Onderzoekers ontrafelen hoe Europese royals hun belangrijkste geheimen vroeger deelden in brieven, maar nieuwsgierige aagjes te slim af waren

Het gaat om een techniek die in de 16de eeuw gebruikt werd door onder meer de Franse koningin Catherine de’ Medici, de Engelse koningin Queen Elizabeth en Mary Queen of Scots. Enveloppen werden destijds nog niet gebruikt, dus deed men beroep op ‘letterlocking’ om brieven op persoonlijke wijze te beveiligen.

Heel wat brieven die de Engelse Queen Elizabeth schreef omdat ze de Schotse koningin Mary voor geen haar vertrouwde, werden met behulp van ‘letterlocking’ verzegeld. Mary Queen of Scots schreef op haar beurt vlak voor haar executie - overigens op bevel van Queen Elizabeth - een brief die ze op exact dezelfde manier verzegelde.

Onder meer deze brieven namen onderzoekers van het Amerikaanse Massachusetts Institute of Technology (MIT) onder de loep. Niet zozeer vanwege de inhoud van de brieven, maar wel om de manier waarop ze verzegeld waren. En het zou hen maar liefst 20 jaar kosten om tot in details uit te vinden hoe de vernuftige royals precies te werk gingen.

Nieuwsgierig naar de techniek? Het klinkt misschien gek, maar de royals gingen op zo’n manier te werk dat hun brieven als het ware dichtgenaaid werden. Nadat de brief geschreven was, werd er een lange strook bovenaan de linkerzijde van het blad gekerfd. Vervolgens werd de brief op zo’n manier gevouwen dat de strook rond het papier geplooid kon worden. Daarop haalde men het strookje, met behulp van een mesje, meermaals door het gevouwen papier alsof het met naald en draad was. Het eindresultaat werd nog eens aan beide zijden gemarkeerd met de persoonlijke zegel. 

De royals kozen dan ook niet voor de makkelijkste optie: “Ze kenden meer dan één manier om hun brieven ‘veilig’ te verzenden, maar ze verkozen deze manier”, aldus Jana Dambrogio, hoofdonderzoeker en conservator bij de MIT Libraries. “Je moet al heel zelfverzekerd zijn om zo’n ‘spiraalslot’ te maken. Als je een fout maakt, moet je helemaal herbeginnen. Dat komt neer op uren herschrijven, plooien en ‘naaien’.”

De bedoeling van het onderzoek is voornamelijk om andere wetenschappers te helpen bij het identificeren van specifieke ‘letterlocking’-technieken. Dat geldt ook voor de brieven die al zijn opengemaakt en bestudeerd door historici. Het zegt immers wat over de inhoud van de brief, of die als gevoelig beschouwd werd of niet. “We hopen dat onze vondsten een aanleiding zijn voor nieuw onderzoek”, zo schrijven de auteurs. “Zodat - in het beste geval - zelfs bekende artefacten nogmaals onderzocht worden.”

Een van de brieven die door de onderzoekers van MIT geanalyseerd werd, is een exemplaar van Catherine de’ Medici. Zij trouwde op 14-jarige leeftijd met de kroonprins van Frankrijk en was koningin van het land van 1547 tot 1559. Voor ze stierf, in 1589, had ze tien kinderen op de wereld gezet van wie er drie op jonge leeftijd het leven lieten. De brief die ze schreef, was gericht aan Raimon de Beccarie. Hij was een Franse soldaat, politicus en diplomaat.

Ook onderzochten ze brieven van Mary, Queen of Scots - zij was koningin van Schotland van 1542 tot 1587 en werd dat reeds toen ze amper zes dagen oud was. Mary kwam op een tragische manier aan haar einde en werd op 44-jarige leeftijd geëxecuteerd in opdracht van Elizabeth, koningin van Engeland. Een brief - die ze op de speciale manier verzegelde - schreef ze vlak voor haar onthoofding. De brief was gericht aan haar schoonbroer, Henry lll, die toen koning van Frankrijk was.