Erika Hilton is tegenpool van Bolsonaro: ‘In Brazilië is er een strijd aan de gang tussen democratie en totalitarisme’

Tot verrassing van menigeen verkozen de lezers van het Amerikaanse blad Time de rechts-populistische Braziliaanse president Jair Bolsonaro tot ‘persoon van het jaar’. Bolsonaro staat in eigen land voor een lastig verkiezingsjaar, en krijgt ondere andere groeiende kritiek op zijn economische en coronabeleid. Tegelijk klinken ook andere geluiden op in Brazilië.  Zo werd de Braziliaanse politica Erika Hilton verkozen bij de honderd invloedrijkste persoonlijkheden van 2021 in de categorie next generation door hetzelfde Time Magazine. Erika Hilton strijdt als gemeenteraadslid in miljoenenstad Sao Paolo voor mensenrechten. “Bolsonaro vervloekt mensen zoals ik.” vertelt ze aan De Morgen. “De selectie in Time Magazine was belangrijk, maar niet zozeer voor mezelf. Time geeft hiermee een gezicht aan een nieuw Brazilië, mèt respect voor mensenrechten, ook voor zwarten en transgenders.”

Hoe moeilijk is het om als transvrouw te leven in een land als Brazilië?

Erika Hilton:  “In Brazilië is de levensverwachting voor mensen zoals ik 35 jaar. In 2020 steeg het aantal transmensen dat werd vermoord met 45 procent. Twee derde van de slachtoffers waren vrouwen. Dat ik als 28-jarige, zwarte transvrouw door Time ben geselecteerd, is een erkenning voor alle transgenders, homo’s en lesbiennes en alle zwarten in Brazilië. Wij verdienen respect en om behandeld te worden als vrouw. Veel zwarte transmensen wonen in favela’s, maar zij worden niet vertegenwoordigd in de politiek. We voelen ons aan ons lot overgelaten. We worden misbruikt en vermoord. We worden afgeslacht in een land als Brazilië. 

“Vanuit de lgbt-gemeenschap hebben we besloten om onze moed te verzamelen en deel te nemen aan de politiek. Langzaamaan participeren we aan lokale en zelfs nationale politiek. Wie deze stap durft te zetten, wordt een gezicht voor de gemeenschap. Dat maakt dat wij een enorme verantwoordelijkheid hebben voor de huidige en toekomstige generaties. De selectie van Time geeft me moed om mijn strijd voort te zetten.”

President Bolsonaro is uw tegenpool. Hoe kijkt u naar hem?

“Bolsonaro zou afgezet moeten worden. Er lopen meerdere afzettingsprocedures tegen hem. Zijn aanpak van de covidpandemie is waanzinnig. Hij koos voor groepsimmuniteit en heeft bewust meermaals het aanbod van farmabedrijven zoals Pfizer en AstraZeneca geweigerd. Het officiële dodentol is 600.000 Brazilianen, maar wellicht zijn het er drie tot vier keer meer. 

“Toch ligt Bolsonaro daar niet van wakker. Hij blijft de pandemie minimaliseren. Hij eist van zijn medewerkers dat ze zonder mondmasker komen werken en wie een mondmasker opzet, noemt hij “homo”. Net zoals Trump bleef hij ook chloroquine adviseren, al wist iedereen al dat dit niet helpt tegen corona. In tegenstelling tot zowat alle landen ter wereld heeft Bolsonaro nooit een lockdown geïnstalleerd, en tot op vandaag blijft hij zich verzetten tegen vaccins en roept hij mensen op om zich niet te laten vaccineren.”

Toch blijft hij politiek vrij gemakkelijk overeind. Hoe kan dat? 

“Hij heeft te veel politieke allianties in de senaat en het parlement. Helaas zijn er verschillende Braziliaanse politici die kortetermijnwinst belangrijker vinden dan ethisch handelen. Zo verdedigt de voorzitter van het parlement nog steeds Bolsonaro. Hij heeft steun bij parlementsleden en senatoren die hem helpen om aan de macht te blijven. De enige manier waarop Brazilië uit het moeras kan worden bevrijd, is via de democratie. Bij de presidentsverkiezingen volgend jaar zullen de tegenstanders van Bolsonaro die vorige keer niet zijn gaan stemmen, nu wel moeten stemmen. Het is belangrijk dat Bolsonaro al in de eerste ronde verslagen wordt. Want net zoals bij Trump riskeert Brazilië scenario’s zoals de bestorming van het Amerikaanse Capitool. Bolsonaro klaagt al jaren over fraude en het feit dat hij niet in de democratie gelooft. Zelfs toen hij gewonnen had, beweerde hij slachtoffer van fraude te zijn geweest.”

Ook een groot deel van de bevolking blijft hem natuurlijk wel steunen.

“Toch is Bolsonaro de slechtste president uit onze geschiedenis. Je moet weten dat een groot deel van de Brazilianen in armoede leeft en geen toegang heeft tot correcte informatie. Zij geloven wat Bolsonaro zegt, nemen geen veiligheidsmaatregelen en laten zich niet vaccineren. Helaas ontkent Bolsonaro niet alleen covid, maar ook de opwarming van de aarde. Ons regenwoud bloedt en de ontbossingen blijven maar toenemen. Hij ridiculiseert de lgbt-gemeenschap en respecteert mensenrechten niet, zeker niet die van zwarten en transgenders. Bolsonaro vertelt gemiddeld per dag tien tot twintig leugens. De mensen zijn volledig in de war door het fake news dat Bolsonaro verspreidt. Helaas is Bolsonaro niet alleen.”

Het belooft een spannende verkiezingsstrijd te worden. Bolsonaro zal uitgedaagd worden door Lula da Silva en Sergio Moro, voormalig minister van Justitie. Is de Braziliaanse maatschappij gepolariseerd?

“Ik vrees voor gewelddadige verkiezingen. Sergio Moro is uitschot die het fascisme van Mussolini wil invoeren, Bolsonaro is de slechtste president ooit, en Lula was een zeer goede president, maar zijn politieke partij PT was betrokken bij verscheidene corruptieschandalen. Het is een feit dat Lula op vlak van economie, gezondheid en mensenrechten een goed beleid heeft gevoerd. Alle indicatoren zijn vooruitgegaan onder zijn presidentschap.

“In Brazilië is er nu een strijd aan de gang tussen feiten en fake news, tussen democratie en totalitarisme. Tot op heden leven we in een democratie met rechten voor minderheden, een kader voor vrije meningsuiting en scheiding der machten. Deze democratie is zeker niet perfect, maar wordt nu ernstig onder druk gezet door een president die alle machten probeert te beïnvloeden om zijn gelijk te krijgen. Bolsonaro bewondert de militaire dictatuur en de mensen die toen andere mensen gemarteld en vermoord hebben. 

“Bolsonaro heeft de Braziliaanse economie van de zesde grootste economie ter wereld gekatapulteerd naar de dertiende of veertiende plaats. Ik heb met eigen ogen gezien hoe mensen van honger liggen te creperen op straat, omdat Bolsonaro niet gelooft in voedselpakketten. Ik heb gezien hoe journalisten worden aangevallen door de aanhangers van Bolsonaro, en ik heb gezien hoe transgenders en holebi’s vernederd en mishandeld werden doordat Bolsonaro meermaals per dag vertelt dat deze mensen in zijn ogen geen mensen zijn. De verkiezingen zullen heftig worden. De Braziliaanse bevolking is extreem gepolariseerd en het zal moeilijk worden om weer tot verzoening te komen.

Mensenrechtenactiviste Marielle Franco werd in 2018 vermoord. Ben je niet bang om hetzelfde mee te maken?

“Sinds ik in de politiek zit, heb ik doodsbedreigingen gekregen en moet ik erg voorzichtig zijn. Mijn motivatie om deel te nemen aan politiek ligt net in het feit dat ik al mijn hele leven bedreigd ben geweest. In feite heeft de dood van Marielle Franco mij een boost gegeven om aan politiek te doen en om de zwarte transgendergemeenschap te vertegenwoordigen. 

“Het is tijd dat de politieke elite rekening houdt met rechten voor vrouwen, holebi’s en transgenders. We willen recht op toegankelijk onderwijs, op toegang tot gezondheidszorg en geen discriminatie in ziekenhuizen omwille van onze seksuele voorkeur. We willen een betere verdeling van de welvaart in Brazilië. Wie meer verdient, moet meer belastingen betalen. Drinkwater, riolering, onderwijs, mobiliteit en veiligheid zouden basisvoorzieningen moeten worden waar iedereen toegang toe heeft. In ons rechtssysteem zouden burgers gelijkwaardig behandeld moeten worden. We dromen ervan dat transgenders binnenkort in alle beroepen zoals politici, artsen, advocaten, leerkrachten, kunstenaars vertegenwoordigd zijn. Zolang er echter geen politici zijn die deze dromen verdedigen, zal dat nooit gebeuren. 

“Veel transmensen en holebi’s contacteren mij om hun verhaal over fysiek en seksueel geweld, segregatie, discriminatie en racisme te vertellen. In Brazilië moeten de meeste transgenders zich prostitueren om een bron van inkomsten te hebben. En ondertussen is er een genocide aan de gang tegen transgenders en zwarte mensen. Marielle Franco is anno 2018 in Brazilië vermoord omdat ze als zwarte lesbienne in de politiek is gegaan en opkwam voor de rechten van haar gemeenschap. Ondanks de dreigingen, blijf ik hoopvol. Brazilianen zijn van nature progressieve en hoopvolle mensen. Een transformatie van een conservatieve maatschappij naar een maatschappij met rechten voor minderheden, moet mogelijk zijn.”

Droomde u als kind van een carrière in de politiek? 

“Ik heb daar nooit van gedroomd, maar ik ben er wel fier op dat ik het heb kunnen bereiken. Ik heb een moeilijke jeugd gehad. Toen ik veertien jaar was, werd ik door mijn familie, die evangelisch is, op straat gegooid omwille van mijn genderidentiteit. Ik leefde zes jaar op straat en overleefde door sekswerk. Al die jaren heb ik vernederingen, misbruik en verlatenheid meegemaakt. Nu heb ik die pijn verwerkt en het heeft me kracht gegeven om voor de gemeenschap van transgenders en holebi’s op te komen. 

“Ik pleit ervoor om behandeld te worden voor wat ik ben: een mens. Ik hoop dat toekomstige generaties in Brazilië, maar ook in de rest van de wereld, zich niet moeten verstoppen voor wie ze zijn, in zichzelf geloven en hun dromen niet verliezen. Liefde is sterker dan het kwade en de pijn. De liefde kan ons verzoenen en kan vergeven. Iedereen moet gelijk behandeld worden als mens, ook transgenders, ook zwarten. In elke mens zit er iets positiefs. Discriminatie en racisme zijn aangeleerd. We zijn zo niet geboren. Ik hoop dat mensen vooroordelen niet laten primeren op wat hun hart zegt, en nooit opgeven en blijven volhouden. We leven in een diverse wereld aan culturen, talen, gender, seksuele voorkeuren. We moeten dit aanvaarden en koesteren. Ieder mens heeft recht om te dromen.”