Direct naar artikelinhoud
InterviewZuhal Demir

Zuhal Demir (N-VA): ‘In het begin wilde ik me in de politiek als man gedragen’

'De verplichte vaccinatie? Die moest er al lang zijn.'Beeld © Stefaan Temmerman

Ze wil het systeem veranderen, zegt ze. Na een jaar vol stikstof en PFOS en haar steile opmars binnen N-VA praat Vlaams minister Zuhal Demir (41) voluit over haar partij, scheldende boeren en kritiek op haar stijl. ‘In het begin wilde ik me in de politiek als man gedragen.’ 

en

De minister die tegen vieze goedjes vecht − van stikstof tot PFOS − zit er deze feestdagen een beetje door. “Mijn kerstboom thuis is dubbel zo groot als normaal. Met immens veel lichtjes. Ik heb dat licht, die warmte nodig. Meer dan ooit. Met de coronacrisis nu… anders wordt het op den duur onhoudbaar.”

Wat vindt u er zo zwaar aan?

“De coronaregels veranderen continu. Veel mensen hebben al lang afgehaakt en kennen de precieze regels niet meer. Ik ook. Als ik ergens kom, moet ik altijd vragen: is dat hier met of zonder mondmasker? De ene dag is het versoepelen, dan weer verstrengen. De ene dag is het mondmasker op, dan weer af.

“Ik ben meer voor de rechtlijnigheid. Ik heb mijn mondmasker altijd gedragen in de supermarkt en heb bewust nooit over ‘het rijk der vrijheid’ of ‘de pasjesmaatschappij’ gesproken. Toen Jan (Jambon, red.) enkele weken geleden vroeg om sneller te verstrengen, stond ik daar volledig achter. Ik had toen enkele artsen op intensieve zorg aan de lijn gehad die me zeiden: “Bijna alle bedden zijn vol. Als er nu niets gebeurt, staan er straks patiënten op de stoep die we niet kunnen helpen.” 

“Bart (De Wever, red.) had een gelijkaardige telefoon gekregen uit het Antwerpse. Ik heb toen intern ongezouten mijn mening gegeven. ’s Middags kwam dan de communicatie. Misschien hadden we veel eerder − op de scholen na − alles moeten dichtsmijten?”

Dat leverde u veel vijanden op.

“Ik weet het, maar ik heb zoiets van: foert, gewoon doen wat moet. In het stikstofdossier is de Boerenbond ook kwaad op mij.

“Maar waarom houden we een streng coronabeleid niet een paar maanden vol, waarbij we ondertussen genoeg blijven prikken? Dan zijn we er misschien door. Misschien moet je dan soms zeggen: we gaan even niet naar de disco. I don’t care.”

‘Je had mijn bureau thuis moeten zien. Vol dossiers over PFOS met pancartes en post-its. Ik was precies Erin Brockovich.’Beeld © Stefaan Temmerman

Uw partij zwalpt behoorlijk over de coronacrisis.

“Een gemeenschapspartij, zoals de onze, moet de kwetsbaren helpen en zorgen dat de ziekenhuizen niet kopje-onder gaan. De verplichte vaccinatie? Die moest er al lang zijn. Hoeveel maanden hebben we nu al verloren aan allerlei debatten? We mogen in de partij niet meer bang zijn van onze eigen schaduw. Ik heb dus een uitgesproken mening over de coronacrisis, maar dat wil niet zeggen dat er daar altijd naar wordt geluisterd.

Intussen schelden de boeren u verrot voor ‘Stalin’ en ‘boerenmoordenaar’. Raakt u dat?

“Ja. Toen ik mijn Turkse nationaliteit wilde opgeven, was het wel nog veel erger. Wat die extreemrechtse Turkse nationalisten toen allemaal zeiden! Na de dood van mijn moeder lieten ze me weten: ‘Wij weten op welk kerkhof ze ligt. We gaan dat graf openen en haar verkrachten.’ Vaak zijn dat Grijze Wolven (extreemrechtse Turkse organisatie, red.) uit Genk, die perfect weten waar ik woon. Ik heb klacht tegen die mannen ingediend en ze zijn allemaal veroordeeld. Hun schadevergoedingen van honderden euro’s heb ik naar Koerdische organisaties doorgestort. (lacht luid) Op dat gebied heb ik een slecht karakter.

“Over die boerenprotesten in het stikstofdossier... Als minister heb ik de taak het algemeen belang te dienen. Dat wordt te vaak vergeten in dit land. Zeker bij de Boerenbond, die me verwijt ‘een hoer’ te zijn. Beseffen ze daar dat die toon mensen op gekke ideeën kan brengen? Er is al een bedreiging van een boer binnengekomen.”

Waarom ligt er geen stikstofakkoord onder de kerstboom?

“Jammer genoeg is het niet gelukt. Ik heb een wetenschappelijk onderbouwd voorstel op tafel gelegd dat rechtszekerheid biedt, de natuur herstelt én de boeren compenseert. Vlaanderen moet nu doorhappen.”

“Mijn raadgevers hebben me vanaf dag één gezegd: ‘Kijk Zuhal, opletten: er is te veel stikstof. We stevenen af op Nederlandse toestanden. Bereid je voor.’ Maar op de administratie was er niet eens één expert met stikstof bezig! Wij hebben die binnengehaald. Uit voorzorg heb ik ook vanaf het begin zowat alle nieuwe vergunningen voor nieuwe megastallen geweigerd. Als we niets doen, is onze waardevolle natuur binnen tien of twintig jaar kapot. Grijs en grauw. Byebye purperen heide.

“De stikstofuitstoot van de landbouw is ook − in tegenstelling tot die van de industrie − de laatste twintig jaar amper gedaald. Alleen onder Vera Dua (ex-minister van Landbouw, red.) is dat gebeurd. Ik moet haar eens bellen. Zij was de groene hoer en ik word de gele hoer genoemd. (lacht)

“Ik snap dat de boeren zich bedot voelen omdat hun nooit is verteld hoe groot de uitdagingen zijn. We gaan er sowieso wel voor zorgen dat die boeren niet in armoede vallen.”

Van uw aanpak − die van de korte pijn − zijn veel politici bang. Dan duurt een carrière niet lang.

“Ik ben niet met de politiek getrouwd. Ik ben niet iemand die hier tien, twintig jaar minster blijft.”

Wat een cliché-antwoord.

(fel) “Toch moet je me geloven! Er zijn goede kanten aan de politiek, maar ik ben ook een jonge moeder en ik besef ook erg goed wat ik allemaal níét kan doen.”

U bent toch hyperambitieus?

“Het moet vooruit gaan bij mij, dat klopt. Met PFOS… je had mijn bureau thuis moeten zien. Vol dossiers met pancartes en post-its. Gelukkig niet van 3M. (lacht) Ik was precies Erin Brockovich. Tot ’s avonds laat zat ik te wroeten, ook omdat ik gewoon wilde weten hoe het allemaal in elkaar zat.

‘Het zijn altijd mannen die een opmerking over mijn ‘temperament’ maken. Ik handel uit verontwaardiging.’Beeld © Stefaan Temmerman

“Bijvoorbeeld: in 2004 was er een onderzoeker die uitgebreid muizen onderzocht op Linkeroever. Dat bleken PFOS-bommen, dat stond ook uitgebreid in de gazet. Maar dat bleef zonder gevolg. Wat bleek tijdens mijn onderzoek? Die man was later bij 3M begonnen. Ik ben nu niet paranoïde maar dat lijkt me niet koosjer.”

Dé vraag in het PFOS-schandaal blijft: wie heeft het dossier stilgehouden: Ben Weyts of Joke Schauvliege?

“Ben zegt dat hij als minister van Openbare Werken alleen infrastructuurwerken deed en niet bij elk project stalen moest afnemen. Ik denk dat hij gelijk heeft. Voorts is het niet aan mij om daar antwoorden op te geven, dat moet de onderzoekscommissie doen.”

Uw voortvarendheid met die onderzoekscommissie viel barslecht bij uw Vlaamse collega’s.

“Zo ben ik nu eenmaal! Op de ministerraad na mijn demarche over de PFOS-onderzoekscommissie  zijn wel heel harde woorden gevallen. Echt hard. Ik had het wellicht beter vooraf gemeld. Achteraf zag ik vernietigende artikels opduiken over mijn communicatie met anonieme bronnen uit de meerderheid en oppositie. De haaien hadden bloed geroken. So what? Het interesseert me geen sikkepit. Ik blijf vinden dat ik correct heb gehandeld. Eigenlijk wil ik het systeem veranderen. Ik ben een beetje een anti-systeemmens.”

Als minister bént u toch het systeem?

“Op het kabinet moeten ze mij dat ook vaak zeggen. (lacht) En ja, misschien zou ik soms beter nog eens alles overpeinzen. En misschien eens een werkgroep? Die werkgroepen − bweik − daar krijg ik de wubbes van.”

Is uw impulsiviteit een sterkte of een zwakte?

“Ik vind niet dat ik impulsief ben. Ik had heus wel nagedacht vooraleer ik tot een onderzoekscommissie opriep. Ik had weken in mijn war room in mijn pyjama rondgedoold.  (lacht) Op het kabinet hebben ze me dat ook gezegd: ‘Je hebt alles onderzocht. Nu moet je met 3M gaan spreken. Je moet geen onderzoeksrechterke spelen.’ 

“Die topvrouw, Rebecca Teeters, was tijdens onze eerste televergadering echt verbaasd. Mijn kabinetschef zat naast me en tegen hem zei ze: ‘Ah, the minister is very clear’. Waarop hij antwoordde: ‘Yes, she is always clear.’

Is het dan uw temperament?

(tegen Jeroen Van Horenbeek) “Het zijn altijd mannen die die opmerking maken! Over Guy Verhofstadt heb ik nooit iemand horen zeggen: kijk eens wat een temperament die kerel heeft! Ik handel nu eenmaal vaak vanuit verontwaardiging.”

Vogeltjes binnen N-VA vertelden ons dat u aan uw impulsiviteit ‘werkt’?

“Ik ga nu drie keer per week joggen: 10 tot 15 kilometer door de bossen. Zodat ik ook in een grote crisis helder blijf. Mindfulness doe ik ook. Met iemand die me wat tips geeft.

“Hoe sneller ik loop, hoe meer dossiers me bezighouden. Het is de bedoeling om mijn hoofd leeg te maken maar onbewust sluipt dat toch altijd binnen. Ook met mindfulnesss: helemaal zen worden, dat kan ik niet.”

‘Mijn moeder overleed toen mijn dochter Rozanne net geboren was. Niemand in de Wetstraat vroeg me toen eens: hoe gaat het met u?’Beeld © Stefaan Temmerman

Bent u een moeilijke baas?

“Ja. Ik moet opletten dat ik mijn veeleisendheid niet op mijn raadgevers copy-paste. Als ik om 6 uur ’s ochtends aan het mailen ben, dan zij ook. In het weekend en in de vakanties. Ook ’s nachts.”

Of vanuit Marbella.

(fel) “Mijn vriendinnen hadden die vakantie al lang gepland. Oké, het Vlaams klimaatplan was nog niet af. Maar terwijl m’n vriendinnen buiten in de zon lagen, zat ik op mijn hotelkamer te zoomen. Ik vind ook: ik werk hard, dan mag je soms eens uitrusten. Ik moet ook oppassen dat ik geen burn-out krijg.”

Bent u daar ooit dichtbij geweest?

“Ja, in 2018. Mijn moeder overleed toen mijn dochter Rozanne net geboren was en ik werd in die periode staatssecretaris. Daar fietsten nog eens twee kiescampagnes tussen. Niemand, niemand, niemand in de Wetstraat vroeg me toen eens: hoe gaat het nu eigenlijk met u? Dat wil wel iets zeggen over hoe kil het hier is.”

Vrienden in de politiek, bestaat dat?

“Ik zoek geen vrienden in de politiek. Dat zijn collega’s − ook binnen de partij −  met wie ik professioneel heel goed overeenkom. Maar toen, ik kreeg dat allemaal niet verwerkt. Het was te veel. Er waren dagen dat ik alleen maar weende en mijn kamer niet uitkwam. Mijn zus haalde me toen uit mijn bed en zei: ‘Je hebt je moeder verloren, maar je bent ook zelf moeder. Nu ga je voor je kind zorgen.’ Want ik kon het verschrikkelijk vinden als Rozanne huilde en ik haar eten moest geven. Ik sloeg tilt, ik ben ook soms veel meer emotie dan ratio.

“Ik had zwangerschapsverlof maar bleef als staatssecretaris vragen krijgen: kun je dit nog doen en daar eens naar kijken? Eigenlijk had ik toen moeten zeggen: leave me alone. Ik heb tijd nodig. Ik ben nog altijd heel kwaad dat ik toen niet heb kunnen rouwen. Dat blijft.”

Is uw moeder plots gestorven?

“Ze kreeg een hartaderbreuk en was ineens weg. Ik heb dus geen afscheid van haar kunnen nemen. Ze is ’s nachts gestorven, toen Rozanne drie weken oud was. Mijn gsm stond uit. Toen ik om vier uur ’s ochtends Rozanne borstvoeding aan het geven was en mijn telefoon aanzette, zag ik 21 gemiste oproepen van mijn vader. Die roze wolk was ineens zwart.”

BIO

*geboren op 2 maart 1980 in Genk in Turks/ Koerdisch gezin *studeerde rechten aan KU Leuven *2010-’17 volksvertegenwoordiger voor N-VA *2017-’18 federaal staatssecretaris Armoedebestrijding, Gelijke Kansen... *2019-heden Vlaams minister van Omgeving, Justitie, Toerisme en Energie

Verwijt u het de partij dat u niet hebt kunnen rouwen?

“Ik verwijt het de hele politiek, het is eigen aan de stiel. Je moet altijd maar door, altijd naar een nieuwe vergadering. Het enige voordeel van de lockdowns was dat ik elke avond mijn dochter kon voorlezen en zelf in bed kon stoppen. Ik heb haar zien groeien.

“Mijn secretaresse weet nu: er zijn avonden waarop ik niet buitenkom. Het is zogezegd not done om tegen Voka en weet ik wie allemaal te zeggen: sorry, ik kom niet naar jullie netwerkavond want ik wil bij mijn dochter zijn. Maar ik doe dat dus. De partijtop weet ook dat ze geen vergadering moet plannen om zeven uur ’s ochtends in Brussel. Want dan zeg ik: ‘Ik weet niet of jullie dat weten, maar de opvang is dan nog dicht.’ Maar ach, mannen zijn daar allemaal minder mee bezig.”

“In het begin wilde ik me als man gedragen in de politiek. Nu niet meer. Ik kan de opvoeding van mijn kind ook niet loslaten. Dan voel ik me gefaald als moeder.”

Zijn feministen ‘zuurmutsen’? Els van Doesburg − ook een rijzende ster binnen uw partij − noemt hen zo.

“Daar ben ik het fundamenteel mee oneens. De feministen hebben − ook voor haar −  de weg voorbereid, maar we zijn er nog niet. Ik noem mezelf feminist, ja. Ik ben geen mannenhaatster, maar wel een heel zelfbewuste vrouw. Er zitten nog slechte mechanismen in het systeem. Ik ben voor gelijkwaardige lonen en gelijke kansen. Ik strijd daarvoor zodat mijn dochter dat later niet meer hoeft te doen.

“Heel mijn leven is een strijd geweest. Ik heb in de cité moeten vechten om met een bal te mogen spelen, om Latijn te studeren, om naar de unief in Leuven te gaan. Anderen hebben cadeaus gekregen. Ik niet. Nooit.”

Maakt dat nieuw conservatisme geen opgang binnen uw partij?

“Nee! Nee! De meeste mensen in de partij − zoals Valerie (Van Peel, red.) en ik −  zijn helemaal niet van die strekking. Ik zal nooit toelaten dat we in de partij zulke belachelijke ideeën beleidsmatig verankeren. Gelukkig is dit ‘de eeuw van de vrouw’. Dat weten jullie toch?”

De titel van het boekje geschreven door Alexander De Croo (Open Vld)?

“Maar toevallig, echt toevallig, toen een vrouw de premier van dit land kon worden, kwam hij die post wel kapen. (lacht luid) Let dus op met mannen die met de emancipatiestrijd willen helpen.”

Dat zijn de ergste?

“Absoluut. (lacht − zo mogelijk − nog luider) Ach, het gebeurt overal. Wellicht heeft het ook met een gebrek aan solidariteit tussen vrouwen te maken. Daarom steun ik vrouwen zoals Valerie intern en extern enorm. Of ze de nieuwe voorzitter moet worden? Daar spreek ik me niet over uit. Voor mijn part mag Bart nog heel lang voorzitter blijven.”

‘Ik ben nog altijd heel kwaad dat ik niet heb kunnen rouwen toen mijn moeder was overleden. Dat blijft.’Beeld © Stefaan Temmerman

Uw voorzitter beschuldigde onlangs wel minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) van omkoping.

“Tja, dat is een manier van zeggen, hè. Ik verschil van mening met Tinne over de kernuitstap, maar ze is wel heel professioneel. Hij heeft haar niet van corruptie willen betichten.

Doen jullie met zo’n harde aanval de antisysteempartijen geen groot cadeau?

“Wanneer ik met de mensen spreek, merk ik dat er geen vertrouwen meer is in de politiek. Grotendeels heeft dat ermee te maken dat we voor de verkiezingen a zeggen en erna b doen.”

Heeft het ook niet met het permanente gestook te maken? Hoe N-VA op Open Vld inbeukt...

(puft) “Die relatie zit zeer slecht, en dat is dan nog een understatement. De Wever en Magnette (PS) hadden in de zomer van 2020 op een haar na een akkoord, over alles. Maar Lachaert heeft toen stiekem een andere coalitie gemaakt. Hij heeft een mes in onze rug gestoken. Daarom willen wij geen zaken meer doen met Open Vld. Ik kan ook geen komedie spelen en na zo’n manoeuvre gezellig een kopje thee drinken.”

Neen, u houdt een vergunning voor een gascentrale tegen die cruciaal is voor de kernuitstap van de federale regering.

“Maar neen, daar zat geen enkele strategie achter. Los van ideologie vind ik − puur beleidsmatig −  dat de federale regering veel eerder werk had moeten maken van het uitstel van die kernuitstap.”

Excuseer, jullie hadden in de Zweedse regering vier jaar de tijd om de kernuitstap te schrappen.

“Dat klopt, ja. Mocht ik in die regering minister van Energie geweest zijn, had ik voorstellen gedaan om de kerncentrales nog twintig of dertig jaar open te houden. We hadden daar toen veel meer op moeten duwen.

“Wat me mateloos ergert, is dat ik nu de grote schuldige ben omdat ik die gascentrales niet zonder boe of bah vergun. Maar ik heb altijd gezegd dat ik die projecten niet evident vind. Ik ben geen saboteur! Stel dat het Engie Electrabel lukt om de uitstoot van de gascentrale in Vilvoorde serieus te verminderen, en de provinciale deputatie keurt hun nieuwe aanvraag goed, dan gaat die paars-groene regering mij nog moeten feliciteren. Ha!”

Even terug naar die antisysteempartijen. Kan een samenwerking met Vlaams Belang voor u?

“Daar volg ik De Wever met zijn Chinese Muur. Als het over migratie en integratie gaat, valt er met die partij niet samen te werken. Zij hebben een exclusief verhaal, wij hebben een inclusief verhaal.

“Ik ben zelf tweede generatie, ik ben een mijnwerkersdochter. Ik ben de eerste om te zeggen dat taal belangrijk is. Voor de tweede en derde generatie is er geen excuus: die moeten de taal perfect kennen. Maar wat die Vlaams Belangers over de eerste generatie zeggen... Die zijn wel in de mijnen moeten gaan werken hè.

‘Zo’n Sam van Rooy of Dries Van Langenhove: als mama zou ik niet willen dat Rozanne later met zo’n man naar huis komt.'Beeld © Stefaan Temmerman

“Ik heb hier veel kansen gehad, maar ben hyperallergisch voor het kleinste geurtje van racisme of discriminatie. Zo’n Sam van Rooy of Dries Van Langenhove: als mama zou ik niet willen dat Rozanne later met zo’n man naar huis komt.”

“Als kind van de cité kregen wij thuis die folders van het Vlaams Belang met een vliegtuig erop vol gekleurde mensen die werden teruggestuurd. Ik geloofde echt wat er in die folders stond. Aan mijn ouders vroeg ik bang: ‘Wat ga ik in Turkije moeten doen? Ik kan nog niet eens fatsoenlijk Turks.’ Dat heeft me echt getraumatiseerd.

“Als Vlaams Belang zegt dat ik een deel van mijn identiteit moet uitwissen, revolteer ik daartegen. Neen! Jamais! Want ik ben hier geboren, ik ben Vlaams, maar ik ben ook nog Koerdisch. Mijn dochter wordt in het Nederlands opgevoed, maar mijn pa en zus leren haar ook Koerdisch en Turks. Mijn pa zegt altijd: wie één taal kent, is een mens. Wie twee talen kent, is twee mensen. Je krijgt er dan een hele cultuur en identiteit bij.”

Zegt u dat op het partijbureau?

“Ik spreek me steeds meer uit over alle mogelijke onderwerpen en er wordt ook naar mij geluisterd. Heeft dat met die laatste poppoll te maken? (Demir staat in de laatste peiling op de vijfde plek, red.) Niemand kijkt zogezegd naar die poppoll in de partij, maar iedereen kent ze vanbuiten.”

Het scenario na de verkiezingen in 2024 wordt: wel praten met het VB, maar geen akkoord sluiten?

(ontwijkend) “Misschien verandert die partij nog, maar eigenlijk geloof ik niet in een wereld waar Vlaams Belang Filip Dewinter buitenzet. Die partij wil aan de zijlijn blijven staan. Ik voel wel absoluut geen dedain tegenover hun kiezers. Die mensen voelen zich in de steek gelaten. Ook N-VA moet zich veel meer inzetten voor de meest kwetsbaren in de samenleving.”

N-VA is te rechts geworden?

“Wij zijn geen neoliberale partij, wij zijn een gemeenschapspartij. Valerie en Lorin (Parys, Vlaams Parlementslid, red.) laten zeer terecht de warmere thema’s zoals zorg en welzijn aan bod komen. Voor de meest kwetsbaren moeten we juist beter zorgen. We moeten daar veel scherpere keuzes durven maken en niet bang zijn van de reacties.”

Als we u zo horen, verruilt N-VA in 2024 Open Vld voor de socialisten.

(lacht) “Misschien vinden Vooruit en N-VA elkaar wel in het moedige midden. Ik kom goed overeen met Conner (Rousseau, red.). Ik heb het voor zijn duidelijkheid. We gaan geregeld samen eten.”

Uw populariteit gaat wel ten koste van die van minister-president Jan Jambon, die u op een familiefeest heeft ‘ontdekt’. U was toen getrouwd met zijn neef.

“Jan heeft mij in de politiek gebracht. Hij was mijn tutor. In het begin vond ik mijn draai niet in het parlement. ‘Jij bent goed, jij kunt je in dossiers vastbijten. Blijf’, zei hij toen. En hij had gelijk. Nu nog hebben wij een heel goed contact. Ik weet dat de media spinnen dat Jan mij moet intomen, maar hij is ook minister-president, hè. Hij heeft gewoon een andere rol dan ik. Achter de schermen trekt en sleurt hij echt wel aan mijn dossiers. Zijn communicatie valt soms slecht...”

‘Ik heb in de cité moeten vechten om met een bal te mogen spelen, om te studeren... Anderen hebben cadeaus gekregen. Ik niet. Nooit.'Beeld © Stefaan Temmerman

Zijn communicatie is − we zullen vriendelijk blijven −  onbeholpen.

“Tja. (zoekt naar woorden) Ik weet niet hoe ik het moet zeggen. Hij is gewoon Jan. Het beschadigt zijn imago, ja, maar hij bedoelt het niet slecht. Zoals die uitspraak over de week voor de kerstvakantie op school... dat was goed bedoeld, maar viel slecht. Hij dacht: mijn kinderen deden niet veel in die laatste week, ik zeg dat. Maar hij stond er niet bij stil hoeveel tijd er in de organisatie van zo’n week kruipt. Zeker bij vierjarigen zoals mijn dochter. Ik zou het niet willen doen (puft). Jan is ook een IT’er. Die denkt binair. Alles is 1 of 0.”

Is hij aangeschoten wild?

(vergoeilijkend) “Neen, dat denk ik niet. Ik vind het zo spijtig wat hem overkomt. Hij heeft een hel van een job tijdens deze pandemie.”

U wilt toch de volgende minister-president worden?

“Om dan in dat Overlegcomité te gaan zitten? Met den Elio (Di Rupo, red.) en de Rudy (Vervoort, red.)? Ik zou het daar niet makkelijk mee hebben.”

Waarom antwoordt u niet op de vraag of u de volgende minister-president wilt worden?

(koket) “Dat is niet aan de orde.”

Dat is te gemakkelijk.

“Jan doet het goed. Ik blijf met beide voeten op de grond. Zo ben ik ook opgevoed. Mijn pa zegt altijd: werk maar door. Hij vindt nog altijd dat ik het niet goed genoeg doe. Hij is mijn grootste criticus.”

Het valt op hoeveel invloed uw vader heeft.

“Ja, hij doet drie keer per dag bij ons de straat met de volkscafés en komt mensen van allerlei slag tegen. Het zou heel makkelijk zijn om me in de Wetstraatbubbel te laten opzuigen, maar hij zorgt ervoor dat ik ook weet wat Jos, Gerda en Kemal denken. Die mensen mogen niet met hun grieven blijven zitten en dan in het stemhokje een proteststem uitbrengen. Want al die CEO’s en lobbygroepen hebben wel toegang tot de kabinetten, maar zij niet.”

Voka is niet uw werkgever?

“Ik heb maar één werkgever: de Vlaming.”

Is dit verhulde kritiek op uw voorzitter?

“Hoezo? Neen. Ik vind hem nog altijd een van de slimste politici in de Wetstraat.”

Heeft hij in Antwerpen niet gedaan wat u net aanklaagde? De deur opengezet voor bevriende vastgoedontwikkelaars en dubieuze deals?

“Is dat niet wat overdreven? (pauzeert even) Onlangs nodigde een bedrijf me uit dat aan afvalverwerking doet. Ik had expres mijn woordvoerder meegenomen, ik vertrouwde het zaakje niet. Die afvalbusiness stinkt soms. Letterlijk en figuurlijk. ‘Wij krijgen al twintig jaar een vergunning’, zei de baas. Waarop ik antwoordde: ‘Dat wil bij mij niks zeggen.’ En hij kreeg zijn vergunning niet, want het zat daar allemaal nie just.

Kloppen de verhalen dat er ‘enveloppes’ worden aangeboden?

“Ongetwijfeld is dat ooit al eens gebeurd. Je hoort die verhalen de ronde doen. Maar zulke praktijken zijn totaal niet aan mij besteed. Toen ik mijn papa die verhalen vertelde, zei hij mij: ‘Je bent mijn dochter, dus je mag nooit geld aannemen.’ Mijn pa heeft ons heel streng opgevoed. Een beetje te streng zelfs.”

Bent u voor uw dochter ook iets te streng?

“Jazeker. Het is wel een hele felle. Mijn vriend zegt dat altijd: jullie zijn twee dezelfden. Mijn dochter is vegetarisch, net als ik dat zoveel mogelijk ben. Onlangs had ik aan Rozanne gevraagd om wat over de koeien te zeggen in een filmpje. Ze had haar grote, roze zonnebril op, keek recht in de camera en zei: ‘Vlees is kaka. Niet goed voor de diertjes. En nu gaan we chocolade eten.’ Op het kabinet waren ze toen met het stikstofdossier bezig, dus heb ik dat filmpje naar al mijn raadgevers gestuurd. En naar Bart. Ik schreef erbij: ‘Bart, ik ga dit morgen tweeten tijdens de boerenbetoging.’ Hij kon ermee lachen maar dacht natuurlijk ook: ‘Help! Daar is ze weer, onze rebel Zuhal’. (schaterlach)

Is De Wever te gewend geraakt aan jaknikkers?

“Dat moet je aan hem vragen. Mijn kabinet zit vol met mensen die me niet naar de mond praten. Als ik geen enkel argument meer kan inbrengen tegen mijn medewerkers, zeg ik soms: ‘Ik ben de minister!’ Eigenlijk besef ik dan dat zij gelijk hebben en weet ik al: ‘Pfoe, als ik dit dossier op tafel leg, wordt het weer een leuke ministerraad’. Ik wil eens een fijne ministerraad. (lacht)

“Mijn dossiers op leefmilieu en klimaat zijn ook zo moeilijk. In het begin zat ik in zak en as omdat ik deze bevoegdheden had gekregen. ‘Wie heeft dit onderhandeld?’, riep ik op het partijbureau. Ai, dat bleek Bart te zijn. ‘Hoe kom je erbij dat ik dit wil doen?’, riep ik tegen hem. Maar hij had helemaal gelijk. Hij wist ook dat ik geen ‘neen’ ging durven zeggen. Natuurbehoud zit in ons DNA. Hoeveel mails ik krijg van oud-VU’ers die mij alle geluk toewensen... Sorry, maar nu is het aan de natuur. Eigenlijk zou ik dit ook nog een tweede legislatuur willen doen.

U gaat toch hogerop, Vlaams of federaal?

“Federaal? Pffff. Neen, mijn werk is niet af hier. Ik weet ook dat er mensen zitten te wachten met allerlei projecten tot ik hier weg ben. Dus denk ik: ik moet hier blijven zitten of het loopt weer helemaal fout!”