PS-minister Dermagne kwam meermaals op gemaakte afspraken terug, en dat zorgt voor onrust binnen de Vivaldi-regering

“De scholen zijn heilig, ze moeten zo lang mogelijk openblijven.” Vrijdagochtend, net voor aanvang van het Overlegcomité, doet federaal vicepremier voor de PS Pierre-Yves Dermagne zijn visie uit de doeken op radiozender Bel-RTL. De Franstalige socialisten, die op gemeenschapsniveau de minister van Onderwijs leveren, willen het onderwijs zo veel mogelijk sparen. 

De andere vicepremiers verslikken zich in hun koffie. De avond voordien hadden de topministers van Vivaldi het federale uitgangspunt voor het Overlegcomité afgesproken: het basisonderwijs moest voor tien dagen sluiten, en wel vanaf woensdag 8 december. Dat blijkt ook uit de voorbereidende documenten die deze krant in handen kreeg. Waarom ging Dermagne daar plots diametraal tegen in?

Nu is er wel meer misgelopen bij het Overlegcomité vorige week, binnen de regering wordt er diep gezucht. De demarche van Dermagne is tekenend voor de wispelturige opstelling van de Franstalige socialisten, valt te horen. “Dit is al de zoveelste keer”, zegt een vicepremier. Een collega-topminister: “Dit moet dringend uitgeklaard worden, anders bedreigt dit de verdere werking van de federale regering.”

Methode-De Croo

Twee voorbeelden worden telkens aangehaald. Half november floot PS-voorzitter Paul Magnette een federaal akkoord over verplichte vaccinatie in de zorg publiekelijk terug. Er moest een nieuwe vergadering met de topministers worden belegd, waar na 13 uur en enkele beperkte wijzigingen een finale tekst uit de bus kwam. 

Begin oktober was het Dermagne die bij de begrotingsonderhandelingen diep in de nacht alsnog wijzigingen eiste, op een moment dat iedereen ervan uitging dat er al lang een akkoord was. De regeling voor nachtarbeid in de e-commerce was niet naar zijn zin.

Binnen de PS wordt premier Alexander De Croo (Open Vld) met de vinger gewezen. Die zou op het eind van een vergadering te weinig klaarheid scheppen wat er nu exact beslist is. Zo heeft Dermagne bijvoorbeeld wel degelijk aangestipt dat zijn partij het moeilijk had met een schoolsluiting, geven aanwezigen aan. Bij de begrotingsgesprekken heerste er op het einde sowieso grote onduidelijkheid. Magnette zei al publiekelijk dat de ‘methode-De Croo’ te chaotisch is. 

Toch is er meer aan de hand. De PS zit niet lekker in de Vivaldi-regering, ziet ook politicoloog Pascal Delwit (ULB). “Dit is niet de ploeg die Magnette voor ogen had”, zegt hij. “Hij knoopte verregaande gesprekken aan met de N-VA in de zomer van 2020. Toen dat niet lukte, stapte hij in Vivaldi zonder dat hij eerste minister is kunnen worden.”

Nu is de PS de grootste partij in de regering, maar kan ze haar stempel onvoldoende drukken op gevoelige dossiers, zoals de verplichte vaccinatie en de sluiting van de scholen. Eerder koos de partij voor de vlucht vooruit in het pensioendossier en dreigde ze plots met de val van de regering bij de hongerstaking van enkele honderden sans-papiers in Brussel.

Dat de PS daarbij niet altijd de steun krijgt van de Vlaamse zusterpartij Vooruit steekt. Zo was minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) een vurig pleitbezorger van de afkoelingsweek of een verplichte prik in de zorg. Omgekeerd is er bij de Vlaamse socialisten frustratie over de wispelturige opstelling van de Franstalige kameraden. “Met deze PS is het erg moeilijk samenwerken", klinkt het daar.

De PS staat enorm onder druk van de peilingen, die schommelen rond de 20 procent, een rampzalig niveau voor de partij. Er zijn de voortdurende aanvallen van de overassertieve MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez op rechts. Op links is er de dreiging van de PTB, dat geen kans laat liggen om de socialisten aan te pakken. En dan zijn er nog de vakbonden die zich kritisch tonen. Dat dinsdag bijna 4.000 verpleegkundigen door Brussel trokken tegen de verplichte prik doet de PS pijn. Niet toevallig hielden ze ook halt aan het PS-hoofdkwartier. 

Kroonprins

De context maakt de partij onrustig. Magnette riep afgelopen weekend alle ministers en fractieleiders samen om de strategie voor de komende maanden te bespreken, zo wist Le Soir te achterhalen. De voorzitter hield een lang exposé, onder meer over hoe de PTB te bekampen. Grote koerswijzigingen zitten er evenwel niet aan te komen, klinkt het intern, er staan wel vaker dat soort overlegmomenten gepland.

Wat ook speelt: Magnette leidt de partij op een andere manier dan zijn voorgangers. Terwijl bij iemand als Elio Di Rupo alle belangrijke beslissingen via de voorzitter liepen, heeft Magnette de coördinatie minder strak in de hand. “Di Rupo bereidde elk dossier ook tot in de puntjes voor”, zegt Delwit. 

Zo kan het dat er nu al eens een wiel afdraait, zoals in het dossier van de verplichte vaccinatie. Pas nadat Magnette tegenwind van de vakbonden had gekregen, keerde hij zijn kar. Tegelijk mist de eerder pragmatische Dermagne ervaring op het federale niveau om dat soort tegenkanting eerder te voorzien.

Het maakt dat er stilaan ruis op de lijn komt tussen Magnette en Dermagne, die nochtans geldt als een absolute vertrouweling. “Als je meer dan eens wordt gedesavoueerd, begint het te wringen”, zegt Delwit. “En steken er geruchten op over een mogelijke vervanging. De kroonprins, staatssecretaris Thomas Dermine, zit al klaar. Toch is die kans klein. Het zal de malaise van de partij niet oplossen.”