Na felle kritiek op lockdown lijkt Nederland deels te gaan versoepelen: “Protest tegen maatregelen klonk nog nooit zo luid. Kabinet kon niet anders”

Lees alles over het coronavirus in dit dossier.

Nog geen week na aantreden staat het nieuwe Nederlandse kabinet voor “misschien wel de lastigste fase van de coronacrisis”, stelde een Haagse ingewijde vanochtend. Want terwijl de zware infectiepiek van de omikrongolf in Nederland naar verwachting nog moet komen, klinkt de roep om een losser coronaregime luid in het land. Talloze ondernemers kondigden al aan “hoe dan ook open te gaan”. En in een zeldzaam salvo volgde gisteren de ene kritische noot na de andere noodkreet - van winkeliers tot kappers, van psychiaters tot brancheverenigingen, en bijzonder: van provinciebesturen tot burgemeesters. 

De rode draad is helder: geef mensen meer ruimte. Bied perspectief, laat ondernemers aan de slag gaan, werk aan een heropening. Het Nederlandse kabinet kan niet anders dan daar gehoor aan geven en het land wat van het lockdownslot halen, beseffen ingewijden. “Helemaal niks doen aan versoepelingen is geen optie”, stelt een politieke bron. Al is er epidemiologisch weinig ruimte. Een ander zegt: “Als er niet versoepeld wordt, breekt de pleuris uit. Maar wat er gaat komen, zal toch beperkt zijn.”

De besmettingscijfers blijven intussen door het dak gaan nu de omikronvariant ook door Nederland raast. Tussen woensdagochtend en donderdagochtend zijn 33.436 positieve tests geregistreerd. Dat is het op een na hoogste aantal ooit. En het cijfer had nog hoger kunnen zijn. Door een storing zijn namelijk niet alle bevestigde besmettingen goed binnengekomen. Het absolute record werd vorige week vrijdag gevestigd, toen het Nederlandse gezondheidsinstituut RIVM bijna 35.000 nieuwe gevallen in een dag tijd meldde.

In de afgelopen zeven dagen kreeg het RIVM bericht dat het coronavirus 217.818 keer is vastgesteld in Nederland. Dat komt neer op gemiddeld 31.117 gevallen per dag. Voor het eerst sinds het begin van de coronacrisis bijna twee jaar geleden komt dat gemiddelde boven de 30.000 uit. Het gemiddelde stijgt voor de zestiende dag op rij.

Welk effect de hoge besmettingsaantallen gaan hebben in de Nederlandse ziekenhuizen is vooral nog heel onduidelijk. Het aantal coronapatiënten in de ziekenhuizen is donderdag alvast opnieuw afgenomen, tot het laagste aantal in meer dan 2 maanden, zo valt op te maken uit de meest recente cijfers van het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS). Het aantal mensen met corona op intensieve zorgen daalt ook al weken, bijna onafgebroken.

Het LCPS gaat er echter al een aantal weken vanuit dat de opnamecijfers deze maand weer zullen stijgen. Dat komt volgens de ziekenhuisorganisatie door de oprukkende omikronvariant.

Onderzoekers zien wel duidelijke lichtpuntjes bij de nieuwe variant, die minder ziekmakend lijkt. Nederlandse media verwijzen daarbij ook naar de uitspraak van viroloog Marc Van Ranst, die gisteren zei dat omikron “meer in de buurt komt van griep”. Onderzoeken uit het buitenland tonen ook fors minder ziekenhuisopnames door de variant, vergeleken met de deltaversie. Als de situatie van landen waar de omikronpiek al eerder naderde evenwel wordt vertaald naar Nederland, dan zouden daar mogelijk toch nog twee keer zoveel coronapatiënten moeten worden opgenomen als in het voorjaar van 2020, toen het aantal bezette bedden een record bereikte. Zo’n piek kunnen de Nederlandse ziekenhuizen niet aan. 

Het feit dat veel omringende landen - zoals ook België - de omikrongolf voorlopig zonder zo'n harde lockdown als in Nederland doorkomen, vergroot anderzijds de versoepeldruk nog eens extra. 

De huidige harde lockdown in Nederland, die in december vooral uit voorzorg voor het mogelijke effect van de toen nog onbekende maar wel al duidelijk besmettelijkere omikronvariant inging, is nog tot en met vrijdag van kracht. Vandaag/donderdag overlegde het kabinet op het Catshuis met onder anderen RIVM-baas Jaap van Dissel over de huidige stand van de coronacrisis en omikron. 

De eerste gedeeltelijke versoepelingen waarover is beslist, zijn al gelekt: volgens Nederlandse media zal het kabinet concreet de coronaregels voor het hoger onderwijs, de detailhandel, de contactberoepen en de sport versoepelen, per aanstaande zaterdag. Bronnen bevestigen na berichtgeving van onder meer De Telegraaf en RTL Nieuws dat men “op afspraak mag winkelen, weer naar de sportschool kan en dat het hoger onderwijs opengaat”. Ook de kappers mogen dus weer openen.

Wel gelden er voorwaarden in de sectoren waar wordt versoepeld, zoals een maximaal aantal klanten per vierkante meter in winkels. De horeca- en cultuursectoren blijven waarschijnlijk dicht, klinkt het verder.

“Het is best wel een uitgebreid lijstje geworden”, legt Niels Klaassen, journalist van het AD, uit bij HLN LIVE. “Misschien wel meer dan sommigen hadden verwacht. Maar de roep klonk echt van alle kanten - werkelijk uit elke sector en uit elke hoek van het land. Nog nooit was het verzet zo luid. En nu de nieuwste gegevens over omikron eerder goed nieuws brengen, wagen de politici de sprong vanuit de redenering dat het hoge aantal besmettingen niet automatisch ook veel ziekenhuisopnames zal opleveren. Nederland heeft daar meer tijd voor genomen dan andere landen. Hadden ze met alle kritiek helemaal niets kunnen doen? Ik denk het niet.”

Vrijdag neemt de ministersploeg tijdens de ministerraad het definitieve besluit over de versoepelingen. Om 19.00 uur lichten premier Mark Rutte en de nieuwe minister van Volksgezondheid Ernst Kuipers dan de besluiten toe tijdens een persconferentie. Die persconferentie krijgt ditmaal overigens een andere opzet. Meer beeld en minder tekst, is de bedoeling.