Populairder én diverser dan ooit: de scheurkalender is weer helemaal terug

De Druivelaar was lang koningin van de keukenmuur. Uniek in zijn soort: een stuk fruit dat je op Nieuwjaar aan een nageltje prikt en dat je een jaar lang standvastig kwaliteit biedt, zonder te veel suiker. Maar hoewel de druif waarschijnlijk tot in de eeuwigheid dé favoriet blijft onder een groot deel van de Vlamingen, is de markt intussen compleet ontploft. Kleuren, thema’s, vormen, mopjes: de scheurkalender bestaat tegenwoordig in alle mogelijke bodytypes. En die vliegen de deur uit.

“De scheurkalender vormt een heel belangrijk aandeel binnen ons segment agenda’s/kalenders”, zegt Lien Camelbeke, directeur marketing bij Standaard Boekhandel. Meer nog: deze maand is een scheurkalender het bestverkochte product op hun webshop. “Ja, dit jaar hebben we er op de valreep een absolute topper bij: de Rode Neuzen-scheurkalender van Dorothee Dauwe, met doordenkertjes uit de Qmusic Ochtendshow. Die is exclusief te koop bij Standaard Boekhandel en in partnerschap uitgebracht met Uitgeverij Lannoo.” Nog nieuw: de inspiratiescheurkalender van Ingeborg, tussen anciens als Liefde is, Garfield of Blokken. “Als er een nieuwe titel komt, hangt die vaak vast aan een persoon of figuur. Een van de belangrijkste nieuwkomers jaren geleden was Jeroen Meus, en die blijft goed verkopen. Sowieso zijn de populairste scheurkalenders diegene die gelinkt zijn aan een tv- of mediaprogramma: De slimste mens bijvoorbeeld, of F.C. De Kampioenen.”

Vrouwen van 30 tot 49

Maar ook de sociale media beïnvloeden ons scheurgedrag, zo blijkt. “De bestverkochte nieuwkomer onder onze scheurkalenders is dit jaar De scheurkalender van Marie Claire, die voortkomt uit een populaire Nederlandse Instagram-pagina”, zegt Joost Morel, woordvoerder van Bol.com. En ook corona moeit zich weer: in België zit in de top vier – naast alweer F.C. De Kampioenen, Dagelijkse kost en Blokken – ook de Omdenken-scheurkalender: die denkt “in termen van mogelijkheden en niet van problemen”. Een spirituele slag om de arm, dus. “De belangrijkste categorieën: humor, culinair, feiten en weetjes, natuur, puzzels en spiritualiteit”, zegt Morel.

Ofwel: voor ieder eentje. Of toch bijna. “Wie koopt onze scheurkalenders vooral? Voornamelijk vrouwen in de leeftijdscategorie tussen de 30 en 49 jaar”, zegt Morel. “En in België zien we een heel duidelijke piek voor kerst. Dat verschilt met Nederland, waar scheurkalenders zowel voor kerst als voor Sinterklaas gekocht worden.” Ook in Standaard Boekhandel haalt de verkoop vaart vanaf de tweede week van december. “Scheurkalenders zijn vooral een populair ­cadeau geworden”, zegt Camelbeke. “Maar evenzeer kopen mensen het voor zichzelf. Er is een scheurkalender voor iedereen beschikbaar: jong, oud, gadget- of meerwaardezoeker.”

Elke dag een Bijbeltekst

Maar waar begon die goesting in dagelijkse mopjes en weetjes ooit? Wie was de eerste mens die dacht: “Elke dag een papiertje aftrekken, dát gaat ons blij maken”? Mogelijk moeten we daarvoor terug naar 1881, naar het Gereformeerd Traktaatgenootschap Filippus: opgericht in 1878, over de Nederlandse grens, om christelijke lectuur te verspreiden. “Doelstelling was dus om mensen bekend te maken met én te laten groeien in het christelijk geloof. Evangelisatie, Jezus Christus verkondigen”, zegt Peter Zaadstra, secretaris van wat tegenwoordig de Stichting Gereformeerd Traktaatgenootschap Filippus heet.

In 1881 brachten zij voor het eerst de Filippus scheurkalender uit: een mooi beschilderd schild, met daarop de blok blaadjes geplakt. “Was dat de allereerste ooit? Dat weet ik eigenlijk niet. Ik denk wel dat de meeste jaren dat hij verscheen een Bijbeltekst met een korte uitleg de inhoud was.” Een dagelijks praatje met ­Jezus, dus. Tegen het jaar 1974 gingen er 45.000 exemplaren de deur uit, volgens de archieven. Kostprijs: 40 cent. Over de jaren verscheen er zelfs een goedkope uitgave, Zaadkorrels, waarvan er een paar tienduizenden per jaar naar onder andere zondagsscholen gingen. In 1986 verdween de Filippus-kalender weer. Intussen zaten wij al aan ‘onze’ Druivelaar, die in 1915 de eerste keer van de drukpersen rolde.

Van Bijbelse tekstjes op de Filippus tot “wie weet dat een suppositoire het best anaal wordt ingebracht” op de Slimste scheurkalender ter wereld: niks zo vluchtig en tóch zo’n blijver als dat rechthoekige pakje onder de boom.