Sarah Weddington, advocate die met rechtszaak "Roe v. Wade" abortus legaal maakte in de VS, is overleden

In 1969 kwam de 25-jarige Norma McCorvey uit Dalles, Texas, te weten dat ze zwanger was van een derde kind. Ze wilde een abortus en spande een rechtszaak aan tegen de staat Texas. Daar was zwangerschapsafbreking op dat moment in alle omstandigheden een crimineel misdrijf, behalve als het leven van de moeder in gevaar was. McCorvey wilde de zwangerschap stopzetten omdat die het gevolg was van een verkrachting.

McCorvey werd in de rechtbank aangeduid als "Jane Roe", een synoniem om een anoniem persoon aan te duiden, ook in een juridische context. "Jane Roe" spande de zaak aan tegen Henry Wade, de attorney general van Dallas County, een juridische vertegenwoordiger van de staat Texas. "Jane Roe" verloor de rechtszaak, ze kon geen abortus laten uitvoeren en beviel van een meisje dat ze afstond voor adoptie.

Maar de juridische strijd ging voort. De vrouw vocht het oordeel aan en zo belandde de zaak na meerdere beroepsprocedures uiteindelijk voor het US Supreme Court, het hoogste gerechtshof in de VS. Dat oordeelt onder meer over de grondwettelijkheid van wetten in afzonderlijke staten. Het Hooggerechtshof beslist over zeer gevoelige materies, de arresten hebben gevolgen voor de rechtsgeldigheid in het hele land.

De zaak werd voor het Hooggerechtshof bepleit door twee jonge advocates, Sarah Weddington en Linda Coffee. Na een procedure van 3 jaar velde het Hooggerechtshof in januari 1973 zijn arrest, met een meerderheid van 7 tegen 2 rechters. De abortuswet in Texas was ongrondwettelijk en in strijd met de privacy van de vrouw. Abortus was voortaan voor alle vrouwen in de VS een recht. "Roe v. Wade" is allicht het meest bekende arrest van het Hooggerechtshof.

Sarah Weddington was op het moment van het arrest in "Roe v. Wade" amper 26 jaar. Het was de eerste zaak na haar rechtenstudie. Al ten tijde van de rechtszaak ging ze de politiek in. Weddington werd in 1972 verkozen voor de Democraten in het Huis van Afgevaardigden in Texas, ze was een van de weinige vrouwen daar.

Weddington vervolledigde drie termijnen als lid van het Huis van Afgevaardigden, daarna werd ze onder meer adviseur van president Jimmy Carter op het gebied van vrouwenrechten en professor aan de University of Texas in Austin. Tijdens en na haar carrière was ze ook een veelgevraagd gastspreker en zette ze in op leiderschap en vrouwenrechten.

Weddington was zich bewust van de historische bijklank van "Roe v. Wade". "In berichten over mijn overlijden zal sowieso staan: "advocaat van Roe v. Wade overleden", wat ik verder ook doe in mijn leven", zei ze ooit.

Ze kampte al langer met een slechte gezondheid en gisteren overleden bij haar thuis in Texas. Weddington is 76 jaar geworden.  

"Roe v. Wade" bepaalt het volgende:

• Vrouwen in de Verenigde Staten hebben een absoluut recht op abortus in de eerste drie maanden van hun zwangerschap.
• Het is staten toegestaan om bepaalde regelingen in te voeren voor een zwangerschapsafbreking in het tweede trimester.
• Staten mogen zwangerschapsafbreking in het derde trimester verbieden of beperken.
• Vrouwen kunnen ondanks een verbod in het laatste trimester wel een abortus vragen, maar enkel als dokters bepalen dat het noodzakelijk is om haar gezondheid of haar leven te redden.

Abortus staat momenteel opnieuw heel erg ter discussie in de Verenigde Staten. Enkele maanden geleden voerde de staat Texas een uiterst strikte abortuswet in. Abortus is verboden van zodra er een hartslag kan worden vastgesteld bij het embryo. Dat is meestal rond de zesde week, veel vrouwen weten dan nog niet dat ze zwanger zijn. Er is geen uitzondering voor slachtoffers van verkrachting of incest.

Ook in andere staten zijn gelijkaardige strenge wetten in het leven geroepen. Die wetten worden juridisch aangevochten. Het Amerikaanse Hooggerechtshof buigt zich momenteel over de wet in Mississippi, die abortus verbiedt na 15 weken. Een arrest daarover zou in juni volgend jaar volgen. Als de staat Mississippi die zaak wint, bestaat de kans dat "Roe v. Wade" teruggedraaid wordt.