‘Het is gek wat er in Gent aan het gebeuren is’: deze afhaalmaaltijden geven mensen in kansarmoede een steuntje in de rug

“Dat noemen ze nu eens Turks proeven”, zegt Leyla Yüksel (50) in de keuken van moskee Tevhid Camii, goed verborgen in de Gentse Bloemekenswijk. Het ‘proevertje’ dat ons net is aangeboden, neemt bijna het hele bord in. Op de tafel staan de grote, leeggeschraapte kookpotten die net een raster van kartonnen potjes hebben voorzien van rijst en vlees of pasta en vegetarische saus. La Grande Bouffe, nu nog voor onze neus, vanavond voor die van honderden andere Gentenaren.

Over heel de stad zijn kleine en middelgrote keukens bevolkt met vrijwillige handen in het teken van de Armste Week, een initiatief ten voordele van het Gents Solidariteitsfonds. Cultuur- en gebedshuizen, buurtcentra en horecazaken, samen prepareren ze gedurende deze week 2.500 afhaalmaaltijden, waarvan er al 2.300 verkocht zijn.

La Grande Bouffe dus, al nuanceert Frederik Sioen, drijvende kracht en coördinator van het Gents Kunstenoverleg, meteen: “De meeste mensen die iets bestellen, kunnen elke avond van zo’n rijkgevulde maaltijd genieten. Lang niet iedereen heeft die luxe.”

Aan de maaltijd hangt een opfrissing van het geheugen vast, iets wat inwoners wel eens vergeten. “Als je wil, zie je enkel de stad die National Geographic beschrijft”, verwijst Pascal Debruyne, onderzoeker en trekker van het Gents Solidariteitsfonds, naar de recente lofzang: “Gent heeft het allemaal”. De 1.873 dak- en thuislozen die recent bij een telling geregistreerd werden, onder wie zo’n 400 kinderen, blijven vaak onzichtbaar. “Net als de vele gezinnen die moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen.”

Wooncrisis

Armoede, dakloosheid, Gent heeft het in feite echt allemaal. Netwerken zoals het Gents Solidariteitsfonds of Kras zagen het aantal hulpvragen het voorbije jaar exploderen. Sommige vzw’s zagen hun ledenaantallen meer dan verdubbelen. Ook bij het OCMW is die voeling tastbaar, met in 2020 een derde meer aanvragen bij de balie. “De cijfers stagneren nu wat, maar wel op dat hoge plateau”, zegt Koen Geirnaert, de Gentse regisseur Armoedebestrijding. “We zien dat mensen ook veel langer een beroep blijven doen op een uitkering of een leefloon.”

Leyla Yüksel heeft het vanop de eerste rij meegemaakt met de vzw Burgerplicht, initieel gestart om te sensibiliseren rond de pandemie en om mondmaskers te bedelen. De wekelijkse voedselbedeling die volgde in de Rabot-wijk ging al snel van 30 naar 150 leden. “Daar zitten ook veel gewone gezinnen tussen, die er voor het eerst niet in slagen om facturen te betalen.”

Bijna wekelijks krijgt ze nu een telefoontje, om schoenen of kleren te verzamelen voor alweer een dakloze mens (vaak een man). Ook straatwerker Bert Buysse (34), die even verderop in het buurtcentrum in de weer is met de kookploeg Gent Solidair, zegt: “We zien nu veel vaker mensen, jong of oud, die van de ene op de andere dag plots zonder thuis komen te zitten.”

De reden is niet ver te zoeken: de ‘informele’ economie is hard geraakt, de facturen – huur, boodschappen en energie – zijn enorm gestegen. “Sowieso is het een zeer dure periode geweest”, wijst Buysse op kosten waar velen niet bij stilstaan. “Als de warme maaltijden op school, met remgeld, tijdelijk verdwijnen, moet er iets in de plaats komen. Ik heb veel lege boterhamdozen gezien.”

Terwijl er in de moskee vijftig flessen tomatenpuree worden geleegd in een kookpot op een groot gasvuur op de vloer, spuwt het kookteam zijn gal over de situatie. “Alles is peperduur geworden”, zegt Seda Yalaz (29). “Vijf jaar geleden kon je met één loon leven, zelfs een beetje sparen. Met twee lonen lukt dat nu niet meer. Waar gaat dit stoppen?”

De wooncrisis in een stad als Gent staat bij de frustraties met stip op één. Yüksel, zelf gynaecoloog, weet intussen: “Als ik me aanmeld als ‘dokter Yüksel’ heb ik meteen een huis beet. Zeg ik dat ik hulp zoek voor een door het OCMW gesteunde persoon, dan haken ze meteen af. Zo ongenadig is de privémarkt.”

Ademruimte

“Het is gek wat er nu in Gent aan het gebeuren is”, zegt Debruyne, maar dan in positieve zin. Het totale ingezamelde bedrag voor de Armste Week wordt pas dit weekend via de livestream CIRQ TV aangekondigd, maar lijkt nu al het vorige recordbedrag van 81.000 euro ruim voorbij. “Ik denk dat veel mensen in deze tijden nood hebben aan een hoopvol verhaal.”

Alleen: is het geen symptoombestrijding? Het ingezamelde geld gaat integraal naar materiële noodhulp: pampers, voeding, een onbetaalde factuur, tickets van De Lijn. “Daarmee kunnen we wel de ergste miserie van een persoon wel even wegnemen. Wij schenken eigenlijk ademruimte”, zegt Debruyne, die stelt dat “rust en ruimte” vaak essentieel is vooraleer je in de formele hulpverlening van een OCMW of CAW instroomt.

“De drempel van onze inloopdiensten ligt vaak ook een pak lager”, zegt Debruyne. “Achter die verhalen van armoede gaat vaak een diepe schaamte schuil. We zijn niet enkel een warme maaltijd, we zijn een warm onthaal.” Bert Buysse, die zelf ooit aanschoof bij de voedselbanken, weet hoe belangrijk dat kan zijn. “Soms vergeet je wel eens wat het betekent als iemand vraagt hoe het met je gaat en echt luistert. Het gevoel dat er iemand voor je klaarstaat, dat scheelt een pak.”