De hoofdverdachte, die in Brussel een Vietnamees mensensmokkelnetwerk zou hebben georganiseerd, de eigenaren van de huizen waar gesmokkelde Vietnamezen verbleven, taxichauffeurs die bekend hebben dat ze mensen zonder papieren naar Noord-Frankrijk of naar Brusselse schuilplaatsen brachten ... Alle 24 vroegen ze woensdag en donderdag de vrijspraak voor de Brugse correctionele rechtbank. Drie andere verdachten lieten verstek gaan.

De 24 moeten zich verantwoorden voor hun rol in de mensensmokkel die geleid heeft tot de dood van 39 mensen, die op 23 oktober 2019 werden aangetroffen in een koelcontainer nabij een haven in Essex in Engeland. De wagen kwam met een veerboot uit Zeebrugge. De personen aan boord – mannen, vrouwen en enkele minderjarigen – waren allemaal Vietnamees.

Meerdere verdachten waren behoorlijk geschrokken toen ze gisteren vernamen welke straffen tegen hen geëist werden. Voor de hoofdverdachte is dat een gevangenisstraf van 15 jaar, een boete van 840.000 euro en een verbeurdverklaring van meer dan twee miljoen. Tegen een huiseigenaar die zegt te zijn misleid, werd drie jaar geëist. Een andere, die enkel erkent dat hij om humanitaire redenen verhuurde aan iemand zonder geldige verblijfsstatus, kijkt aan tegen een strafeis van twee jaar.

Vreemde plaatsen

Tegen de betrokken taxichauffeurs worden straffen tussen één en acht jaar geëist. Verschillende taxichauffeurs zeggen dat ze hun passagiers nooit op vreemde plaatsen moesten afleveren, plaatsen waar je vermoedt dat ze stiekem in een vrachtwagen zullen stappen, maar altijd aan een huis of een bedrijf. Dat wordt dan weer tegengesproken door een andere verdachte chauffeur. Die stopte al heel snel met werken voor de hoofdverdachte en verklaarde in een politieverhoor dat hij dat deed, omdat de bestemmingen hem verdacht leken.

De zwaarste strafeis is voor de taxichauffeur die eerder al toegaf dat hij meerdere andere chauffeurs bij de zaak betrok, maar volhoudt dat hij niet wist dat hij meehielp aan mensensmokkel. Zijn advocaat, Renaat Landuyt, laat in een reactie na de zitting weten dat zijn cliënt ‘beter buschauffeur’ was geworden. ‘Buschauffeurs komen niet voor de rechter als ze een slachtoffer van mensensmokkel de grens over brengen. Taxichauffeurs wel, vanuit de veronderstelling dat zij wél kunnen weten wie ze vervoeren. Maar hoe had mijn cliënt dat kunnen weten?’

Landuyt ontkent de materiële bewijzen tegen zijn cliënt niet. Volgens het Openbaar Ministerie heeft de man meer dan vijftig ritten uitgevoerd voor de man die als bendeleider wordt beschouwd. ‘Bij sommige ritten naar Noord-Frankrijk werden hij én zijn inzittenden door de Franse politie gecontroleerd en doorgelaten. Aan die passagiers was niets te zien. Voor hij werd aangehouden, wist mijn cliënt niet eens dat Aziatische mensen illegaal in het land kunnen zijn.’

Grote gangsters

Toen hij nog volksvertegenwoordiger was voor de Vlaamse socialisten, werkte Landuyt mee aan een wetswijziging die het mogelijk moest maken om georganiseerde criminaliteit aan te pakken. Hij vindt dat het Openbaar Ministerie die wetgeving nu verkeerd interpreteert. ‘De bedoeling was om een netwerk van criminelen te kunnen straffen, niet om nietsvermoedende taxichauffeurs te veroordelen omdat zij “moesten hebben geweten” dat hun gewone werk misbruikt werd door criminelen.’

Het Brusselse smokkelnetwerk dat uit dit onderzoek naar voren komt, lijkt niet de top van een criminele piramide, eerder een filiaal dat voor buitenlandse bazen werkte. ‘Cliënten’ van Vietnamese smokkelnetwerken betalen hun smokkelaars meestal via familie in Vietnam. Daar zijn zes mensen gearresteerd en veroordeeld, vrij snel na 23 oktober 2019. In Engeland zijn eerder ook al de betrokken vrachtwagenchauffeurs en hun directe opdrachtgevers en handlangers veroordeeld. In Frankrijk loopt nog een onderzoek.

De uitspraak volgt op 19 januari.