Naast het bestaande Nationaal Park Hoge Kempen in Limburg wil Vlaanderen nog drie Nationale en drie Landschapsparken oprichten. Die moeten “de prachtige natuur en het uniek erfgoed dat Vlaanderen rijk is, in de kijker zetten”. Dertien gebieden toonden concrete interesse voor de erkenning tot Landschapspark, tien tot Nationaal Park. Per parkstatuut beoordeelde een onafhankelijke jury of de kandidaturen aan alle voorwaarden voldeden.

Met Kleine en Grote Nete en de Merode werden de twee Antwerpse kandidaten voor de titel van Landschapspark geschrapt. “Jammer, maar wij gaan verder op ons elan”, zegt Isabelle Lindemans, gebiedscoördinator van de Merode. “We bouwen al jaren aan ons gebied met verschillende actoren en sectoren, van inwoner en bezoeker tot natuur en landbouw, en dat blijven we doen. De minister vond de publiekswerking van alle ingezonden kandidaten waardevol, dat koesteren we ook.”

Ook Rivierenland in de omgeving van Mechelen en het Grote Netewoud in de Zuiderkempen zullen over anderhalf jaar geen Nationaal Park worden. “Begrijpelijk, de argumentatie is terecht”, reageert Wim Pauels, coördinator van het Grote Netewoud, dat de jongste van alle kandidaten was. “Dit is dan ook geen mokerslag. De evaluatie was erg aanmoedigend en opbouwend, daar kunnen we mee aan de slag. En het is goed nieuws voor onze provincie dat de twee verwachte kandidaten in de running blijven.”

“Nog veel gesprekken”

De Kalmthoutse Heide, boven Antwerpen, en het Taxandriapark, in de Noorderkempen, mogen inderdaad binnenkort 100.000 euro Vlaamse subsidie van minister van Natuur Zuhal Demir (N-VA) verwachten. Dat gebruiken ze voor de opmaak van een masterplan en een operationeel plan, dat in het voorjaar van 2023 op het bureau van de minister moet liggen. Midden volgend jaar wordt dan beslist of ze voortaan de prestigieuze titel van Nationaal Park mogen dragen.

LEES OOK. Taxandria en Grote Netewoud dingen mee naar titel van nationaal park: “Met onze natuur hebben we een internationale verantwoordelijkheid”

Voor het zover is, moet er nog wat werk verzet worden in de Kempen. Turnhout en Oud-Turnhout dienden een dossier in maar landbouwgemeentes Arendonk en Ravels besloten de kat uit de boom te kijken. Minister Demir stelt dan ook “een specifiek maatwerktraject met oog op het betrekken van meer cruciale actoren in het ruimere gebied” voor. Haar partijgenoot Bob Coppens, burgemeester van Oud-Turnhout, knikt instemmend. “We zijn zeer blij met deze selectie. Tegelijk zijn we er ons bewust van zijn dat we nog veel gesprekken moeten voeren, onder meer met de private eigenaars en de landbouwers. We hopen dat Arendonk en Ravels alsnog zullen aansluiten. We hebben altijd de ambitie getoond om de titel van Nationaal Park binnen te halen, daar geloven we ook echt in.”

“Geen ongewenste impact”

Verondersteld wordt dat er per provincie maximum één Nationaal Park zal gekozen worden. Bij de kandidatuur van de Kalmthoutse Heide plaatste het kabinet alvast geen opmerkingen. Het Grenspark bevindt zich op het grondgebied van Essen, Kalmthout, Stabroek en het Nederlandse Woensdrecht. Aan die zijde is het gebied zelfs al deel van het netwerk van Nationale Parken. De ambities zijn dan ook groot. “Een erkenning als Nationaal Park is niet alleen belangrijk voor ons natuur- en recreatiegebied maar voor de hele regio”, zegt voorzitter Martin Groffen. “Het zou een garantie zijn voor het behoud van de heide maar ook een investering in de lokale economie, het toerisme en het imago van de regio. We zijn geselecteerd voor de volgende ronde op basis van het huidige oppervlakte. Volgens de Vlaamse Overheid zou een erkenning geen ongewenste impact hebben op de eigenaars en landbouwers in de streek. We gaan nu aan de slag om het plan op te maken in samenspraak met alle belanghebbenden.”

Een van de vier titels van Nationaal Park wordt allicht binnengehaald door het bestaande Nationaal Park Hoge Kempen in Limburg. De Kalmthoutse Heide en Taxandria krijgen nog concurrentie van Bosland in Limburg, de Brabantse Wouden in Vlaams-Brabant en de Scheldevallei in Oost-Vlaanderen. De kandidaten voor de titel van Landschapspark zijn de Zwinstreek in West-Vlaanderen, de Vlaamse Ardennen in Oost-Vlaanderen, Boerenlandschap Pajottenland in Vlaams-Brabant en liefst vier gebieden in Limburg: Hart van Haspengouw, Kempen-Broek, RivierPark Maasvallei en Grenzeloos Bocagelandschap.

Voor- en nadelen

Voor een gebied zich een Nationaal Park mag noemen, moet het voldoen aan een aantal strenge voorwaarden. Zo moet er komende zomer al een natuurkern van minimaal vijfduizend hectare zijn. Over twintig jaar moet die verdubbeld zijn. Minstens 50% van die natuurkern is biologisch waardevol. Na tien jaar heeft 50% van het gebied de reservaatstatus, na twintig jaar minimaal 75%. Het zijn dergelijke eisen die op protest van onder meer private eigenaars en landbouwers durven stuiten. Aan de andere kant hebben Nationale Parken een unieke belevingswaarde en internationale uitstraling, wat hen interessant maakt voor onder meer recreatie, lokale economie en toerisme.