Voor het eerst duizendpoot met meer dan 1.000 poten gevonden, vorige record stond op 750 poten
Onderzoekers hebben in Australië een nieuwe soort duizendpoot gevonden die inderdaad duizend poten heeft, zelfs meer. Voor deze ontdekking was er nog nooit een duizendpoot gevonden met meer dan 750 poten. De nieuwe soort is het dier met het grootste aantal poten dat ooit gevonden is.
Eerst even dit terzijde: in het Nederlands is de nieuwe soort een miljoenpoot. En uiteraard heeft ze geen miljoen poten. In het Engels heten miljoenpoten millipedes (duizendpoten dus) en onze duizendpoten heten centipedes (honderdpoten). Miljoenpoten (Diplopoda) zijn, net als de duizendpoten (Chilopoda), een klasse van de duizendpotigen of veelpotigen (Myriapoda), en op die manier toch ook een beetje duizendpoten.
De nieuwe soort is 60 meter diep onder de grond gevonden in een boorgat voor mineralogische onderzoek in de Eastern Goldfields-regio in de Australische deelstaat West Australië.
Ze werd Eumillipes persephone genoemd, van het Griekse woord eu- (echt, waar) en de Latijnse woorden mille (duizend) en pes (voet), de soortnaam verwijst naar de Griekse godin van de onderwereld Persephone.
De draadachtige, bleke miljoenpoten worden zo'n 9,5 centimeter lang en zijn bijna een millimeter breed. Ze hebben een kegelvormige kop met een flinke bek en lange, stevige antennes. Waarschijnlijk spelen die een belangrijke rol in hun waarnemingsvermogen want ze hebben geen ogen.
Er werden vier exemplaren van de nieuwe soort beschreven in een nu gepubliceerde studie en de onderzoekers vonden nog vier andere individuen. Al de gevonden miljoenpoten waren dood.
Een van de in de studie beschreven volwassen vrouwelijke exemplaren had 330 segmenten en 1.306 poten, een ander vrouwelijk exemplaar had 998 poten. De vrouwtjes hebben meer poten dan de mannetjes: één mannelijk exemplaar had 818 poten, een ander 778.
Het aantal poten is niet uniform binnen miljoenpootsoorten aangezien ze om te kunnen groeien gedurende hun hele leven vervellen - hun harde buitenste laag afwerpen - en daarbij segmenten met vier poten bijkrijgen.
"Het is normaal bij miljoenpoten om meer poten te krijgen als ze vervellen en dus hebben oudere individuen meer poten dan jonge", zei Bruno Buzatto, een mede-auteur van de studie en de hoofdbioloog van Bennelongia Environmental Consultants in Perth.
Miljoenpoten hebben meestal tussen 100 en 200 poten. Na de miljoenpoten hebben de duizendpoten het grootste aantal poten, tot wel 382. Duizendpoten hebben één paar poten per lichaamssegment, miljoenpoten hebben twee paar per segment.
Familie van de vorige recordhouder
Tot nu toe was het dier met de meeste poten dat we kenden, een andere miljoenpoot uit California, Illacme plenipes genaamd. Die had 750 poten.
Uit een analyse van de verwantschappen tussen soorten blijkt dat Eumillipes persephone een verre verwant is van Illacme plenipes. Beide soorten leven diep onder de grond en de onderzoekers denken dat het grote aantal segmenten en poten hen kan helpen bij die levenswijze.
"We geloven dat het grote aantal poten een voordeel biedt op het gebied van grip en kracht om hun lichamen voort te duwen door smalle spleten en breuken in de grond waarin ze leven", zei Buzatto.
De nieuwe soort leeft in volkomen duisternis in een ondergrondse habitat die vol zit met ijzer en vulkanische rotsen. Aangezien Eumillipes persephone geen ogen heeft, gebruikt hij andere zintuigen zoals reukzin en tast om zijn omgeving waar te nemen. Hij behoort tot een familie die schimmels eet en de onderzoekers vermoeden dat dit ook zijn voedsel is.
"Wonder der evolutie"
Miljoenpoten - traag bewegende geleedpotigen die familie zijn van duizendpoten, insecten en kreeftachtigen - verschenen voor het eerst op de aarde meer dan 400 miljoen jaar geleden.
Momenteel kennen we zo'n 13.000 soorten, die in allerlei soorten milieus leven en zich voeden met rottende vegetatie en schimmels. Ze spelen een belangrijke rol in ecosystemen doordat ze de materie waarmee ze zich voeden, afbreken en zo de onderdelen vrijmaken waaruit die materie opgebouwd is, zoals koolstof, stikstof en eenvoudige suikers.
"Die voedingsstoffen kunnen dan gebruikt worden door toekomstige generaties van het leven", zei entomoloog aan Virginia Tech Paul Marek, de hoofdauteur van de nieuwe studie.
De nieuwe soort spreekt tot de verbeelding van de onderzoekers. "Volgens mij is dit een prachtig dier, een wonder van de evolutie", zei Buzatto.
"Het vertegenwoordigt de meest extreme verlenging die we tot nu gevonden hebben bij miljoenpoten, die de eerste dieren waren die het land veroverden. En deze soort in het bijzonder heeft het klaargespeeld zich aan te passen aan een leven tientallen meters diep in de grond, in een droog en ruw landschap waar het erg moeilijk is om een miljoenpoot te vinden die overleeft op het oppervlak", zo zei hij.
Eumillipes persephone is immers gevonden in de hete en droge Goldfields-Esperance-regio in West-Australië, in een gebied waar mijnwerkers graven naar goud en andere mineralen zoals lithium en vanadium.
De onderzoekers zeggen dat de vondst de biodiversiteit in het gebied onderstreept en ze vragen dat er inspanningen gedaan worden om het ondergrondse leefgebied van de soort te beschermen en zo de impact van de mijnbouw op de soort zo klein mogelijk te houden.
De studie van de Australische onderzoekers onder leiding van een Amerikaanse collega is gepubliceerd in Scientific Reports van Nature. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van de Nature Publishing Group en een telex van het persagentschap Reuters.
