroeger genomen kunnen worden.

(Lees verder onder de foto)

Toch vraagt de motivatiepsycholoog aan beleidsmakers om mensen te blijven motiveren hun gedrag aan te passen. “Hoe langer die cijfers naar boven gaan, hoe moeilijker en langer de weg naar beneden nog is. Dat moet een engagement op lange termijn betekenen, ook wanneer de cijfers opnieuw dalen. We weten dat het vorig jaar een zeer lastige route naar beneden was.”

Bovendien zal het opnieuw uitdagend zijn om de inspanning vol te houden nadat de kentering is ingezet. “Bij de weg naar boven spelen de cijfers in zekere zin in het voordeel. De hospitalen liggen vol en ze liggen steeds voller. Omdat het risico op sterfte stijgt, stijgt ook de motivatie om de situatie te verbeteren.”

Het volhouden van maatregelen is moeilijker na de kentering. “Wat gaan we doen wanneer de cijfers gaan dalen? We moeten de piek snel inzetten om te vermijden dat we blijven hangen op een bepaald niveau. Psychologisch gezien is het beter om snel en doortastend in te grijpen.”

(sgg)