Het VK wordt met een reeks factoren geconfronteerd die herinneringen oproepen aan de economische crisis van de jaren zeventig. Werkloosheid, inflatie, koopkracht; enkele experten maken een analyse.

No future! Het was de mentaliteit van een generatie jonge Britten tijdens de ‘fleur van hun leven’ in de jaren 1970. Een catastrofale werkloosheid, een prijzenzeepbel met een inflatie van 20 procent, een oliecrisis met stroomuitval. Tussen 1973 en 1975 werd het VK geteisterd door een recessie en daalde het bbp met 3,9 procent. Vervolgens duurde het meer dan drie jaar voordat het Koninkrijk terugkeerde naar het niveau van vóór de recessie. Een decennium ook gekenmerkt door gewelddadige protesten.

Aan CNN Business laten economen dat we vandaag met een soortgelijke cocktail van omstandigheden zitten die deze situatie kan veroorzaken. De nachtmerrie van de stagflatie, een combinatie van een stagnerende groei en hoge inflatie, lijkt namelijk steeds dichterbij te komen.

De inflatie bereikte in november 5,1 procent, het hoogste niveau sinds 2011. De prijzen stijgen, maar de lonen volgen niet. De prijzen stijgen op alle gebieden: brandstof, kleding, voedsel, tweedehands auto’s, tabak, alcohol en zelfs, net voor de feestdagen, boeken, speelgoed en videospelletjes. De economie verliest aan dynamiek, de groei bedroeg in oktober 0,1 procent en het bbp ligt onder het niveau van voor de pandemie. Bovendien is een nieuwe golf van het virus over het eiland getrokken, dat relatief onaangetast is gebleven door de uitbraak.

Ook voor de producenten stijgen de prijzen. De prijs van goederen aan de fabriekspoort is in november met 9,1 procent gestegen (ten opzichte van het jaar ervoor), een niveau dat sinds 2013 niet meer is voorgekomen. Het bedrijfsleven staat dubbel onder druk: het tekort aan arbeidskrachten is opnieuw gestegen, tot een record van 1,2 miljoen ontbrekende jobs.

“Vrije val inflatie in mei” en renteverhoging

Met al deze factoren samen ziet de toekomst er voor de Britten inderdaad somber uit. Maar volgens Samuel Tombs, hoofdeconoom van Pantheon Macroeconomics in het VK, is er hoop. Een inflatie van 5,1 procent zou een plafond zijn, een plateau dat gedurende vier maanden zal stagneren en vervolgens een piek van 6 procent zal bereiken. Daarna zal de koers in vrije val zijn, zegt hij.

Paul Dales, hoofdeconoom in het Verenigd Koninkrijk bij Capital Economics, ziet de inflatie niet noodzakelijkerwijs dalen. Verschillende vormen van prijsdruk zullen blijven bestaan, zoals de stijgende prijzen voor producenten, die de productprijzen hoog zullen blijven houden, ook voor de consumenten. Het tekort aan bepaalde producten, dat door de Brexit wordt bevoordeeld, zal de prijzen ook verder onder druk zetten.

Tombs vergelijkt: in andere periodes met hoge inflatie verhoogde de Centrale Bank de rentevoet. En inderdaad, de bank heeft deze verhoogd: van een historisch dieptepunt van 0,1 procent tot 0,25 procent op donderdag (op het moment van de analyse van de econoom was het besluit van de Bank nog niet genomen).

“In deze tijden is het verhogen van de rente een lastige beslissing”, zegt Tombs. Enerzijds zullen huishoudens en bedrijven inderdaad sparen, waardoor de prijzen zullen dalen. Maar tegelijkertijd zullen bedrijven minder lenen en bijvoorbeeld minder nieuwe initiatieven lanceren, wat de economie kan vertragen. Met de nieuwe variant is de epidemiologische situatie onzeker: krijgen bedrijven te maken met nieuwe sluitingen, en zullen zij extra middelen nodig hebben om te bufferen?

Daling van de koopkracht

Na de eerste golf waren de Britse lonen gestegen. Tussen november 2020 en november 2021 stijgen de lonen met 4,7 procent, maar nog steeds minder dan de inflatie. Bovendien brengt het nieuwe jaar belastingverhogingen met zich mee.

Kan het verhogen van de lonen de oplossing fnuiken? Voor Brian Reading, economisch adviseur van de Britse premier Edward Heath (conservatief), die in de jaren zeventig aan de knoppen zat, bestaat er inderdaad een gevaar. Een verhoging zou een neerwaartse spiraal van lonen, prijzen, pensioenen, belastingen en de nationale munt in de hand kunnen werken, schreef hij in oktober voor een economische denktank, OMFIF.

Het valt dus nog te bezien of het VK in een economische crisis terecht zal komen zoals die van de jaren zeventig, deze keer zonder de punk.

De Britten lieten zich niet uit het veld slaan: na een schijn van verbetering in het begin van de jaren tachtig en de komst van Iron Lady Margaret Thatcher, keerde de inflatie terug, met een piek van meer dan 15 procent, er werden maatregelen genomen die een nieuwe recessie en een verbijsterend werkloosheidscijfer van 11,5 procent met zich meebrachten, met meer dan drie miljoen werklozen. (lp)