Optima-zaak stuit alweer op vertraging: oud-minister krijgt op valreep extra onderzoek

Wat stond er woensdagochtend op de planning?

Eindelijk, na 5,5 jaar, zou er op de raadkamer in Gent gedebatteerd worden over wie zich nu wel of niet voor een strafrechter moet verantwoorden. Concreet wil het Oost-Vlaamse gerecht, dat zich jaren heeft gebogen over vermeende malversaties bij Optima (Bank), veertien personen of vennootschappen gestraft zien. De raadkamer is het orgaan dat moet aangeven over er “voldoende bezwaren” zijn tegen die veertien. Zonder doorverwijzing geen strafproces.

Waarom is een beslissing nog niet voor morgen?

Oorspronkelijk moest er in juni 2021 al een raadkamer plaatsvinden. Verschillende partijen, onder wie oprichter Jeroen Piqueur en de socialistische oud-minister Luc Van den Bossche – tussen 2011 en 2016 actief bij Optima als CEO en bestuurder – vroegen op de valreep bijkomend onderzoek. De onderzoeksrechter weigerde een deel van dat extra onderzoek, waartegen de verdediging dan weer in beroep ging. Die juridische kwestie is intussen afgehandeld. Op 6 december 2021 kreeg Van den Bossche te horen dat het extra onderzoek er (deels) komt.

Van den Bossche pikt het immers niet dat hij “helemaal op het eind” in verdenking is gesteld en heeft daarom – dixit zijn advocaat Walter Van Steenbrugge – enkele onderzoeksdaden gevraagd om “klaarheid te scheppen over de onschuld”. De kans dat de onderzoeksrechter al klaar is met die bijkomende vragen, is volgens verschillende betrokkenen ondenkbaar. En dus zal de raadkamervoorzitter vanochtend een nieuwe datum voorstellen waarop alle betrokkenen en hun advocaten zich moeten melden. Allicht is dat ten vroegste over een maand. Wanneer er een strafproces zal volgen? Koffiedik kijken. Allicht ten vroegste na de zomer.

Waarover draait één van ’s lands grootste financiële gerechtelijke dossiers weer?

De flamboyante zakenman Jeroen Piqueur – imposante villa, nog imposanter jacht – is de oprichter van Optima (1991). Het opzet: als vermogensplanner aan financiële planning doen voor vermogenden en investeren in vastgoed. De focus ligt op vermogende Vlamingen. Cruciaal moment volgt in 2011 wanneer Optima de bankactiviteiten van Ethias Bank opkoopt. Optima Bank is geboren. In 2016 raakt de bank in de problemen na controles. In juni van dat jaar blokkeert de Nationale Bank alle rekeningen.

Optima Bank gaat failliet. Het is de start van een juridische slakkengang, een wirwar aan procedures, de aanstelling van drie curatoren, de wraking van een onderzoeksrechter én een strafdossier van meer dan veertigduizend pagina’s dik.

De onderzoeksrechter laat vader Piqueur, zoon Ruben en dochter Rebecca in december 2017 een tijdje aangehouden. Spilfiguur Jeroen Piqueur wordt in verdenking gesteld voor een rist aan misdrijven: misbruik van vennootschapsgoederen, witwaspraktijken, bedrieglijk onvermogen en inbreuken op de bankwetgeving.

Waar maakte bankieren plaats voor (vermeende) criminele feiten?

De speurders menen dat Piqueur en een rist getrouwen miljoenen euro’s – sommigen spreken van meer dan honderd miljoen euro – uit de bank versluisden. Dat via klassieke financieel fiscale vluchtwegen in Luxemburg, Zwitserland en Liechtenstein. Vaak door onbestaande consultancyopdrachten te factureren, al dan niet door een (vermeende) samenwerking met een verzekeraar, Lombard. Het onderzoek brengt ook aan het licht dat Optima Bank grote sommen overschreef aan de nv Imaco, een patrimoniumvennootschap van vader en zoon Piqueur. Het ging veelal over prestaties die helemaal niet geleverd werden.

De vergelijking met Operatie Propere Handen – het grote dossier in het voetbal rond witwas en corruptie – houdt ergens steek: Vergelijk het met “blablabla-contracten” die tal van Belgische voetbalclubs afsloten om een makelaar, trainer of speler extra uit te betalen via buitenlandse vennootschapsconstructies. Dat via zogenaamde “scoutingsopdrachten”. Het opzet is eigenlijk hetzelfde: geld witwassen, de fiscus misleiden en persoonlijke verrijking.

Wat concluderen de curatoren die zich bogen over het faillissement?

De curatoren ramen de schuldenberg na het faillissement van de bank op een bedrag tussen de 100 en 115 miljoen euro. Voor 88 miljoen euro aan activa (alle bezittingen van een bedrijf of een onderneming, red.) kon al gerealiseerd worden. Volgens Piqueur toont dat net aan dat de bank nooit failliet had moeten gaan. Er werd in totaal al voor 44,6 miljoen euro uitgekeerd door de curatoren, voornamelijk aan schuldeisers.

Wie zijn de veertien personen en vennootschappen die het Oost-Vlaamse gerecht voor strafrechter wil?

Jeroen Piqueur geldt als absolute spilfiguur, met daarnaast ook zoon Ruben en dochter Rebecca. Ook Van den Bossche dus, tot grote verbazing van diens advocaat Van Steenbrugge. Hij benadrukte deze week nogmaals dat zijn cliënt geen misdrijven heeft gepleegd, laat staan dat hij zich persoonlijk heeft verrijkt, klinkt het.

Het gerecht beticht Van den Bossche als mededader van valsheid in geschrifte, misbruik van vennootschapsgoederen en vertrouwen, het gebruik van valse stukken en voor de illegale uitoefening van het beroep van vastgoedmakelaar. Hij zou ook de Nationale Bank misleid hebben.

Ook de naam van private investeerder Jos Sluys valt, net als diens investeringsholding Saffelberg Investmenst en diens vastgoedvennootschap Evillas. Verder wil het gerecht ook de doorverwijzing van nog enkele voormalige toplui die nauw met Piqueur samenwerkten: ex-topman van Ethias Bank Philip De Hulsters, Jo Viaene, Frank Vincent en Jan De Paepe, jarenlang Piqueurs juridische rechterhand.

Tijdens het onderzoek moest de onderzoeksrechter plots van de zaak. Waarom?

De Gentse magistraat Annemie Serlippens was jarenlang de onderzoeksrechter die zich vastbeet in de hele financiële saga rond (de val van) Optima Bank. Het resulteerde in een strafdossier dat meer dan veertigduizend pagina’s telt. Het maakt dit financiële dossier één van de grootste van de afgelopen jaren in ons land.

In februari 2021 werd Serlippens gewraakt door Hans Rieder, de advocaat van Piqueur. De wraking stoelde onder meer op een rechtshulpverzoek aan Nederland dat Serlippens in 2018 deed, meer bepaald het zinnetje “om de ware toedracht van de gepleegde feiten door voormelde inverdenkinggestelden verder en duidelijker in beeld te brengen”. Volgens Rieder zou de onderzoeksrechter niet mogen spreken van “gepleegde feiten”. Hij sprak van vooringenomenheid.

De onderzoeksrechter besliste om zich niet van de zaak te onthouden, waarna het Gentse hof van beroep wel besliste dat ze van de zaak gehaald moest worden. Serlippens’ collega Tom Van Den Hende nam het dossier over. Voor Rieder was het een zoveelste procedureslag.

Hoe kijkt ex-topman Piqueur naar de hele zaak?

Door het wrakingsverzoek liep het afsluiten van strafdossier vorig jaar maandenlange vertraging op. Opvallend: Piqueur zelf, die nochtans de wraking vroeg en verkreeg, reageerde in een persbericht dat hij juist wil dat de zaak vooruit gaat. “Een onderzoek hoeft helemaal niet zo lang te duren. Ik probeer mijn vertrouwen in justitie te bewaren, maar men maakt het mij niet gemakkelijk. Waar wacht men nog op? Moet men ook nog mijn schoolrapporten doorlichten?”

Hij begrijpt vijf jaar later nog altijd niet waarom zijn geesteskind destijds failliet ging/moest. “Optima maakte zo’n honderd nieuwe vermogende klanten per maand en dat was een doorn in het oog van nogal wat grootbanken en de grotere private bankers”, stelt Piqueur. “De echte vraag die men moet stellen, is: wie is er beter geworden van het faillissement van Optima?”