Duizenden op straat om cultuursector te steunen: ‘Deze macabere loterij gaat niet langer om gezondheid’

“On veut les cinémas et les spectacles.” Met een in kinderschrift geschreven statement op een inderhaast geplastificeerd plakkaat stapten een moeder en haar dochter op een overvolle bus richting Kunstberg. Onder de betogers die naar de hoofdstad afzakten om hun ongenoegen te uiten over de sluiting van de theaters en de bioscopen bevonden zich coryfeeën als actrice Els Dottermans, choreograaf Wim Vandekeybus en regisseurs Stijn Coninx en Nic Balthazar, maar dus ook ouders met kinderen die in de kerstvakantie graag naar de cinema gaan. Er waren mensen van concertzaal Het Depot, van dansgezelschap Peeping Tom en van het Studio 100 Pop-up Theater.

Volgens de politie waren ze met 5.000, de organisatoren hebben het over 12.000 tot zelfs 15.000. Velen van hen met paraplu’s, om het weer te trotseren. “De hemel huilt een beetje met ons mee”, stelde acteur-regisseur Stany Crets, die als eerste opriep om dit weekend te betogen en ook nu fel uithaalde naar de regering. “Beste overheid, get your shit together”, stelde Crets. “Deze macabere loterij gaat niet langer om gezondheid. Dit is een economisch en politiek spel, en wij zijn jammer genoeg het gemakkelijkste slachtoffer.” Hij voegde er nog aan toe: “U heeft een zwarte zak over ons reeds geblinddoekt hoofd getrokken en ons achtergelaten in een lekke onderzeeër met één bot aardappelmesje waarmee we onszelf tergend traag van kant kunnen maken, voor we allemaal verzuipen.”

De teleurstelling die de afgelopen twee jaar overheerste telkens wanneer theaters, bioscopen en concertzalen tegen nieuwe maatregelen of nieuwe sluitingen moesten opboksen, heeft plaatsgemaakt voor woede, erkent KVS-directeur Michael De Cock, die het had over “een uniek en historisch moment” waarop de hele sector samen op straat komt. “Er is op dit moment geen enkel land in Europa waar met zoveel nonchalance, nalatigheid en misprijzen over cultuur gehandeld en gepraat wordt als hier.”

Op één plakkaat stond ‘I don’t like glühwein’, verwijzend naar de uitspraak van viroloog Marc Van Ranst dat glühwein het had gehaald van de cultuursector. Dansers van het gezelschap van Anne Teresa De Keersmaeker nodigden de betogers uit om mee te dansen, en door de boxen schalden Belgische klassiekers van Stromae, Jacques Brel en Raymond van het Groenewoud. Het slotakkoord was voor een symbolisch ‘Sound of Silence’ van Simon & Garfunkel.

Acteur Michaël Pas hekelde “het gebrek aan respect” voor de cultuursector. “We gaan ons niet nog eens naar de slachtbank laten leiden”, oreerde Pas, die twee jaar geleden het protest tegen de besparingen van Vlaams cultuurminister Jan Jambon (N-VA) leidde. 

Dit weekend publiceerde databureau Graydon cijfers die de impact van corona op de sector aantonen. Terwijl voor de pandemie nog 95 procent van de culturele organisaties financieel gezond waren, zit op dit moment “20 procent in moeilijkheden en heeft 16 procent zware problemen om verder te kunnen gaan”, aldus Graydon tegenover VRT NWS. “Wij missen keiharde inkomsten”, stelde Pas, alvorens op te lijsten wie er allemaal getroffen werd: niet alleen de acteurs, maar ook technici, ontwerpers, decorbouwers en chauffeurs.

Raad van State

Niet iedereen was er echter uit culturele noodzaak. Onder anderen Sarah Melis, de aan extreemrechts gelieerde organisator van de omstreden ‘Samen Voor Vrijheid’-betoging tegen de coronapas van enkele weken geleden, was aanwezig. Hier en daar doken ook nu pancartes op die zich tegen het Covid Safe Ticket richtten. Passages uit speeches van Charleroi Danse-directeur Annie Bozzini, die stelde dat het CST “twee jaar geleden een ondenkbare maatregel was”, kregen applaus.

Tegelijk begon Peter De Caluwe, intendant van De Munt, het protest door te benadrukken dat de cultuursector “zich solidair toont met de zorg en iedereen die vecht tegen het virus”. Michael De Cock vroeg dan weer nadrukkelijk om de bijeenkomst “vredevol en veilig” te houden: “Houd uw masker aan en houd afstand.” Achteraf benadrukte hij: “We zijn hier enkel samen om tegen de sluiting te protesteren.”

De Cock heeft goede hoop voor het overleg dat dinsdag plaatsvindt met minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit), die de deur op een kier zette voor een correctie van de maatregelen. “Alle maatregelen waren er om veilig aan het werk te gaan. Die moet men gewoon opnieuw implementeren, daar is niets moeilijk aan. Ik reken erop dat het dinsdag gedeblokkeerd wordt.” Verschillende cultuurorganisaties zullen bovendien samen beroep aantekenen bij de Raad van State tegen de sluiting.

Voor Stany Crets zal dat niet voldoende zijn. “Als terugkomen op maatregelen betekent dat we teruggaan naar de situatie van voor woensdag, is dat niet iets waarmee we ons mogen laten afschepen”, zei hij, gesteund door applaus. “Stop de jojopolitiek. Zit samen met de sector om een deugdelijk langetermijnplan te ontwikkelen, met de juiste steunmaatregelen op alle vlakken, zodat wij kunnen werken met perspectief en visie op de toekomst”, stelde Crets nog, alvorens te besluiten met: “De Kunstberg heeft zijn naam nog nooit zo verdiend als vandaag.”