Noord-Koreaanse overloper verrast grensbewakers met heimelijke terugkeer

Het Zuid-Koreaanse leger en het ministerie van Defensie maken uit videobeelden van voor en tijdens zijn vlucht op dat de man die zaterdag de grens overstak dezelfde dertiger is die in november 2020 maar liefst veertien uur lang onopgemerkt bleef aan de Zuid-Koreaanse kant van de grens. 

Destijds wist hij uit handen van Noord-Koreaanse grenswachten te blijven, de landmijnen in de zwaarbewaakte  gedemilitariseerde zone (DMZ) te omzeilen en uiteindelijk het zuiden te bereiken door over bijna drie meter hoge hekken te springen. De man verklaarde later dat zijn ervaring als lichtgewicht turner daarbij geholpen had. Door een kapot schroefje sloegen de sensoren bij de Zuid-Koreaanse grens niet aan. 

Het incident leidde toen tot vernietigende kritiek op de Zuid-Koreaanse grensbewaking. Na een reeks gevallen van overlopers die onopgemerkt naar het zuiden wisten te komen, had Seoel juist beloofd de grensbewaking te verscherpen met een robotsysteem en kunstmatige intelligentie. Het is in Zuid-Korea illegaal om de grens met het noorden over te steken. 

Zaterdag registreerden verschillende sensoren dat er beweging was bij de prikkeldraad tussen Zuid-Korea en de DMZ. Drie uur lang kwamen de grenstroepen echter niet in actie. Terwijl de man door de DMZ richting de Noord-Koreaanse grens rende, konden Zuid-Koreaanse militairen hem tachtig minuten lang niet vinden. Volgens videobeelden bereikte hij om 22.40 uur Noord-Koreaans grondgebied. Op beelden van een infraroodcamera was te zien dat zich daar een groepje van vier personen uit de voeten maakte: mogelijk de overloper in gezelschap van drie Noord-Koreaanse grenssoldaten.

Hotline

Zuid-Korea heeft het noorden via de speciale militaire hotline twee keer van de grensoversteker op de hoogte gebracht, met het verzoek de man niet te doden. De Noord-Koreanen hebben die boodschap ontvangen, maar niets gezegd over zijn lot.

De man, die erom bekend stond zich netjes aan de regels voor Noord-Koreaanse overlopers in het zuiden te houden, was volgens de Zuid-Koreaanse autoriteiten al sinds donderdag onbereikbaar. Waarom hij na een verblijf van ruim een jaar terug naar de noordelijke dictatuur wilde, is onduidelijk. Tot dusver heeft het Zuid-Koreaanse ministerie van Defensie geen aanwijzingen voor spionage gevonden.

Jaarlijks ontvluchten zo’n duizend Noord-Koreanen de geïsoleerde dictatuur, al is hun aantal tijdens de pandemie aanzienlijk gedaald omdat Noord-Korea de grens met China, de meest gebruikte reisroute, langdurig gesloten houdt. Tijdens de pandemie hebben Noord-Koreaanse grenswachten het commando gekregen te schieten op iedereen die de grens oversteekt, om te voorkomen dat het coronavirus vanuit China of Zuid-Korea het noorden binnenkomt. 

In september 2020 werd een Zuid-Koreaanse ambtenaar voor visserijzaken die zich bij de zeegrens bevond door Noord-Koreaanse troepen doodgeschoten. Zijn lichaam werd vervolgens verbrand. Twee maanden geleden werd het Noord-Koreaanse stadje Kaesong volledig afgesloten nadat een met corona besmette Noord-Koreaan vanuit het zuiden de grens was overgestoken. Hij had drie jaar in Zuid-Korea gewoond.

Overlopers

Volgens het Zuid-Koreaanse ministerie van Vereniging zijn sinds 1948, toen de Korea’s officieel werden opgesplitst, 33.523 Noord-Koreanen naar het zuiden overgelopen. De meesten bereiken Zuid-Korea niet via de gedemilitariseerde zone, maar via een derde land, zoals China. 

Spijtoptanten die via de DMZ de oversteek terug naar Noord-Korea wagen zijn zeer zeldzaam, al komt het sporadisch voor dat Noord-Koreanen vanuit andere plaatsen in Zuid-Korea terugkeren naar hun geboorteland. Dat is de afgelopen tien jaar volgens Zuid-Koreaanse schattingen dertig keer gebeurd.

Teruggekeerde overlopers wacht meestal politieke heropvoeding in een kamp of celstraf, maar als ze nuttig zijn voor propagandadoeleinden worden ze met hun negatieve getuigenissen over het leven in het kapitalistische zuiden op de staatstelevisie vertoond.

In Zuid-Korea worstelen veel Noord-Koreaanse overlopers met hun integratie: ze voelen zich behandeld als tweederangsburgers en hebben moeite werk te vinden. Dat de man die dit weekend de grens overstak als schoonmaker werkte, is volgens Zuid-Koreaanse media een mogelijke aanwijzing dat hij het economisch niet kon bolwerken. Ook torenhoge schulden of druk van de Noord-Koreaanse autoriteiten op familieleden drijven sommigen terug naar hun geboorteland.