Politicoloog Carl Devos na het Overlegcomité: "Je kan dingen niet uitleggen en dat is dodelijk voor de politiek"

Eerst naar het Overlegcomité van gisteravond. Premier Alexander De Croo (Open VLD) kondigt onder meer aan dat bioscopen, theaterzalen en concertzalen vanaf zondagmorgen moeten sluiten, en dat al zeker tot 28 januari. Grote consternatie bij de cultuursector én bij de experts. De GEMS, de groep wetenschappers die de overheden van ons land adviseert over de aanpak van de coronacrisis, hadden daarover namelijk niet gerept in hun adviezen aan de regering.

 De cultuursector reageert boos, viroloog Marc Van Ranst laat in “Het journaal” optekenen dat “glühwein het gewonnen heeft van cultuur”. Kerstmarkten mogen namelijk wel gewoon blijven doorgaan. Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA), ook bevoegd voor Cultuur, zegt dat hij zal overleggen met de sector over steunmaatregelen, maar geeft verder geen reactie. Bovendien komen er ook veel kritische stemmen van andere politici, ook leden van meerderheidspartijen. Wie begrijpt dit nog?

“Het gaat van kwaad naar erger met het coronabeleid in ons land", zegt politicoloog Carl Devos (UGent). "Vorige keer was de kritiek dat het een stop-and-go-beleid was, een jojobeleid, chaos… Nu klinkt het dat het gebaseerd is op willekeur, de logica is zoek. Je kan een aantal dingen niet uitleggen en dat is dodelijk voor politiek. Als je zo vaak ingrijpt op het dagelijkse leven en niet kan uitleggen waarom iets epidemiologisch belangrijk is."

"Het is moeilijk als je niet kan zeggen waarom je bepaalde beslissingen neemt, dat cultuur dicht moet terwijl kerstmarkten, horeca, vliegtuigtuigreizen wel allemaal kunnen. Dan gaan mensen ook denken dat je beslissingen gebaseerd zijn op willekeur, op gelobby van organisaties."

"Dat is een beetje vervelend voor een beleid dat zegt gestoeld te zijn op wetenschap. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) die zegt, “Ik volg de wetenschappers”, met een technocratisch en objectief beleid, niet-ideologisch, wij doen wat slimme mensen zeggen… Dat lijkt nu doorprikt. Wetenschappers hebben dit niet voorgesteld, zeggen dat dit epidemiologisch geen goede beslissing is. Nee, dit was geen fijne dag voor het coronabeleid.”

Ook politicoloog Dave Sinardet (VUB) houdt een wrang gevoel over aan het Overlegcomité. “Ik begrijp de kritiek uit cultuurmiddens. Hun politieke gewicht is vederlicht gebleken", zegt hij op Radio 2 Antwerpen."De cultuursector moest eerder al als eerste sluiten en mocht als laatste weer openen. Hun politieke gewicht was al niet groot maar blijkt nu vederlicht."

Wetenschappelijke adviezen zijn niet hetzelfde als politieke besluitvorming benadrukt Sinardet. "Dan speelt lobbywerk mee. Bepaalde sectoren zijn daar sterk in. De horeca heeft bijvoorbeeld een groter economisch gewicht met meer werknemers en klanten. De politiek is bevreesd om met het eindejaar de vele café- en restaurantbezoekers voor de borst te stuiten. Bij de cultuurliefhebbers gaat dat blijkbaar iets gemakkelijker", aldus Sinardet. "Ik adviseer de cultuursector toch om zich te beraden over de manier waarop ze in de toekomst zwaarder op de besluitvorming kan wegen."

Het lobbywerk in de aanloop naar een Overlegcomité is erg divers volgens Sinardet. "Er is formeel gelobby via officiële ontmoetingen met ministers maar er is ook informeel lobbywerk. Denk aan telefoontjes, persoonlijke contacten. Zo wordt de druk opgebouwd."

Opvallend is ook de afwezigheid van Vlaams Cultuurminister Jan Jambon. Die heeft tot nu toe nog niet gereageerd op de zware kritiek van de cultuursector. “Je vraagt je toch af, waar is die minister van Cultuur naartoe”, zegt Devos. “De inkt van het vorige Overlegcomité was nog niet droog toen hij zei dat hij op het volgende Overlegcomité versoepelingen voor cultuur zou voorleggen. En nu komt het tegenovergestelde uit de bus. Iedereen vraagt waar die minister nu naartoe is. Het zal interessant zijn om te horen wat hij erover te zeggen heeft.

De Vos merkt ook op dat het merkwaardig is dat ook politici van meerderheidspartijen zich distantiëren van de maatregelen die gisteren afgeklopt zijn. “Ze zitten misschien niet mee aan tafel van het Overlegcomité maar wel in de regering waar die vergadering voorbereid wordt. Je vraagt je dan af, wie is nu de eigenaar van die beslissing? Bij het vorige Overlegcomité was minister Vandenbroucke duidelijk zwaar ontgoocheld, nu zijn het andere partijen die niet achter de maatregelen staan."

"Wat wil men dan van de burger, die dat bekijkt en beluistert, van wie men draagvlak en steun voor maatregelen vraagt? Als hij ziet dat politici beslissingen die ze zelf nemen, niet steunen? Het wordt dan wel heel moeilijk om te vragen om maatregelen te respecteren, in een situatie die al moeilijk te handhaven is."

Na het Overlegcomité wachtte de kern van de federale regering nog een vergadering over de kernuitstap. Die vergadering ging de hele nacht door, om 7 uur vanmorgen klonk het dat er een akkoord was. Maar de manieren waarop je dat akkoord kan interpreteren, lopen erg uiteen, zo blijkt al snel.

"Ik ben zeer benieuwd naar de woorden die ze gaan gebruiken om het te formuleren", zegt Carl Devos. "Het is een huzarenstukje in diplomatie, typisch Belgisch, een akkoord dat je diametraal tegenovergesteld kunt uitleggen. Het biedt veel mogelijkheden tot interpretatie. Dat is jammer natuurlijk, want het zwaard van Damocles is niet weg."

Volgens Devos heeft men er voor coalitiepartner MR, die geen fan is van de kernuitstap, elementen in gestoken om hen toe te laten het compromis te slikken. "Maar de elementen die ze geven, grijpt de MR aan om een wig in de beslissing te duwen."