De vader van Avicii: ‘Tim was aan de beterhand. Dit komt goed, dachten we allemaal’

Tijdens ons Zoom-interview zit Klas Bergling voor een muur die behangen is met ingekaderde Avicii-platen. Ze ook beluisteren valt hem moeilijk.

Klas Bergling: “Ooit zal ik er weer klaar voor zijn, maak ik me sterk. Maar het is niet Avicii die ik mis, het is Tim. Hij was trots op de naam Avicii, maar hij wilde ’m niet voltijds zíjn. Tim wilde gewoon Tim zijn.”

Wat voor kind was Tim?

“Lief, maar koppig. Heel ernstig ook, en vastberaden. Hij was duidelijk anders dan andere kinderen. Ik weet nog hoe hij op zijn 12de na een banale ruzie met zijn moeder een briefje aan zichzelf schreef ter herinnering: ‘Vergeet je moeder niet te haten.’ (lacht)”

Was er in die jaren al iets zorgwekkends aan zijn zelfbeeld?

“Dat kwam snel, want zijn angststoornissen begonnen al erg vroeg. Zo was hij als kind al doodsbang om kanker te krijgen, en vroeg hij me geregeld om vlekjes op zijn huid na te kijken. Zijn vrienden vroeg hij dan weer om te voelen aan denkbeeldige knobbeltjes in zijn borstkas. En dan was er nog het eindeloze mijmeren over waar hij precies paste in de wereld. Op zich niet abnormaal op die leeftijd natuurlijk, maar op zijn 14de zijn we toch met hem naar een therapeut gestapt.

“Ik zal ook nooit vergeten hoe Tim op zijn 15de last kreeg van acne. Een typische puberkwaal, maar de angst voor acne werkte snel verlammend. Hij raakte geobsedeerd door zijn huid en zocht de hele dag in de spiegel naar nieuwe vlekjes. Hij was als de dood voor de blik van voorbijgangers, in die mate dat hij soms weigerde om een voet buiten te zetten. Zelfs op goede dagen zonderde hij zich af, en zat hij als gekluisterd voor zijn computer.”

Maar toen ontdekte hij de muziek.

“Hij vond mijn oude gitaar en leerde op eigen houtje te spelen. Hij pikte het veel sneller op dan ik destijds. Op zijn 16de downloadde hij zijn eerste muzieksoftware en ging hij aan het producen. Dat leerde hij ook al helemaal zelf, en in geen tijd was hij helemaal bezeten door de dancemuziek die hij maakte. Hij spijbelde zelfs om uren aan zijn nummers te besteden: ik belde naar zijn leraar om te vragen wat we konden doen aan Tims slechte schoolresultaten. ‘Wel, hij zou misschien eens kunnen opdagen’, zei die.”

In 2007 bereikte zijn fascinatie voor dancemuziek een nieuwe hoogte. Tim werd officieel Avicii – naar Avici, het diepste niveau van de hel volgens het boeddhisme. Toen zijn nummer ‘Levels’ hem in 2011 lanceerde, was Tim amper 22. ‘Wake Me Up’ werd twee jaar later nóg groter, en samenwerkingen met Nile Rodgers, Madonna, Chris Martin en Wyclef Jean volgden.

“Ik herinner me nog het moment dat Tims succes voor het eerst bij me doordrong: zijn uitverkochte concert in Stockholm van 2012. Het was de eerste keer dat ik een publiek zag reageren op zijn muziek. De arena waar hij toen stond, de Ericsson Globe, werd dit jaar trouwens herdoopt tot de Avicii Arena.”

Kwam er bij dat besef ook geen bezorgdheid kijken, gezien Tims fragiele mentale toestand?

“Dat begon pas toen hij begon te touren. Hoe moordend dat tempo zou zijn, zoiets hadden we nooit voorzien. Kort daarvoor had Tim nog vliegangst, maar tegen 2016 had hij wereldwijd al meer dan achthonderd optredens afgewerkt. Aanvankelijk lukte het hem nog, hij overleefde op adrenaline. Maar zijn angststoornissen haalden ’m al snel in. Boven alles bleef Tim een erg verlegen persoon. Hij was niet het type om een kamer vol vreemden in te wandelen en zomaar een praatje te slaan. Zodra de adrenaline uitgewerkt was, wendde hij zich tot alcohol.

“Begin 2012 begonnen zijn problemen te ontsporen. Halfweg een tournee door de Verenigde Staten klaagde hij over maagpijn. Die avond heeft hij nog opgetreden in New York, onder de pijnstillers, maar de pijn werd al snel te erg, en hij moest het ziekenhuis in.”

‘Ontstoken alvleesklier’, klonk het verdict. Wellicht het gevolg van zijn alcoholgebruik.

“Ze schreven daarop krachtige pijnstillers voor, opioïden. Toen begon ik me pas echt zorgen te maken. Een jaar later, in Australië: weer hetzelfde. En opnieuw kreeg hij krachtige pijnstillers voorgeschreven: oxycodon en vicodin. Nog een jaar later, weer ziekenhuis: gescheurde appendix deze keer. Na die operatie raakte Tim verslingerd aan de pijnstillers die hij voorgeschreven kreeg. Zijn persoonlijkheid veranderde volledig. Hij was instabieler, licht ontvlambaar. Praten met hem was een klus geworden.”

Het werd zo erg dat je een interventie organiseerde, niet?

“(knikt) Samen met zijn beste vrienden en zijn manager. Zijn druggebruik was niet meer te overzien: pijnstillers, verdovende middelen, angstremmers, antidepressiva… Tijdens interviews begon hij vaak te bazelen, zakelijke vergaderingen deed hij vanuit bed. Zijn optredens leden er ook onder: meer dan eens speelde hij hetzelfde nummer meerdere keren. Je zag dat het niet goed ging met hem: hij was graatmager met donkere kringen onder de ogen.”

Hoe verliep de interventie?

“We wachtten hem op in zijn woonkamer. Het moment dat hij binnenkwam, zal ik nooit vergeten. Ik las in zijn ogen dat hij doorhad wat er gebeurde. Eén van de ergste herinneringen die ik heb, want ik voelde me op slag als een verrader. (krijgt het moeilijk) Alsof ik hém verraden had. Hij werd kwaad natuurlijk. Maar het moest.”

Hoe was Tim eraan toe na zijn ontwenningskuur?

“Hij was weer beter, wat het jammer genoeg net moeilijker maakte om zijn leven weer op te pikken. Alles wat hij eerder probeerde weg te drinken, staarde hem nu vol in de ogen. Het idee dat een publiek hem aanstaarde, vond hij nu ondraaglijk. Hij vroeg de lichttechnici zelfs om hem in het donker te zetten, zodat niemand zijn gezicht kon zien. Al snel werd hem duidelijk: ‘Dit lukt me niet.’ Niet veel later plaatste Tim een open brief op zijn website waarin hij aankondigde nooit meer te zullen touren.

“Op dat moment dronk hij nog af en toe, en ik vermoed ook dat hij niet volledig van de drugs af was. Maar toch maakte ik me geen zorgen. Tim was aan de beterhand, en was bezig aan een nieuwe plaat. Dit komt goed, dachten we allemaal.”

Wat het vervolg alleen maar tragischer maakt. Op 20 april 2018 stapte Tim uit het leven tijdens een vakantie in Oman.

“Een dag eerder kreeg ik een oproep van een onbekend nummer: iemand die Tim had leren kennen tijdens zijn vakantie, en die zich zorgen maakte. Het ging duidelijk niet goed met hem. Mijn vrouw en ik boekten de eerste beschikbare vlucht naar Oman, maar nog voor we konden vertrekken kwam het laatste telefoontje. Tim was dood. Zelfmoord.”

Je schuwt het woord niet.

“Ik vind dat je de dingen moet benoemen zoals ze zijn. Er zijn zoveel vragen rond wat er zich afgespeeld heeft aan het eind van Tims leven, maar dat is de enige zekerheid: hij heeft er zelf voor gekozen om te sterven. Waarom, dat blijft een mysterie, en het grootste trauma. We waren niet de enigen die antwoorden zochten: dat deden zijn fans en het publiek ook. Ik neem het hun niet kwalijk, zo zitten we in elkaar als mensen. Het is niemands schuld.”

Al heb je eerder gezegd dat de muziekindustrie volgens jou niet vrijuit gaat.

“Dat is zo. De industrie moet meer inzitten met hun sterren. Mijn zoon was niet de eerste die leed onder het gewicht van het voetlicht, en wellicht niet de laatste. Een jaar eerder stapten ook al Chester Bennington van Linkin Park en Chris Cornell van Soundgarden uit het leven. Wereldroem kan gevaarlijk zijn. En jonge artiesten die eraan blootgesteld worden, moeten een vangnet hebben. Op dat vlak moet er iets veranderen, vind ik. Wát, dat kan ik zelf niet benoemen. Maar er op zijn minst over nadenken: dat kan toch geen kwaad?”

© Sunday Times

Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be.