Politie-invallen na moordplannen op premier Duitse deelstaat: wat is er aan de hand?

Wat is er precies aan de hand?

De eenheid antiterreur en extremisme van de deelstatelijke politie besloot tot ingrijpen nadat deelnemers aan de chatgroep hadden gezegd over vuurwapens en kruisbogen te beschikken om de moord uit te voeren. “Onze eerste waarnemingen bevestigen de verdenking”, meldde de politie na de invallen. “In de loop van de dag volgt gedetailleerde informatie over de stand van het onderzoek.”

Wat bracht de bal aan het rollen?

Het politieonderzoek volgde op berichtgeving vorige week dinsdag van Frontal, een onderzoeksjournalistiek programma van televisiezender ZDF. Verslaggevers kregen toegang tot een chatgroep met 103 leden op het versleutelde platform Telegram. Meerdere deelnemers spraken daar hun steun uit voor geweld tegen Michael Kretschmer (CDU), de premier van deelstaat Saksen. Enkelen zeiden over wapens te beschikken. De leider van de chatgroep spoorde andere deelnemers aan om wapens te bemachtigen.

Wat zijn de motieven van de groep?

De ZDF-uitzending toont hoe de leden van de Telegram-groep elkaar vonden in hun afkeer van coronamaatregelen en vaccinaties enerzijds, en anderzijds de staat en de democratie. Zij deelden ook nazisymbolen en antisemitische afbeeldingen, en foto’s van grote aantallen wapens. Kernleden van de groep, genaamd Dresden Offline Netwerk, ontmoetten elkaar in een park nabij de stad waarbij de verslaggevers van ZDF heimelijk filmden. De dag erna zei een groepslid dat bij die ontmoeting een plan om Kretschmer te vermoorden was besproken.

Saksen is de Duitse deelstaat met de hoogste aantallen corona-infecties, en de laagste vaccinatiebereidheid. Onder premier Kretschmer nam Saksen als een van de eerste deelstaten verregaande maatregelen tegen de vierde golf van de coronapandemie, zoals sluiting van de kerstmarkten. Ook ageerde Kretschmer tegen het afschaffen van de nationale noodtoestand door de federale regering, eind vorige maand. 

Saksen is een centrum van het snel groeiende verzet tegen coronamaatregelen en het vaccinatiebeleid in Duitsland. Eerder deze maand verscheen een dertigtal mannen en vrouwen met brandende fakkels ’s avonds bij het huis van de deelstatelijke minister van Volksgezondheid, Petra Köpping. Die voelde zich daardoor ernstig bedreigd, ook vanwege de associatie met fascisme die de fakkeloptocht opriep. De actie werd opgeëist door de extreemrechtse groep de Vrije Saksen.

Wordt het protest tegen de coronamaatregelen breed gedragen in Duitsland?

Straatprotesten tegen coronamaatregelen nemen de afgelopen weken snel toe in Duitsland, met name in oostelijke deelstaten. Via chatgroepen van coronasceptici op sociale media, met name het versleutelde platform Telegram, organiseren tegenstanders grote aantallen betogingen die vaak onaangekondigd verschijnen, de politie soms verrassen, en steeds vaker gewelddadige elementen meebrengen. 

Afgelopen maandag gingen volgens Duitse media alleen al in Thüringen 6.000 mensen in 26 verschillende demonstraties de straat op. In de oostelijke deelstaat Mecklenburg-Vorpommern kwamen zevenduizend mensen samen op 12 plaatsen. Magdeburg: 3.500. Mannheim: 2.000, waarvan achthonderd door politielinies braken en de centrale boulevard in het stadscentrum innamen. Daarop raakten groepjes slaags met de politie. Ook in Saksen braken schermutselingen uit.

Wat heeft extreemrechts met de protesten te maken?

De populaire rechtsradicale politieke partij Alternative für Deutschland, die zich heeft opgeworpen als vaandeldrager van coronasceptici, weet vele duizenden mensen op de been te brengen. Extreemrechtse groepen infiltreren de demonstraties, waarschuwen de Duitse veiligheidsdiensten. Bezorgde burgers lopen zij aan zij met herkenbare rechts-extremisten. Extreemrechts doet zich ook steeds nadrukkelijker gelden in de anti-vaccinatiebeweging online.

Het toenemend radicalisme onder tegenstanders van anticoronamaatregelen ontwikkelt zich snel tot een van de belangrijkste hoofdbrekens voor de nieuwe regering.

“Wij luisteren en zoeken het debat”, zei Olaf Scholz woensdagochtend tijdens zijn eerste parlementaire rede als bondskanselier. “Maar we zullen niet accepteren dat een kleine minderheid ongeremde extremisten probeert onze maatschappij haar wil op te leggen.” Geweld en doodsbedreigingen, zei Scholz, “zullen wij met alle middelen van onze democratische rechtsstaat confronteren”.