Buikpijn vermijden tijdens de feestdagen? Dat doe je zo: ‘Beweging helpt bij de passage van de ontlasting’

Het is allemaal zo lekker, de gevulde pompoen of kalkoen, de cranberrysaus, het wijntje erbij, ijs als dessert en daarna bij de koffie nog een chocolaatje. Maar als je nadien misselijk en met buikkrampen in je bed ligt, heb je spijt: je ogen leken weer groter dan je maag, net als vorig jaar.

Een vrouw eet gemiddeld zo’n 2.000 kilocalorieën per dag, een man 2.500. Op een kerstdag of zelfs tijdens een kerstmaaltijd kan dat oplopen tot wel twee tot drie keer zo veel. Met als mogelijke gevolgen: een opgeblazen gevoel, misselijkheid en krampen. Wanneer de maag vol zit, verschilt per persoon, legt Eline Bijlsma uit, diëtist bij revalidatiecentrum OREC. “De maag is een spier die kan uitrekken en krimpen. Als je gewend bent veel te eten, is de elasticiteit groter. Dan kun je makkelijker meer aan dan wanneer je gewend bent kleine porties te eten.”

In elk geval: als de maag te vol zit, verloopt de vertering niet optimaal. De maag zorgt voor de voorvertering van het voedsel, waarna het in de darmen verder wordt verwerkt. “Als je te veel eet, ontstaat een grote druk op de maag. Het kan gebeuren dat het klepje tussen de maag en slokdarm dan niet meer goed sluit, waardoor je last krijgt van brandend maagzuur. Of er komt zo veel voedsel tegelijkertijd in de dunne darm terecht dat de vertering niet optimaal verloopt. Dat kan leiden tot darmkrampen en soms zelfs diarree.”

Verkeerde combinatie

Tijdens de feestdagen eten we vaak niet alleen meer, we eten ook andere dingen. Een chocolaatje bij de koffie, nog een glaasje wijn. “Koffie, chocola en alcohol zijn net de producten die erom bekend staan maag- en darmklachten te veroorzaken”, zegt Herma ten Have, diëtist bij Careyn Utrecht Stad. “Ook de temperatuur van een gerecht kan buikpijn geven als je daar gevoelig voor bent, zoals ijs.”

Vaak eet je ook meer vettigheid. En juist vetten zijn voor ons lichaam moeilijk verteerbaar, stelt Marco Bruno, maag-darm-leverarts in het Erasmus Medisch Centrum. “Ons voedsel bestaat uit drie hoofdbestanddelen; vetten, eiwitten en koolhydraten. Die stoffen moeten eerst door enzymen in de dunne darm in brokjes worden geknipt voordat je lichaam ze kan opnemen.”

De enzymen hebben het meeste moeite met vetten, gevolgd door eiwitten (dierlijk én plantaardig). Het eenvoudigst te verwerken zijn koolhydraten (brood, pasta, rijst).

Hoeveel moeite je lichaam heeft met deze omzettingen verschilt per persoon, legt Bruna uit. “Heb je het hele jaar door al veel last van je darmen, dan weet je dat je tijdens de feestdagen extra op je hoede moet zijn. Dat geldt bijvoorbeeld voor mensen die het enzym lactase missen, dat melkeiwit in stukjes knipt. Of als je het prikkelbare darmsyndroom hebt, waarbij je vaak last hebt van buikpijn en diarree of juist verstopping.”

Alcohol legt de boel plat

Ook alcohol heeft op de spijsvertering geen goede invloed. “Alcohol maakt je loom en het droogt uit, wat betekent dat je ontlasting ervan indikt.” Bovendien heeft alcohol nog een ongunstige eigenschap: een glas drank bevat tien gram alcohol en die hoeveelheid legt de lever één uur stil. Een van de taken van de lever is het aanmaken van gal, een stof die vetten afbreekt. Als je veel drinkt, kan de galaanmaak en daarmee ook de vetvertering op een laag pitje worden gezet.

Dat gebeurt niet zo snel als je één smoutebol eet en één glas alcohol drinkt, vertelt Bijlsma. Maar wel als je bijvoorbeeld eerst gourmet, daar alcohol bij drinkt, en vervolgens nog een dessert eet en door blijft drinken. “Je kunt dan last krijgen van darmkrampen, plakkerige ontlasting en diarree. Dat is ook waarom een vette hap na een avondje stappen vaak niet zo goed valt.”

Wacht met een dutje

Barst je van de buikpijn na de kerstmaaltijd en heb je het gevoel dat het eten tot in je keel zit? Misschien is het verleidelijk om even een dutje te doen, maar dat verergert je klachten juist. Je kunt dan last krijgen van brandend maagzuur.

Wacht na het eten drie uur voordat je gaat liggen of slapen. Dan geef je de maag genoeg tijd om het voedsel voor te verteren. Maak liever een wandelingetje om het eten sneller te laten zakken. “Beweging helpt bij de passage van de ontlasting”, verklaart Bruno. “Dus zo gaat het obstipatie tegen. Als je de hele dag op je stoel blijft zitten, wordt het een onbeweeglijke massa.”

Tegen krampen of misselijkheid kun je eventueel pepermuntoliecapsules proberen, tipt Bijlsma. “Al is er nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor, sommige mensen ervaren een vermindering van maag- en darmklachten na het gebruik van pepermuntolie. Eventueel kun je wat water drinken, dat kan ook geen kwaad. Maar vaak is er niet veel aan te doen en moet je de klachten gewoon uitzitten.”

Geniet ook gewoon van het feestmaal, besluit Bruno. “Als je de rest van het jaar gezond leeft, kun je nu best even losgaan. Maak er vooral een fijne tijd van.”