‘De burgemeester had het wel erg bruin gebakken’: Bart Eeckhout over de schorsing van Veerle Heeren

Wat is er gebeurd? 

Bart Eeckhout: “Veerle Heeren moet de komende zes maanden afstand nemen van het burgemeesterschap in haar gemeente. De schorsing is een beslissing van de bevoegde Vlaamse minister, Bart Somers. Die heeft de tuchtstraf uitgesproken op basis van een tuchtverslag van de Limburgse gouverneur over de kwestie. Mevrouw Heeren heeft ook zelf verklaringen afgelegd in de gemeenteraad, en er is een hoorzitting geweest.

“Er is lang uitgekeken naar de beslissing van Somers. Het tuchtrapport ligt al sinds eind september op het bureau van de minister. De feiten waren zo flagrant en onweerlegbaar – Heeren kroop voor op de vaccinatiewachtlijst in haar gemeente en liet mensen in haar omgeving hetzelfde doen – dat een tuchtsanctie logisch was. Het was wel nog even afwachten of de minister ook echt zou durven doorpakken. Ja, dus. Somers had in principe een erg brede beslissingsruimte: hij kon de zaak blauwblauw laten, maar Heeren ook definitief afzetten. Met een tijdelijke schorsing landt hij netjes in het midden. De sanctie is naar mijn mening in verhouding met de overtreding.”

Waarover gaat deze affaire ook alweer? 

“De burgemeester had het wel erg bruin gebakken. De feiten dateren uit maart van dit jaar, toen de vaccinatiecampagne overal in Vlaanderen nog in de startfase zat, en het hele land een derde coronabesmettingsgolf zag komen aanrollen. De lokale nieuwssite Trudocs bracht in mei uit dat Heeren zichzelf al in die vroege fase had laten vaccineren. Meer nog, ze had er ook voor gezorgd dat mensen uit haar privékring hetzelfde voorrecht kregen.

“Heeren schermde eerst met het recht op ‘medisch geheim’, maar gaf naderhand toch schoorvoetend toe dat ze al in maart gevaccineerd werd. Een ‘inschattingsfout’, meer was er volgens haar niet aan de hand. Onder druk zette ze in mei toch een eerste stap opzij, maar na twee maanden keerde ze al terug in haar ambt, in de hoop dat de kous daarmee af was. Een eerste onderzoek van Audit Vlaanderen, in augustus, leerde evenwel dat er wel degelijk meer aan de hand was. Heeren had zich wel degelijk ingespannen om ook tal van kennissen en familieleden voorrang te geven in het vaccinatiecentrum. Daarop volgde dan het tuchtonderzoek van de Limburgse gouverneur Jos Lantmeesters en nu de sanctie. Overigens verliest mevrouw Heeren in dit geval ook haar wedde voor de duur van de schorsing.”

Is de sanctie terecht?

“Dat denk ik wel. Wat mevrouw Heeren gedaan heeft, is toch vrij ongezien. De context is belangrijk. Na een hortende start was de vaccinatiecampagne in maart pas goed begonnen. Vele mensen wilden toen liever vandaag dan morgen een vaccin: corona was in die pre-vaccintijd een nog véél gevaarlijkere en dodelijkere ziekte, en op de achtergrond zwol een nieuwe besmettingsgolf aan. Van een burgemeester wordt verwacht dat hij in zo’n periode toekijkt op het eerlijke verloop van de campagne. Heeren deed het omgekeerde en maakte misbruik van de onzekerheid in de startfase om zichzelf en haar naaste omgeving te bedienen.” 

CD&V, de partij van Veerle Heeren, is een coalitiepartner in de Vlaamse regering. Heeft de schorsing gevolgen voor de nationale politiek? 

“Die kans is toch vrij klein. Als er één partij uiterst verveeld zit met de affaire-Heeren is het wel CD&V zelf. Het cliëntelisme en de oorspronkelijke weigering om de fout toe te geven en excuses aan te bieden, straalden af op de hele partij. Het was pas onder druk van de nationale partijtop dat Heeren enigszins tot inkeer kwam.

“Ik denk niet dat de Vlaamse christen-democraten de hand in het vuur gaan steken om van deze affaire een zaak van nationaal politiek belang te maken. Daarvoor is de overtreding te flagrant, en ligt de kwestie – politicus bedient zichzelf in een zaak van algemene volksgezondheid – te gevoelig op een moment dat er toch al geen overschot is aan vertrouwen in de politieke instellingen en partijen. Zoals minister Somers het stelt: ‘Dat een burgemeester van een stad een voorbeeldfunctie heeft, wordt als verzwarende omstandigheid beschouwd.’” 

Hoe moet het nu verder met Veerle Heeren? 

“Het eerstkomende halfjaar is ze dus burgemeester af, en komt ze zonder wedde te zitten. Of ze daarna gewoon kan terugkeren, is onzeker. De gemeenteraad heeft de mogelijkheid om de burgemeester definitief af te zetten en te vervangen. Daartoe moet ze een constructieve motie van wantrouwen indienen. Dat is wel een behoorlijk complexe procedure. De motie moet gesteund worden door een meerderheid in de gemeenteraad, moet meteen een vervanger voordragen maar moet ook de steun hebben van tweederden van de fractie waartoe de geviseerde burgemeester zelf behoort. Of Veerle Heeren nog een toekomst heeft als burgemeester hangt dus vooral af van haar partij, CD&V. Een moeilijke kwestie: uiteraard is Heeren nu aangeschoten wild, maar ze is ook veruit de grootste stemmentrekker voor de partij in Sint-Truiden, met bijna 3.800 voorkeurstemmen in 2018. Een nationale carrière zit er wel niet meer in: Heeren was in 2009 een half jaartje Vlaams minister van Welzijn, maar sinds 2019 is ze sowieso niet meer actief in de landelijke politiek.”