‘Het vocht en de schimmel zaten overal’: ‘Woonzaak’ trekt naar de rechter tegen Vlaams woonbeleid
‘Zo’n 170.000 mensen staan op een wachtlijst voor een sociale woning, maar de Vlaamse overheid laat die wooncrisis gewoon betijen.’ Gevolg: vaak belanden ze in verloederde huurwoningen, met schimmel aan de muren. Voor Woonzaak, dat 45 sociale organisaties verenigt, is de maat vol: zij starten een Europese procedure tegen de Vlaamse regering. ‘Het is de enige weg die ons nog rest.’
“Alle aandacht gaat naar de eigendomssector. Wie zich geen eigen woning kan permitteren, wordt over het hoofd gezien.” Hugo Beersmans is het spuugzat. Hij niet alleen: samen met tientallen andere sociale organisaties, trekt de oud-topman van het Agentschap Wonen onder de gezamenlijke vlag van de Woonzaak naar het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR) om de overheid ter verantwoording roepen. “De juridische weg is de enige die ons nog rest. Ook al is zo’n uitspraak niet afdwingbaar, het kan de regering wel tot een ommeslag aanzetten.”
Wat voor ommeslag? “Zo’n 170.000 mensen staan op een wachtlijst voor sociale woningen die steeds langer wordt.” Er moeten daarom meer sociale woningen bijkomen, vindt hij, en liefst energiezuinige. “Maar ook de private huurmarkt vertoont barsten: met een groot deel woningen die niet voldoen qua kwaliteit, is er nood aan een koppeling van de huurprijs aan de kwaliteit én aan ondersteuning van verhuurders om aan die normen te voldoen.”
De verhuurder stak een dunne, houten spaanplaat voor het gat in het dak en vertelde ons dat die frisse lucht goed voor ons was.
Rook en schimmel
Esther (40), een voormalige bloemiste uit Zuid-Holland, heeft de laatste jaren de lelijkste kant van de woningmarkt van dichtbij meegemaakt. De eerste keer was toen ze naar Nieuwkerke trok, vlak tegen de Franse grens. “Ik woonde met mijn twee dochters, toen vier en zes jaar, in een piepkleine tussenwoning, met een mazoutkachel in de woonkamer en een houtkachel in de keuken. Maar na verloop van tijd stapelden de problemen zich op. Het water liep er langs de muren, bij het stoken kwam de rook terug naar binnen, en het vocht en de schimmel zaten overal”, vertelt ze.
“Omdat de eigenaar maar niet wilde ingrijpen, leek het huis uiteindelijk recht uit de vorige eeuw te komen. Ik heb op eigen initiatief de gemeente gebeld, die een wooninspecteur liet opdraven toen ze hoorden wat er allemaal aan scheelde. Die verklaarde het huis meteen onbewoonbaar, tot grote woede van mijn verhuurder, die de schuld bij mij legde.”
Zonder zicht op een nieuwe woning en met haar twee kinderen - “van wie de jongste door alle tocht- en vochtproblemen ondertussen ook een longontsteking had opgelopen” - dient Esther een aanvraag in voor een sociale woning. Ze komt vanachter op een wachtlijst terecht, en uiteindelijk kan ze toch nog een huurwoning in het Oost-Vlaamse Ottergem vinden.
“Die leek in het begin wel mee te vallen, maar was uiteindelijk geen haar beter dan de vorige. Opnieuw deed de eigenaar niet de minste moeite. De voordeur sloot niet goed, maar een tweede slot was volgens hem overbodig. Dat er na verloop van tijd gaten opdoken in het dak, vond hij ook geen probleem: hij stak er een dunne, houten spaanplaat voor en vertelde ons dat die frisse lucht goed voor ons was.” Opnieuw denkt een wooninspecteur daar anders over, en voor de tweede keer krijgt Esther te horen dat het huis waarin ze al vier jaar woont officieel onbewoonbaar is.
Verkiezingen
Sinds april dit jaar zit het haar wel mee: via een sociaal verhuurkantoor kan ze terecht in een appartement in Erpe-Mere. Het is geen officiële sociale woning, al komt de overheid wel tussen. En die steun kan ze wel gebruiken, sinds ze door een chronische spierziekte niet meer aan werken toekomt. “Ik vond het, met alles wat ik heb meegemaakt, belangrijk om me aan te sluiten bij de Woonzaak”, zegt ze. “Het aantal privéwoningen dat gewoon totaal niet in orde is, is gigantisch.”
We verwachten tegen 2023 een gunstige uitspraak te krijgen. Zo wordt het woonbeleid nog een belangrijk thema voor de verkiezingen, een jaar later.
Bij Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) reageert men kregelig op de zaak. “Ik had hier liever een gesprek over gehad met de initiatiefnemers, in plaats van wederom te moeten reageren op hun eenzijdige communicatie via de media. Mijn deur staat steeds open.” De minister benadrukt dat hij een recordbedrag van 4,5 miljard euro investeert in sociale woningen en dat huisjesmelkers kordater zullen aangepakt worden. Hij benadrukt nog dat de Vlaamse regering net de registratierechten voor de aankoop van een woning verlaagd heeft van 6 naar 3%, net om jonge gezinnen een duwtje in de rug te geven.
Maar Woonzaak is niet overtuigd en rekent erop dat ze haar slag thuis zal halen. “We verwachten tegen 2023 een gunstige uitspraak te krijgen. Zo wordt het woonbeleid nog een belangrijk thema voor de verkiezingen, een jaar later.”