Omikron hoeft de feestdagen niet te bederven. Deze tips zorgen voor een veilig kerstfeest

Hoe gaan we deze keer kerst vieren?

Ondanks de maatregelen kunnen we nog steeds zoveel mensen aan onze feestdis uitnodigen als we zelf willen. Een privéfeestje houden in een afgehuurde zaal is verboden, maar op restaurant gaan of een bezoek brengen aan je stamcafé is toegelaten. 

Uit een bevraging van Het Laatste Nieuws en VTM Nieuws bleek al dat de meeste Vlamingen toch liever thuis vieren en vijf à tien personen willen uitnodigen om aan te schuiven aan tafel. Slechts 2,5 procent van de Vlamingen zou met kerst op restaurant willen. 

Het nieuwe jaar inknallen op café zit er ook niet echt in, aangezien deze etablissementen al om 23 uur dicht moeten. Omdat velen er blijkbaar de voorkeur aan geven om zelf in de potten te roeren en geen takeaway meer te bestellen, zien de horeca-uitbaters dit jaar zwarte sneeuw.

“Ik hoor van veel zaakvoerders dat er mensen afbellen”, zegt Matthias Decaluwé, CEO van Horeca Vlaanderen. “Het verbaast me alleszins niet dat er maar weinig mensen van plan zijn om op restaurant te gaan met de feestdagen. Als je om 23 uur naar huis moet, is dat toch een domper op de feestvreugde.”

Hoe houden we het veilig thuis?

Viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) reikt alvast enkele andere maatregelen aan. Hij onderstreept het belang van een goede ventilatie om het besmettingsrisico te verminderen. “Verder zou ik zeggen: geef liever dit jaar geen kusjes en volgend jaar dubbel zoveel.”

Zowel experts als politici hameren op het gebruik van zelftests. Maar uit dezelfde peiling bleek dat de boodschap bij velen niet is aangekomen. Slechts een op de vier Vlamingen is van plan om voor het feest een sneltest te laten doen.

Omdat nog maar weinig mensen aangeven dat ze zo’n zelftest zullen gebruiken, vindt motivatiepsycholoog Maarten Vansteenkiste (UGent) dat de overheid nog een tandje moet bijsteken in de communicatie. “Je zou bijvoorbeeld met filmpjes kunnen werken die tonen hoe mensen tijdens een bezoek besmet kunnen geraken”, zegt Vansteenkiste. “Allicht onderschatten veel mensen nu nog steeds de risico’s van zulke samenkomsten, omdat ze denken dat de vaccinatie hen een waterdichte bescherming biedt.”

Vansteenkiste leidt trouwens het onderzoeksteam achter de motivatiebarometer die sinds deze week peilt naar de plannen van de bevolking voor de feestdagen. De resultaten daarvan zullen binnen zijn voor het volgende Overlegcomité.

Hoe moet u de zelftests gebruiken? 

Bij de zelftests is het belangrijk om op de dag van het feest te testen en geen dagen op voorhand, zo geven experts nog mee. Omdat je al besmettelijk kan zijn twee dagen voor je symptomen vertoont, moet je niet wachten tot je begint te hoesten of koorts hebt om een wisser in de neus te steken.

“Als je je de dag na het feest ziek begint te voelen, dan heb je waarschijnlijk veel mensen besmet de avond ervoor”, zei Sciensano-viroloog Steven Van Gucht aan VTM Nieuws. “Dat kun je vermijden door een zelftest voor het feest te doen. Zo kun je een besmetting opmerken die je anders misschien niet had opgemerkt.”

Volgens microbioloog Herman Goossens (UAntwerpen) moeten we ons ook geen zorgen maken over de kwaliteit van de zelftesten die we kopen in de supermarkt of bij de apotheker. “De testen die je op de markt vindt, zijn goedgekeurd door het FAGG en werken met een technologie die echt op punt staat”, zegt hij. “Maar online op een of andere site wat zelftests kopen, zou ik toch niet doen.”

Als u een luchtreiniger wil, hoe vindt u dan een goede?  

Doorheen de pandemie hebben we allemaal geleerd over hoe het virus zich verspreidt via aerosolen. Alle criteria uitleggen waar een goede luchtreiniger aan moet voldoen, is volgens bouwfysicus Bert Blocken (KU Leuven/ TU Eindhoven) echter niet zo eenvoudig.

“Er bestaan helaas ook slechte luchtreinigers die ozon en stikstof afgeven”, zegt Blocken. “Als je deze koopt, ben je verder van huis. Bij luchtreinigers op basis van koud plasma en ionisatie moet je checken dat er testrapporten bijzitten die zijn opgesteld door een bekende organisatie.”

Blocken heeft ook zijn bedenkingen bij sommige luchtreinigers die in de lijst op de site van de FOD Volksgezondheid staan. Om consumenten op weg te helpen is hij van plan om enkele adviezen te publiceren op de site van de KU Leuven. Toch zijn er volgens hem wel enkele vuistregels waar leken zich op kunnen baseren. “Koop best een luchtreiniger van een een bekende fabrikant”, zegt Blocken. “Grote merken weten wel wat ze doen.”

Niet enkel de kwaliteit van het apparaat is van tel. Je moet ook zien dat de luchtreiniger krachtig genoeg is voor de ruimte die je wil ventileren. Het apparaat moet het hele volume aan binnenlucht zes keer per uur verversen. Stel dat je een ruimte hebt van 10 kubieke meter, dan moet de luchtreiniger een volume van 60  kubieke meter lucht per uur aan kunnen.

“Dit noemen we de clean air delivery rate”, zegt Blocken. “Deze is op de website van de verkoper of van de fabrikant te vinden. Verder moet je er ook nog op letten dat je apparaat niet te veel lawaai maakt. Zeker met de feesten is dat niet zo gezellig.” 

Wat kan vorig jaar ons leren?

Het verschil met vorig jaar, toen we onze coronakerst in volle lockdown moesten vieren, is erg groot. Iedereen moest het toen in beperkte kring doen. Gezinnen mochten maar één persoon uitnodigen en singles mochten één persoon extra laten aanschuiven bovenop hun knuffelcontact. “Vorig jaar hebben we de feestdagen eigenlijk afgeschaft”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). “Daardoor hebben we bij ons nauwelijks een effect gehad van de feestdagen op de cijfers.”

Dat is in sommige landen wel anders geweest, stipt Molenberghs aan. Wie ter gelegenheid van kerst begon te versoepelen, heeft nadien het gelag mogen betalen. Portugal wou na een relatief lichte najaarsgolf een kleine kerstpauze inlassen. “Maar kort nadien liepen de ziekenhuizen over en heeft de regering zwaar verstrengd.”

De Britse premier Boris Johnson wilde de bevolking vorig jaar ook een ‘Christmas break’ gunnen, zonder veel regels. Maar de regering stapte daar uiteindelijk van af. Nu ligt Johnson onder vuur omdat er in Downing Street enkele kerstfeestjes plaatsvonden, waar tientallen stafleden op aanwezig waren. Johnson brak niet enkel zijn eigen lockdownregels. In de eindejaarsperiode was de (Britse) alfavariant wild om zich heen aan het slaan en moesten ambulances uren wachten voor ze met hun patiënten in de Londense ziekenhuizen binnen geraakten.

Komen er nog nieuwe maatregelen aan?

Volgende week staat er nog een Overlegcomité gepland. Maar na drie Overlegcomités in drie weken tijd ziet het er niet naar uit dat politici nog veel veranderingen zullen aanbrengen. “Bij ons zal de omikronvariant tijdens de feestdagen dominant worden, dus moeten we toch de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen”, zegt Molenberghs. “Op het volgende Overlegcomité versoepelen is zeker geen goed idee.”

Vorig jaar lagen de regels voor de eindejaarsperiode al eind november vast. Toen zat ons land al in een lockdown om de tweede golf in te dijken, waarvan de besmettingspiek rond 1 november viel. De piek van de huidige golf is er pas begin deze maand gekomen. 

Terwijl er al een knik in de curve van de ziekenhuisopnames zit, heeft een dergelijke piek zich nog niet afgetekend in het aantal patiënten op intensieve zorg. “Als omikron dus nog een boost zou geven aan de curve,” zegt Molenberghs, “dan is de vraag: waar gaan we de ic-patiënten uiteindelijk nog leggen?”

Vanuit statistisch oogpunt is het volgens Molenberghs belangrijk dat bubbels zich tijdens de feestdagen niet te veel mengen, want dan wordt het een feest voor omikron. “Ik weet dat feestdagen een goede gelegenheid zijn om mensen te bezoeken, die je anders niet zoveel ziet”, zegt Molenberghs. “Maar probeer je tot vaste vrienden en dichte familie te beperken.”