Zijn de stabiliserende coronacijfers reden tot optimisme? Niet zo snel: ‘Helaas gooit de omikronvariant roet in het eten’

Het aantal besmettingen daalt licht. Is de piek van de vierde golf nu bereikt?

“De piek van de deltagolf is inderdaad bereikt, maar de omikronvariant is nu op komst. Die gooit helaas roet in het eten. In Zuid-Afrika is omikron van 0,1 procent van alle besmettingen naar 99 procent gegaan in een maand tijd, en is de R-waarde van 0,8 naar 3 gegaan.”

“Als het hier even snel zou gaan als in Zuid-Afrika, dan zou de omikronvariant bij ons over een maand dominant zijn. De data in Engeland laten ook zien dat omikron even snel verspreidt als in Zuid-Afrika. Maar het blijft moeilijk te voorspellen omdat de data die we hier hebben nog heel schaars zijn.”

 Stevenen we dan af op een omikrongolf? 

“Ik verwacht dat ook bij ons de R-waarde opnieuw hard zal stijgen. Ook de ernst van de besmettingen valt nog te bekijken, maar ik heb er geen goed oog in dat het veel milder zal zijn dan de eerdere varianten. Hoewel het nog vroeg is, zien we in Zuid-Afrika dat het aantal doden per provincie opnieuw begint te stijgen.”

“Wat voor omikron de oplossing zal zijn? Niemand die het weet. De vaccins zouden dan mogelijk ook aangepast moeten worden, maar dat zou dan heel snel moeten gebeuren en de tijdlijn zou nu nog te lang zijn. Als je ziet hoe snel omikron zich verspreidt, zou die over een paar maanden bijna de hele bevolking kunnen besmetten.”

Zullen we dan wel snel genoeg kunnen schakelen?

“Daar vrees ik voor. Men is nu bezig met universele vaccins, maar die zullen op korte termijn geen soelaas brengen. Het probleem is dat die studies veel tijd in beslag nemen. Als het gaat om kleine aanpassingen aan bestaande vaccins, zoals de mRNA-vaccins, zou ik argumenteren om die meteen in productie te laten gaan en er de standaard kwaliteitscontrole op doen. Je weet a priori dat ze veel beter gaan werken en dat het een kleine aanpassing is aan die mRNA-sequentie. Influenzavaccins worden ook jaar na jaar aangepast, maar daar organiseert men geen grootschalige studies meer voor.”

“Nu lopen er bijvoorbeeld studies voor een aangepast vaccin voor delta en bèta. Tegen dat die proeven afgelopen zijn, zitten we een paar Griekse letters verder. In dat tempo komen we altijd achter op het virus. Dan kunnen we de strijd tegen het virus nooit winnen. Alle knowhow is er om met de wetenschap tot oplossingen te komen en men zou er voluit voor moeten gaan en die tijdlijn sterk inkorten. Men zou de aanpassing van het vaccin en het in productie brengen in een maand moeten kunnen en dan in een maand uitrollen naar de bevolking. Dan zal men wel op tijd komen.”

Moeten we dan sneller boosterprikken beginnen toe te dienen?

“Ik hoop dat de boostercampagne nog wat versneld kan worden, dat zou nog iets kunnen helpen. Die bescherming zal dan waarschijnlijk niet optimaal zijn, maar het is beter dan niets natuurlijk. Het is al aangetoond dat omikron besmettelijker is dan de deltavariant en veel frequenter mensen die eerder besmet zijn geweest en/of gevaccineerd zijn geweest, kan herinfecteren.”

“Maar de uitrol van die boosterprikken gaat niet snel. Dat heeft ook te maken met dat men de door de EMA vooropgestelde termijn van zes maanden wil respecteren. Maar veel andere landen hebben die termijn ingekort, dat zouden we hier ook moeten doen. Men zou de epidemiologische situatie mee in rekening moeten brengen en wat er op ons afkomt. Die termijn van zes maanden is eigenlijk ook niet op veel wetenschap gebaseerd.”

Uit onderzoek blijkt dat één op de twee Belgen niet langer zijn sociale contacten beperkt. Wat is het effect op de cijfers? 

“We hebben de groepsimmuniteit grotendeels opgebouwd door vaccinatie en een klein percentage van mensen die niet gevaccineerd waren. Tijdens de deltagolf zie je dan dat er nog redelijk veel infecties waren, maar mettertijd zie je die R-waarde weer naar beneden gaan. Het gaat dus niet puur over contacten beperken, dat is op lange termijn ook niet vol te houden. De daling in de cijfers is grotendeels gelinkt aan immuniteit.”

“Het kan deels komen door vermindering van contacten – dat vertraagt alles een beetje – maar op langere termijn zorgt dat er niet voor dat mensen niet besmet worden. Met een virus dat zo besmettelijk is, worden we er allemaal vroeg of laat aan blootgesteld. Dat kunnen we niet vermijden. Je moet dus vooral zorgen dat je gevaccineerd bent.”