De Diana-fabel ‘Spencer’: ‘Er is een stukje van prinses Diana in mij achtergebleven’
Bijna een kwarteeuw na haar dood staat prinses Diana weer in het middelpunt van de belangstelling: Spencer is een van de meest besproken films van het jaar. Regisseur Pablo Larraín en actrice Kristen Stewart vertelden ons hoe en waarom ze de ‘prinses van het volk’ weer tot leven wekten.
Pablo Larraín, de bekendste regisseur van Chili, is intussen 45 jaar. Maar het idee voor zijn nieuwe film Spencer kreeg hij al tijdens zijn kindertijd in de schoot geworpen. Spencer gaat over prinses Diana: een figuur die ten huize Larraín bijna deel van het meubilair was. “Mijn moeder was erg geïnteresseerd in Diana”, vertelt Larraín ons in Gent. Hij herinnert zich de magazines op de keukentafel, de tv-reportages die vanuit het Verenigd Koninkrijk hun living in Santiago de Chile binnenstroomden, en vooral de tranen van zijn moeder toen Diana in 1997 stierf in een auto-ongeluk.
“Als kind vroeg ik me altijd af hoe het kwam dat iemand als mijn moeder, een Chileense, zo gefascineerd was door haar. Later begreep ik dat zij niet de enige was: miljoenen mensen van over de hele wereld – vrouwen én mannen – waren in de ban van Diana.”
Op het recentste filmfestival van Venetië , waar Spencer in wereldpremière ging, vertelde Larraín al lachend dat hij eindelijk eens een film had willen maken die zijn moeder graag zou zien. Zijn vorige werk (El Club, Neruda, No...) vond mama Larraín te donker en te moeilijk. Daarom een film over haar grote idool, prinses Diana. “Maar noem het alsjeblieft geen biopic”, benadrukt Larraín. “We wilden geen traditioneel portret maken dat zich over verschillende jaren van haar leven zou afspelen.”
Net als Jackie, Larraíns kernachtige snapshot van Jackie Kennedy in de dagen rond de moord op JFK, moest Spencer een momentopname worden. “Scenarist Steven Knight en ik besloten te focussen op het begin van de jaren negentig, het moment waarop Diana de klik maakte om weg te gaan van prins Charles en de koninklijke familie. Een soort break-upfilm. Want ik geloof dat in momenten van zware crisis het echte karakter van een mens zichtbaar wordt.”
Emotionele storm
“Een zware crisis” is nog een vrij voorzichtige omschrijving van de emotionele storm die Diana in 1991 doormaakte. Haar huwelijk met prins Charles, die al jaren een affaire had met zijn eerste liefde Camilla Parker Bowles, liep op zijn laatste benen. In 1992 volgde de breuk, in 1996 de officiële scheiding. Bovendien werd Diana langs alle kanten in het oog gehouden: binnen de koninklijke familie, die haar rebelse gedrag en eigenzinnige omgang met eeuwenoude tradities niet op prijs stelde, maar ook door sensatiebeluste paparazzi. Het zette nog meer druk op Diana’s sowieso al zwaar beproefde mentale gezondheid – de prinses kampte al geruime tijd met boulimie.
Het lijkt dus niet al te vergezocht om te stellen dat het jaarlijkse kerstweekendje met de koninklijke familie in 1991 behoorlijk onprettig moet geweest zijn voor Diana. Dat is namelijk wat Larraín toont in Spencer. “Wat er zich achter de gesloten deuren van dat kasteel heeft afgespeeld, weten we natuurlijk niet”, geeft Larraín toe. De film wordt dan ook niet voorafgegaan door het gewoonlijke zinnetje “gebaseerd op waargebeurde feiten”, maar wel door de poëtischere, wat lossere omschrijving “een fabel, gebaseerd op een waargebeurde tragedie”. “Het is fictie, die een waarachtige situatie schetst”, zegt Larraín. “We hebben ons goed geïnformeerd, en gepraat met enkele mensen die voor de koninklijke familie werkten toen Diana er was. We wilden ons verantwoordelijk opstellen, en vooral vanuit een diep respect voor Diana vertrekken.”
Spencer gaat volgens Larraín over “een vrouw die gevangen raakt in de radertjes van geschiedenis en traditie”, maar nog meer over moederschap. “Dat besefte ik pas toen we al op de set stonden. Toen ik de kleine acteurs zag die Diana’s zoons William en Harry speelden, drong het plots tot me door dat zij het allerbelangrijkste waren voor haar. Ik herkende mezelf ook in die jongens: ik ben opgegroeid in een heel andere context, maar ik werd als kind ook enorm beschermd door mijn moeder.” Waarvoor Larraíns moeder hem precies moest beschermen, wil de regisseur niet kwijt: “Dat is privé. Niets al te ergs hoor, maar ik vind het niet relevant voor de film. Ik kan je alleszins zeggen dat mijn moeder een van mijn beste vrienden is. Ik hou van haar en spreek haar bijna elke dag.”
Toen het scenario van Spencer er eenmaal lag, begon de zoektocht naar de perfecte actrice om Diana te vertolken. Die vond Larraín niet in het Verenigd Koninkrijk, maar in Hollywood. Zijn keuze viel op Kristen Stewart, het voormalige tieneridool uit de vampierensaga Twilight, dat sindsdien ook haar strepen verdiende in het arthousecircuit. “Ze heeft net als Diana iets heel mysterieus. Ze hoeft maar maar voor een camera te gaan staan, zelfs zonder iets te doen, en je begint je af te vragen wat er in haar omgaat. Dat mysterie is de sleutel tot Diana, en tot cinema in het algemeen.”
‘Kristen heeft net als Diana iets heel mysterieus. Ze hoeft maar maar voor een camera te gaan staan, zelfs zonder iets te doen, en je begint je af te vragen wat er in haar omgaat’
Op het hoogtepunt van de Twilight-hype had Stewart de pech om net als Diana te proeven van extreme media-aandacht. Zoals de tabloids zich op het liefdesleven van Diana hadden gestort, zo smulden ze ook van Stewarts relatie (en breuk) met Twilight-tegenspeler Robert Pattinson. “Die gelijkenis was absoluut niet de reden waarom ik voor Kristen koos”, zegt Larraín. “Al is ze er natuurlijk wel: zelfs op de set probeerden paparazzi stiekem foto’s van haar te maken. Maar ik heb Kristen enkel gekozen omdat ze de juiste actrice was.”
Dier in een kooi
Stewart zelf heeft haar slechte ervaringen met de media wel meegenomen in haar vertolking, vertelt ze ons in Londen. “Als je naar Diana kijkt, zie je een dier dat opgesloten zit in een kooi. Ze heeft veel te vertellen, maar geen platform om dat te doen. Je voelt dat ze daar moeilijk mee om kan, en daardoor wordt ze vaak misbegrepen. Dat is erg herkenbaar voor mij. Weet je, wij zitten hier een persoonlijk gesprek met elkaar te voeren, maar eigenlijk zijn we niet alleen in deze kamer.” Ze wijst naar onze dictafoon. “Probeer dan maar eens gewoon spontaan te doen... Want de mensen die dit interview straks gaan lezen, zullen dat allemaal door hun eigen bril doen. Je weet dat je woorden altijd anders geïnterpreteerd kunnen worden dan je ze bedoelde. Het internet staat vol met misverstanden over mij. Maar ik heb geleerd om dat los te laten. Je kunt toch niet controleren hoe de wereld je percipieert, daar heb ik intussen vrede mee. Niet iedereen hoeft mij leuk te vinden.”
Al bewijst ze meteen daarna dat ze zich toch nog steeds zorgen maakt over hoe haar woorden overkomen: “Diana’s niveau van bekendheid was absoluut ongeëvenaard. Ik wil dus wel heel duidelijk zeggen – gewoon zodat je lezers zeker niet gaan denken dat ik een lul ben – dat wat ik heb meegemaakt, niet in de buurt kwam van wat Diana overkwam. Maar het heeft me wel geholpen om haar te begrijpen.” Stewart weet ook – net als Diana – goed hoe het is om voortdurend het gevoel te hebben dat je bekeken wordt, zegt ze. “Soms is dat effectief zo, en soms helemaal niet. Bekendheid maakt je paranoïde, het verandert je.”
Stewart bereidde zich grondig voor op de rol van Diana, die haar gegarandeerd een Oscar-nominatie zal opleveren. “Ik heb alle boeken over haar gelezen, ieder fragment en elke foto bekeken. Ik heb me vier maanden lang voorbereid. Maar op een bepaald moment heb ik geprobeerd om al die informatie weer te vergeten, en gewoon impulsief te zijn op de set.” Daarvoor had ze wel een duwtje in de rug nodig, vertelt Pablo Larraín: “Toen we aan de opnames begonnen, bleef Kristen zich maar verder inlezen. Maar ik vind het gevaarlijk als actrices zich te grondig voorbereiden. Na een paar scènes voelde ik meteen dat ze Diana had gevonden. Toen heb ik haar gezegd: ‘Laat het nu los. Je hebt haar beet, we hoeven nu alleen nog de film te maken.’ (lacht) ”
Stewarts overgave ging ver. Soms kreeg ze bijna het gevoel dat de geest van Diana bij haar op de set was, verklaarde ze in een interview met The LA Times. En ook na de opnames kon ze de prinses niet van zich afschudden, vertelt ze ons in Londen: “Toen ik hier voor het eerst terugkwam sinds de opnames, dacht ik op iedere hoek: ‘Zou Diana hier ooit gewandeld hebben?’ Ik weet niet of dat gevoel ooit nog zal weggaan. Ik heb Diana nog niet kunnen loslaten. Er is iets van haar in mij achtergebleven. Maar dat is ook positief: Diana was heel instinctief, en had de gave om met de voeten vooruit ergens in te stappen. Het voelde heerlijk om die kracht van haar in mij te dragen. Dat heeft me echt geopend, ik voelde me plots groter dan ik was. Sindsdien gebeurt het soms dat ik mijn hand naar iemand uitsteek en hun gezicht aanraak. Dat zou ik vroeger nooit gedurfd hebben.”
Leuk voor Stewart, maar wat zou Diana er zelf van vinden dat haar tragische lot nog maar eens in een film wordt opgerakeld? Of haar zoons, William en Harry? Stewart zucht en denkt lang na. “Je kunt je natuurlijk afvragen: zijn we niet aan het nemen van een vrouw die al zoveel ontnomen is? Mogen we op basis van de feiten onze eigen fantasie over Diana creëren? Maar we hebben deze film net gemaakt om haar te eren en van haar te leren. Dat we vandaag nog steeds over Diana praten, komt volgens mij omdat ze ons verplicht om goed naar onszelf te kijken, en eerlijk te zijn met onszelf. Dat was ook het doel van deze film.”
Je kunt je natuurlijk afvragen: zijn we niet aan het nemen van een vrouw die al zoveel ontnomen is? Maar we hebben deze film net gemaakt om haar te eren en van haar te leren
Spencer speelt vanaf 15/12 in de bioscoop.