Het gaat de verkeerde kant op met corona in Denemarken: uitbraak van omikron bovenop uitbraak van delta

Het Europese Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) maakte zondag op de middag melding van 766 bevestigde gevallen van de omikronvariant in de Europese Unie. Denemarken was goed voor 195 gevallen. Geen enkel ander land in de EU had er meer, terwijl Denemarken qua inwoneraantal een middenmoter is. 

Het Deense gezondheidsinstituut Statens Serum Institut gaf in zijn update gisterennamiddag mee dat het aantal intussen was opgelopen tot 2.471 gevallen. Volgens de Deense professor Mads Albertsen - die een centrum voor DNA-sequencing leidt aan de universiteit van Aalborg - ging het om 15 procent van alle besmettingen. Met het totale aantal nieuwe besmettingen staat Denemarken overigens al in de Europese top vijf. 

En die cijfers zouden de komende dagen nog sneller gaan stijgen. “Prognoses wijzen erop dat omikron tegen dinsdag (morgen, red.) meer dan de helft van de gevallen zal uitmaken”, aldus Albertsen op sociale media.

Volgens het rapport van het Statens Serum Institut liggen er ook al zeker 27 coronapatiënten in de Deense ziekenhuizen met de omikronvariant. 19 van hen testten positief vóór ze in het ziekenhuis aankwamen of binnen de 48 uur na aankomst, de rest testte later positief.

De aantallen ziekenhuisopnames en sterfgevallen liggen nog ver onder de piek van vorige winter, maar de vraag is of dat met de opmars van de omikronvariant ook zo zal blijven. Omikron is intussen zo’n twee weken in het land en dat is ongeveer de tijd dat de eerste coronapatiënten na besmetting in de ziekenhuizen arriveren.

Gevaren 

De Amerikaanse immunoloog Anthony Leonardi waarschuwde eerder al voor de gevaren van een zogenaamde ‘dual surge’: in dit geval een uitbraak van omikron bovenop een uitbraak van delta. Biostatisticus Geert Molenberghs bevestigt de weinig benijdenswaardige evolutie in Denemarken.

“In Denemarken werden de laatste beperkende maatregelen op 11 september opgeheven”, vertelt hij. “Het enige wat je er nog zag, waren toestellen om je handen te ontsmetten. Mondmaskers gingen op de schop, net als het Covid Safe Ticket en het vrij gespierde testbeleid, waarmee de regering alles onder controle hield. Denemarken liet tot dan toe het leven min of meer zijn gewone gang gaan, maar wie deel wilde nemen, moest zich soms tot drie keer per week laten testen. Dat werkte. Tot het moment dat ze vonden dat de cijfers laag genoeg waren.”

In september liepen de cijfers nog wel wat op, maar heel geleidelijk. Net zoals bij ons. “De idee was dat ze nog wel wat zouden stijgen, maar dat het behoorlijk onder controle was”, aldus de biostatisticus. “Temeer omdat de vaccinatiegraad hoog was. Die bedroeg toen om en bij de 70 procent. Maar de cijfers bléven omhoog gaan, alsmaar sneller. Intussen zitten ze op een incidentie van 1.103. Een tijd geleden hebben ze dan enkele maatregelen opnieuw ingevoerd - zoals het Covid Safe Ticket - en zijn ze weer meer beginnen te testen. Maar ze zitten intussen wel vrij hoog. En nu komt omikron er nog bovenop. Het gaat heel hard.”

Nuance

Nuance daarbij is dat de cijfers wel samenhangen met hoe goed een land de coronasituatie opvolgt. Zo is het Verenigd Koninkrijk de onbetwiste kampioen wat betreft het sequentiebepalen (om vast te stellen welk type virus er in stalen zit, red.). 

“De jongste veertien dagen hebben de Britten om en bij de 17.000 sequenties bepaald en publiek gemaakt. Er zijn landen in Europa waar dat er maar enkele tientallen zijn. Het zou dus wel eens kunnen dat omikron ook in andere landen al meer verspreid is, maar dat we er gewoon minder zicht op hebben. Denemarken is ook altijd bij de uitgebreide testers geweest. Dus dat zal ook wel meespelen. Maar het is wat het is. En als omikron begint te verspreiden, is de variant binnen de kortste keren dominant. Dat hebben we ook gezien in Zuid-Afrika. Het gaat met een ongeziene snelheid.”

Ons land doet het overigens ook “behoorlijk goed” op het vlak van sequentiëren, dixit Molenberghs. “Al sinds het begin van de pandemie. Tegen de Britten kan je niet op, maar we zitten wel bij de betere van de klas wat betreft opvolging. We hebben een vrij goed zicht op omikron. Je ziet de variant trouwens ook uitbreiden bij ons.”

Een mogelijke ‘dual surge’ is trouwens een van de redenen waarom experten al de hele tijd waarschuwen voor hoge coronacijfers en blijven steken op een hoog plateau. “Uitbraken kunnen bovenop elkaar komen", aldus Molenberghs. “Wie de deltavariant gehad heeft, kan opnieuw besmet worden met omikron. Omikron lijkt iets milder te zijn, maar dat is geen vrijgeleide. Een ‘beetje minder ziekmakend’ betekent nog altijd ‘ziekmakend’ en door de heel snelle verspreiding kan omikron toch behoorlijk wat druk op het ziekenhuissysteem leggen.”

Nieuwe maatregelen

Denemarken nam vorige week alvast nog wat nieuwe maatregelen: de kerstvakantie werd vervroegd, restaurants en cafés moeten sinds vrijdag om middernacht dicht en dancings moesten zelfs helemaal de deuren sluiten. In concertzalen mogen nog maximaal vijftig bezoekers aanwezig zijn. Telewerk wordt aangeraden en kerstfeestjes afgeraden. “Hopelijk vlakt de curve nu snel af”, zegt professor Albertsen nog. “De maatregelen zullen een afremmend effect hebben, maar ik ben er niet zeker van of het wel voldoende zal zijn.”

Denemarken besliste intussen ook de boosterdosis van het coronavaccin vroeger toedienen aan alle inwoners van 40 jaar en ouder. Dat heeft de Deense overheid vandaag meegedeeld. Ze zullen 4,5 maanden na de twee coronaprik een derde dosis kunnen krijgen, in plaats van na zes maanden. Door de tijdspanne tussen de twee dosissen in te perken, “zullen we de winter kunnen ingaan met een betere bescherming voor de mensen met een verhoogd risico op een ernstige vorm van de ziekte, en met een verhoogde immuniteit binnen de bevolking”, zo meldt het Deense agentschap voor volksgezondheid.