Er komt geen lockdown, maar nieuwe maatregelen zijn geen taboe meer

Voor het eerst sinds lang is het aantal besmettingen in ons land gedaald tot minder dan 10.000 per dag. Het gaat om een afname van 33 procent tegenover de week ervoor. Er zijn nu ook minder dan 200 ziekenhuisopnames per dag. Wellicht zal de afkoelingsweek in het onderwijs deze daling nog versterken.

Toch is de opluchting van korte duur, want onder de waterlijn is het virus zich aan het wapenen. De deltavariant trekt zich terug, de minstens drie keer zo besmettelijke omikronvariant rukt op. Maandag was een op vijf besmettingen in ons land het werk van omikron, dubbel zoveel als vrijdag. “Begin januari zal omikron 100 procent van de markt hebben ingepalmd”, voorspelt biostatisticus Geert Molenberghs (KU Leuven/UHasselt).

Wat dit betekent? Rond kerst zal de stijgende curve van omikron de dalende curve van zijn kleinere broertje kruisen. Vanaf dan krijgen we opnieuw meer besmettingen. Twee Europese landen zitten al verder in dit proces: het Verenigd Koninkrijk en Denemarken.

Alles in de strijd werpen

Hoewel omikron minder ziek zou maken, worden er nog altijd patiënten gehospitaliseerd. “Daardoor zouden het weleens grote aantallen kunnen worden”, vreest viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). Volgens hem moeten we de stijging zo snel mogelijk onder controle krijgen, of alleszins zoveel mogelijk spreiden. “We moeten alles in de strijd gooien. Denk aan de boosterprik en de mondmaskers, maar ook aan nieuwe maatregelen.”

Molenberghs schaart zich achter het motto van federaal minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit): hope for the best, prepare for the worst. “Zonder omikron konden we nu gewoon de huidige maatregelen aanhouden”, zegt hij. “Maar laten we niet wachten tot de ziekenhuizen uitpuilen.”

Ook in de Wetstaat worden nieuwe maatregelen niet langer uitgesloten. Normaal zouden de coronabarometer en de vaccinatieplicht de belangrijkste onderwerpen worden op het Overlegcomité van woensdag, maar omikron krijgt nu de hoogste prioriteit. “We gaan voorzorgsmaatregelen moeten nemen”, zei Vandenbroucke maandag, die zo een lockdown wil voorkomen. “Welke, dat zullen we samen beslissen op het Overlegcomité.”

De expertengroep GEMS maakte maandagavond haar adviezen over aan coronacommissaris Pedro Facon. Hij legt zijn conclusies dinsdag voor op de kern van de federale regering. Woensdag hakt het Overlegcomité de knoop door. Pas dan weten we of er echt verstrengingen komen.

Geen lockdown

Wat er al zeker niét komt, is een harde lockdown zoals in Nederland. Dat is niet nodig, klinkt het. Ook een formele inperking van de sociale contacten is weinig waarschijnlijk. In ruil wordt er wel gekeken naar het aanmoedigen en eventueel ook het goedkoper maken van de zelftests. Zo toont het motivatieonderzoek van de KU Leuven aan dat lager opgeleiden, die vaker financiële zorgen hebben, minder gebruikmaken van de zelftests.

Hoewel er weinig animo is voor een sluiting van niet-essentiële winkels, wordt er mogelijk ingegrepen op het winkelgedrag. Voorts is er het sluitingsuur in de horeca, dat de GEMS al langer wil vervroegen. En een verbod van kleinere evenementen binnen, zoals huwelijksfeesten. “Een feestje in een slecht verluchte parochiezaal? Vergeet het. Als er één superspreader met omikron bij is, zijn 150 van de 200 aanwezigen besmet”, zegt Van Ranst.

Drukke kerstmarkten en winkelstraten vormen ook nog het onderwerp van debat. “We hoeven ze niet te verbieden, maar we moeten ze wel beter managen”, zegt een regeringsbron. Idem voor het publiek in de voetbalstadions. Vorige keer liet het Overlegcomité dit nog toe mits afspraken, zoals een drankverbod, maar die zouden niet altijd nageleefd worden.