‘Ik was van in het begin al tegen de wet, en ik was niet de enige’: juristen willen seksismewet afschaffen

“Chienne.” 
“Salope.” 
“Gaan we iets drinken? Niet op café, maar bij mij thuis natuurlijk. Je weet wel: rechtstreeks naar bed.”
Toen Sofie Peeters door Brussel wandelde was het voor haar dagelijkse kost. Minstens vijf keer per dag vielen mannen op straat haar lastig. Peeters besloot om als eindwerk een documentaire te maken over hoe mannen haar behandelden.

De documentaire Femme de la rue uit 2012 zette in ons land een discussie in gang over straatintimidatie. Het parlement reageerde door een seksismewetgeving op te stellen om dat gedrag te bestraffen. Wie zijn minachting uitdrukt tegen iemand anders enkel op basis van geslacht zou op de wet botsen.

Het autisme van Thunberg

Maar de veroordeling van Jeff Hoeyberghs in eerste aanleg tot tien maanden cel, waarvan de helft met uitstel, heeft onder juristen een discussie doen losbarsten. Hoeyberghs liet zich op een lezing minachtend uit over vrouwen en zei onder meer dat het autisme van Greta Thunberg het resultaat was van “zuipen tijdens de zwangerschap”.

Verwerpelijk vinden juristen dat. Maar is de seksismewetgeving daar wel voor bedoeld? “Ik vraag me ook af hoeveel mensen ondertussen wél voor straatintimidatie zijn veroordeeld”, zegt strafpleiter Joris Van Cauter. 

Het probleem met de seksismewetgeving, zo vinden verschillende juristen, is dat de wet zo ruim geformuleerd is dat rechters er heel veel uitlatingen kunnen onderbrengen. “Eigenlijk geeft ze rechters carte blanche”, zegt Van Cauter. “Daarmee gaat ze in tegen de vrijheid van meningsuiting. Hoeyberghs heeft inderdaad laatdunkende uitspraken gedaan. Maar moeten die ook strafbaar zijn?”

Er is wel een belangrijke voorwaarde bij de wet: het moet altijd over een concreet persoon gaan die zich beledigd voelt. Een vrouw kan dus niet zomaar naar de rechter stappen omdat een man iets denigrerends heeft gezegd over alle vrouwen. Veel hangt ook af van de context. Als een man één keer zegt dat vrouwen aan de haard horen, dan is dat een mening. Zegt hij het keer op keer tegen dezelfde vrouw, dan kleineert hij haar.

Aanzetten tot haat

In het vonnis zitten een aantal uitspraken die Hoeyberghs heeft gedaan over specifieke vrouwen, zoals Thunberg of een doctoraatsstudente. Ook zet hij volgens de rechtbank aan tot geweld. Over een meisje in de klas van zijn zoon zei hij dat hij ze “van haar fietske zou trekken” en een briquet zou lenen om “haar sjakoske in brand te steken”.

Zulke uitspraken kunnen natuurlijk niet door de beugel, vindt ook Jogchum Vrielink, professor discriminatierecht aan de Université Saint-Louis in Brussel. Maar ‘aanzetten tot geweld’ zit niet in de seksismewetgeving. Er zijn wel andere wetten die dat bestraffen en die discriminatie aanpakken.  

“Een specifieke seksismewet is eigenlijk niet nodig”, zegt Vrielink. “Ik was van in het begin al tegen de wet, en ik was niet de enige. De wet is naar het Grondwettelijk Hof gegaan, maar dat heeft de wet tot ieders verbazing niet vernietigd.”

Celstraf

Ook over de straf rijzen heel wat vragen. De wet voorziet een gevangenisstraf tot een jaar of een geldboete tot 1.000 euro. Maar gaat iemand dan anders denken over mannen of vrouwen als hij zo’n straf krijgt? 

“Door iets strafbaar te maken wil de wetgever een signaal geven in de hoop dat de mentaliteit verandert”, zegt grondwetsspecialiste Evelyne Maes. “Maar uit onderzoek weten we dat zulke rechtszaken net een forum geven aan wie zo’n haatpraat verkoopt.”

Volgens de juristen moeten we goed nadenken over hoe we ermee willen omgaan in onze samenleving. Van Cauter, Maes en Vrielink willen de seksismewet gewoon weg. “Er is al wetgeving om bedreigingen, intimidatie en belaging te bestrijden”, zegt Vrielink. “Voor mij moet de seksismewet verdwijnen.”