Biden waarschuwt Poetin tijdens overleg van twee uur dat er gevolgen zullen zijn bij escalatie van Oekraïne-crisis

Joe Biden koos ervoor om het gesprek te voeren vanuit de ‘Situation Room’, een ultra-beveiligde ruimte in de kelder van het Witte Huis waar geheime gesprekken plaatsvinden. Dat illustreert hoe sterk de spanning te snijden is. De pers heeft geen toegang tot de ruimte en er zijn ook geen foto’s genomen. Het Kremlin gaf wel enkele beelden vrij van Poetin die via een scherm spreekt met zijn Amerikaanse ambtsgenoot.

De Russische televisie zond zelfs de ongemakkelijke uitwisseling van beleefdheden uit. “Het is goed om u weer te zien”, zei Biden, waarop Poetin antwoordde: “Ik groet u, meneer de president”. De Russische president bevond zich in zijn residentie in Sotsji, een badplaats aan de Zwarte Zee.

Biden uitte tijdens het gesprek “de diepe bezorgdheid van de Verenigde Staten en onze Europese bondgenoten” over het conflict. Tegelijkertijd maakte hij duidelijk dat “in het geval van een militaire escalatie, de Verenigde Staten en onze bondgenoten zullen reageren met krachtige economische en andere maatregelen”. Een van de doelen van de sancties zou volgens hem de Nord Stream 2-pijplijn zijn, die Russisch gas naar Duitsland moet brengen.

De Verenigde Staten zullen bovendien wapens leveren aan Oekraïne als Rusland besluit het land binnen te vallen. Ook zullen de Amerikanen hun Oost-Europese NAVO-bondgenoten in dat geval van extra wapens voorzien, zei de Amerikaanse nationale veiligheidsadviseur Jake Sullivan tegen journalisten, enkele uren na een overleg. De hulp bij een Russische invasie staat los van de militaire steun die Oekraïne nu al ontvangt van de Verenigde Staten, aldus Sullivan.

Volgens het Witte Huis heeft Biden eveneens herhaald dat hij pleit voor de soevereiniteit en territoriale integriteit van het Russische buurland Oekraïne, waar pro-Russische rebellen een groot gebied controleren. Hij riep op tot een de-escalatie van het conflict en vroeg om de crisis via de diplomatieke weg op te lossen. Volgens het Witte Huis zouden beide wereldleiders hun medewerkers opdracht hebben gegeven hieraan te werken.

Biden en Poetin spraken ook over cybercriminaliteit en strategische stabiliteit, aldus het Witte Huis. Beide leiders “hopen” bovendien op een constructieve samenwerking wat betreft de nucleaire overeenkomst met Iran. Het overleg was niet in de laatste plaats bedoeld om de uiterst moeizame relatie tussen beide grootmachten in elk geval niet verder te laten verslechteren.

Biden had al aangekondigd dat hij het Poetin “heel moeilijk” zou maken. Moskou ontkent dat er plannen zijn voor een aanval op Oekraïne en hamert op zijn recht om zonder buitenlandse bemoeienis troepen in eigen land in te zetten. 

De twee leiders verschillen ook over een reeks andere kwesties duidelijk van mening. Zo eist Moskou dat het westerse bondgenootschap NAVO niet verder richting Rusland wordt uitgebreid. Volgens het Kremlin heeft Poetin in het gesprek met Biden om harde en bindende garanties daarover gevraagd. 

Washington verwijt de Russen buurland Wit-Rusland te helpen bij het sturen van migranten uit het Midden-Oosten richting Europese Unie. Ook eisen de Amerikanen dat de Russen hun gasvoorraden niet inzetten als politiek wapen en landen die van het gas afhankelijk zijn onder druk zetten. 

“De NAVO doet gevaarlijke pogingen om het Oekraïense grondgebied te gebruiken en ontwikkelt haar militaire potentieel aan de grenzen. Daarom heeft Rusland groot belang bij veilige juridische garanties dat de NAVO zich niet naar het oosten zal uitbreiden”, aldus het Kremlin in een verklaring na de topontmoeting tussen Poetin en zijn Amerikaanse ambtgenoot.

Poetin stelde ook aan Biden voor om alle vergeldingsmaatregelen tegen de diplomatieke missies van beide landen op te heffen. Het Kremlin gaf toe dat de betrekkingen tussen Moskou en Washington zich “niet in een bevredigende toestand bevonden”. 

De situatie in Oekraïne doet denken aan 2014, toen Moskou de Krim, het Oekraïense schiereiland, annexeerde. Daarop volgde een gewapend conflict in Oost-Oekraïne door pro-Russische separatisten. Tijdens die oorlog vielen meer dan 13.000 doden. Volgens Poetin bevinden de Russische troepen zich momenteel enkel “voor oefening” aan de Oekraïense grens. 

Biden nam na het gesprek meteen contact op met de Franse president Emmanuel Macron, de Duitse kanselier Angela Merkel en de Italiaanse en Britse premiers Mario Draghi en Boris Johnson om hen te laten weten hoe het onderhoud is verlopen. Hij is ook van plan om te spreken met de Oekraïense president Zelenski.