Wereldprimeur: chirurgen plaatsen varkenshart bij patiënt

De 57-jarige Amerikaan David Bennett uit Maryland, die een levensbedreigende hartaandoening heeft, ging vrijdag onder het mes. Hij kreeg het hart van een genetisch gemodificeerd varken waarvan de genen zo waren veranderd dat die niet langer het molecuul bevatten dat tot directe afstoting in het menselijk lichaam leidt. Volgens ‘The New York Times’ is het de eerste keer dat er een varkenshart werd gebruikt voor een harttransplantatie. De man riskeerde de operatie omdat hij sowieso was gestorven zonder nieuw hart.

“We zijn dolblij. Momenteel gaat alles goed, maar we weten niet wat morgen zal brengen. Een transplantatie met een varkenshart is nog nooit eerder gedaan”, reageert Bartley Griffith, de chirurg die de operatie leidde. De “baanbrekende operatie”, zoals Griffith de transplantatie noemt, geeft hoop aan patiënten die op de wachtlijst staan voor een harttransplantatie. 

Toch wil Griffith benadrukken dat er nog voorzichtigheid nodig is. Bennett ligt momenteel aan een machine die hem ook voor de operatie in leven hield. Als alles goed blijft gaan, mag de machine binnen enkele dagen uitgeschakeld worden. Artsen controleren ook voortdurend op infecties, zoals retrovirussen (porcine endogenous retroviruses, afgekort PERV’s). Hoewel de kans zeer klein is, kunnen deze virussen toch van varken op mens overgedragen worden. Retrovirussen kunnen onder meer bloedkanker, leukemie, veroorzaken. Een ontketend retrovirus kan dus catastrofale gevolgen hebben.

Het is niet de eerste keer dat er een orgaan van een varken bij een mens wordt geplaatst. Vorig jaar in oktober kreeg een hersendode patiënt met nierfalen een varkensnier. De nier heeft iets meer dan twee dagen normaal gefunctioneerd en werd niet afgestoten door het lichaam van de vrouw. Ook kregen verschillende patiënten met diabetes alvleeskliercellen van varkens. Daarnaast wordt varkenshuid gebruikt bij brandwondenpatiënten als tijdelijke wondbedekking. 

Vorig jaar ontvingen ongeveer 41.354 Amerikanen een nieuw orgaan. Volgens het United Network for Organ Sharing, een non-profitorganisatie die transplantaties coördineert in de VS, ging het in meer dan de helft van de gevallen om een niertransplantatie. Vorig jaar kregen in de VS 3.817 Amerikanen een nieuw hart. Dat is het hoogste aantal ooit, maar de vraag is nog steeds hoger. De organisatie zegt dat er een tekort is aan geschikte organen, waardoor dagelijks mensen sterven. 

Transplantatiechirurgen verwachten dat varkens in de toekomst mogelijk de oplossing zijn voor het grote tekort aan geschikte organen. Varkens zijn interessant voor wetenschappers, omdat varkensorganen qua grootte vergelijkbaar zijn met die van de mens, en de dieren na een korte draagtijd vaak veel biggen krijgen. Bovendien zijn varkens dieren die snel volgroeid zijn. 

Niet alleen varkensorganen, maar ook de organen van aapachtigen worden gebruikt door transplantatiechirurgen. Dat gebeurde al in de jaren zestig. Aapachtigen zijn geschikter voor het kweken van organen, want de aap staat qua eigenschappen dichter bij de mens dan het varken. Toch zijn volgens experts varkens meer geaccepteerd als orgaandonor, omdat de mens het dier ook veelvuldig gebruikt voor consumptie.

Dierenrechtenorganisaties zoals People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) uiten heel wat kritiek op transplantaties met organen van dieren. “Vanuit ethisch perspectief is PETA altijd gekant geweest tegen het gebruik van levende dieren als opslagplaats voor menselijke reserveonderdelen. Dieren zijn geen reserveonderdelen”, vindt PETA.