Imagoschade voor Bart De Wever: advies voor Raad van State hekelt nauwe banden tussen Antwerps stadsbestuur en bouwpromotor

“Er kon geen sprake meer zijn van een objectieve en onpartijdige beoordeling.” Dat zegt de auditeur van de Raad van State in een kritisch advies van 2 december 2020 over de manier waarop het Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP) van de stad Antwerpen voor een groot nieuwbouwproject tot stand kwam. De Morgen kon dit advies, waarover nieuwssite Apache als eerste berichtte, inkijken.

Het advies gaat over de Slachthuissite, de nieuwe woonwijk die de komende jaren zal verrijzen in de oude volksbuurt die geklemd ligt tussen Park Spoor Noord en de Ring, in het noorden van de stad. Dit gebied van 240.000 vierkante meter ligt er vandaag grotendeels ongebruikt bij, maar binnenkort komen hier appartementsblokken met zo'n 2.500 nieuwe woningen. Het gaat om het grootste woningbouwproject van Antwerpen.

Vriendjespolitiek

Al van bij het begin lagen de plannen onder vuur. Toen het vorige college op 17 november 2017 het voorontwerp van het RUP goedkeurde, verweet de oppositie het vriendjespolitiek. Een dag eerder had Apache beelden naar buiten gebracht van een feestje van vastgoedontwikkelaar Erik Van der Paal in het Antwerpse sterrenrestaurant ’t Fornuis, waar De Wever en een handvol schepenen te gast waren.

Dat het bedrijf van Van der Paal, Land Invest Group, plots vier grote woontorens mocht neerpoten op de Slachthuissite, riep veel vragen op. Inhoudelijke vragen over de forse verdichting die het stadsbestuur wilde realiseren, onder meer. De provincie en de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening plaatsten vraagtekens bij de vele appartementen die op het kleine lapje grond zouden verrijzen. Ook de buurtbewoners kwamen in opstand.

Er waren vooral ook ethische vragen over de totstandkoming van de vergunning. Zo schreef toenmalig Antwerps Vooruit-voorzitter Tom Meeuws – een van de uitdagers van De Wever in de lokale verkiezingen van 2018 – een opiniestuk in deze krant waarin hij beweerde dat bouwprojecten in Antwerpen te koop waren. De stad was een ‘immocratie’ geworden, klonk het. “Achter de rug van de ambtenaren kan alles worden gefikst. Wie geld heeft, wordt bediend.”

Tranen in de ogen

Opgejaagd door de vele berichten over zijn banden met Van der Paal, die ook elders in de stad woontorens mocht neerpoten, organiseerde Bart De Wever eind november 2017 een persconferentie waarop hij met tranen in de ogen totale transparantie beloofde. “Ik wil alle bouwvergunningen die dit stadsbestuur heeft goedgekeurd op tafel leggen”, klonk het. De Wever was naar eigen zeggen het slachtoffer van leugens.

Intussen is er veel water door de Schelde gevloeid. De socialisten zitten sinds de verkiezingen mee in het stadsbestuur, Van der Paal verkocht zijn aandelen van Land Invest en het buurtcomité dat zich verzette tegen de plannen, schaarde zich vorig jaar dan toch achter een nieuw ontwerp voor de wijk. De nieuwe projectontwikkelaars Triple Living en Immobel, die de site overkochten, gingen daarin akkoord om meer groen te voorzien en minder sluipverkeer toe te laten.

Algemeen belang

Maar nu is er dus opnieuw dit advies van de Raad van State, dat tot stand kwam op het moment dat het buurtcomité en de actiegroep Ademloos zich nog tegen de plannen voor de woontorens hadden gekant. Ze hadden een procedure aangespannen bij de Raad van State om het RUP – waarin de bouwregels voor de site werden vastgelegd – te laten vernietigen.

De auditeur geeft de klagers gelijk. In haar rapport stelt ze dat het RUP te veel in samenspraak met de projectontwikkelaar werd opgesteld, en dus te weinig geïnspireerd werd door het algemeen belang. Zo werden er overeenkomsten afgesloten waarin de stad en de ontwikkelaar elkaar beloofden dat beiden telkens hun goedkeuring moesten geven voor iedere stap in het project.

Bovendien zouden de eigenaars van de gronden, waaronder de stad, een vergoeding krijgen van de projectontwikkelaar op basis van het maximale aantal vierkante meters aan vloeroppervlakte dat die volgens het RUP zou mogen bouwen, en niet het werkelijke aantal vierkante meters dat gebouwd werd. Door dat mechanisme had de stad er alle belang bij om een zo royaal mogelijk RUP goed te keuren, met zoveel mogelijk bebouwbare woonoppervlakte.

“Gelet op het voorgaande dient vastgesteld te worden dat de stad niet langer in alle onafhankelijkheid en objectiviteit het bestreden RUP heeft kunnen vaststellen”, merkt de auditeur op.

Imagoschade

En nu? Aangezien de klagers hun protest lieten vallen, hoeft het RUP niet vernietigd te worden. Toch is de imagoschade groot voor het stadsbestuur. Op het kabinet-De Wever wordt alle communicatie afgewend naar huidig schepen van Ruimtelijke Ordening Annick De Ridder (N-VA). “De aanhoudende laster van die bewuste website (Apache) boeit ons al lang niet meer”, zegt De Wevers woordvoerder Johan Vermant. Ook Tom Meeuws wil niet reageren.

Bij De Ridder wil men enkel kwijt dat de stad “autonoom en onafhankelijk” over een RUP beslist. Dat laatste neemt niet weg dat een derde belanghebbende bepaalde kosten kan dragen, klinkt het. “Meer nog: op deze manier, met een transparante samenwerking tussen de privé en de overheid, zetten we een motor op onze stadsontwikkeling. In het algemeen belang.”