Met welke landen zal Vlaanderen nog samenwerken voor adoptie? Strengere screening moet wantoestanden voorkomen

In 2019 schudden verhalen over mistoestanden met adopties uit Ethiopië Vlaanderen wakker: enkele geadopteerde ‘weeskinderen’ bleken later helemaal geen wees te zijn.

Als gevolg daarvan boog een expertenpanel zich over het adoptieproces. Zij presenteerden hun rapport begin september. Op hun advies stelde Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) een adoptiepauze van twee jaar voor om het systeem te herbekijken. Minister Beke moest dat voorstel intrekken na kritiek van coalitiepartners N-VA en Open Vld. Maar er werd wel een systeem uitgedokterd om fraude in de toekomst te voorkomen.

Concreet zullen niet langer de adoptiediensten maar wel het Vlaams Centrum Adoptie (VCA) alle partnerlanden doorlichten. Daar zijn nu zes criteria voor opgesteld. Landen moeten eerst en vooral het Haags Adoptieverdrag hebben ondertekend en geratificeerd. Dat verdrag uit 2005 maakt van adoptie een recht op bescherming voor kinderen, geen recht op kinderen voor ouders.

Opvang eerst in eigen land

Vlaanderen wil ook dat adoptie deel uitmaakt van het bredere zorg- en opvangsysteem van partnerlanden. Zij zullen moeten aantonen dat ze geprobeerd hebben kinderen eerst in eigen land op te vangen, in de eerste plaats door de biologische familie van het kind. Om financiële fraude te voorkomen, zullen de geldstromen rond adoptie in de partnerlanden tegen het licht gehouden worden. 

Een ander criterium is dat er een juridisch kader moet bestaan voor adoptie: dat moet het inwinnen van informatie over afkomst makkelijker maken voor geadopteerden op latere leeftijd. Daarnaast wil Vlaanderen het liefst samenwerken met overheden en niet met bijvoorbeeld enkel een lokaal weeshuis. Al lijkt dit laatste geen sluitend criterium: Vlaanderen wil enkel onderzoeken of overheden ‘bereid zijn’ om samen te werken van overheid tot overheid.

In 2020 werden in Vlaanderen 23 kinderen geadopteerd uit tien landen: Burkina Faso, de Filipijnen, Gambia, Haïti, India, Marokko, Portugal, Thailand, Togo en Zuid-Afrika. Of al deze landen de toets doorstaan, valt moeilijk te voorspellen. Al leeft er achter de schermen wel de verwachting dat sommige landen zullen afvallen.

Trauma’s

De strengere doorlichting van de partnerlanden is de eerste stap in de hervorming van het adoptieproces na het expertenrapport. Later deze legislatuur volgt ook nog een interne hervorming van het Belgische adoptieproces.

“Het is onze absolute prioriteit om het risico op mistoestanden en kinderhandel verder uit te sluiten, toekomstige trauma’s te vermijden en tegelijk kinderen uit andere landen, die het nodig hebben, ook in de toekomst nog kansen op een geschikte thuis in ons land te blijven geven”, zegt minister Beke.