Deze mannen werden (nog) rijker tijdens coronapandemie

Dat constateert mensenrechtenorganisatie Oxfam Novib in haar jaarlijkse rapport over de groeiende economische ongelijkheid.

Michiel Servaes, algemeen directeur van Oxfam Novib, spreekt van een ‘obscene rijkdom van de allerrijksten, waarbij tien mannen 15.000 dollar per seconde of 1,3 miljard dollar (1,1 miljard euro) per dag verdienden’. Die elite van tien bezit nu zes keer meer dan de armste 3,1 miljard mensen, stelt Oxfam Novib in het rapport ‘Inequality Kills’.

Oxfam Novib zegt de vermogens van de tien rijksten op aarde, onder wie Bill Gates, Jeff Bezos, Elon Musk en Bernard Arnault, te hebben vergeleken voor en tijdens de coronacrisis, met als laatste toetsmoment oktober 2021. De hoogste stijging ooit van de topinkomens staat volgens Oxfam Novib in schril contrast met de situatie van miljarden vrouwen en meisjes, die in 2020 wereldwijd 800 miljard dollar (700 miljard euro) aan inkomsten verloren door de pandemie.

Negen miljardairs door winst op vaccins

‘Het geld dat door overheden en banken in de economie is gepompt, heeft zich voor een groot deel vertaald in stijgende beurskoersen en een toename van het aantal miljardairs’, zegt Esmé Berkhout, economisch adviseur van Oxfam Novib. ‘Er zijn daarnaast negen miljardairs bijgekomen in de farmaceutische industrie die extreem rijk zijn geworden door winst te maken op vaccins.’

In ontwikkelingslanden sloeg de pandemie twee keer zo hard toe, aldus Oxfam Novib. Berkhout: ‘Veel mensen die al onder de armoedegrens zaten, kregen het nog zwaarder. Tegelijkertijd profiteren nog meer miljardairs van het economische systeem.’

Bas van Bavel, hoogleraar economische en sociale geschiedenis aan de Universiteit van Utrecht, constateert dat de pandemie de ongelijkheid kan versterken. In zijn artikel ‘Historical effects of shocks on inequality: the great leveler revisited’ voorspelde Van Bavel vorig jaar al dat de coronacrisis niet als ‘de grote gelijkmaker’ zou fungeren, zoals bijvoorbeeld de beide Wereldoorlogen.

Door de pandemie is de afhankelijkheid van IT, digitale systemen en techbedrijven, maar ook van bezorgservices toegenomen. Daarmee groeit het vermogen van de eigenaren in die sectoren, stelt Van Bavel. ‘Het draagt zeker bij aan de versnelling van de groei van de topvermogens.’

Door de pandemie wordt de ongelijkheid versterkt

De tanende invloed van collectieve organisaties zoals woningbouwverenigingen is niet alleen zichtbaar in de oververhitte woningmarkt, stelt Van Bavel. ‘De maatschappelijke balans is zoek, waardoor de speelruimte voor zeer vermogenden in sectoren als huisvesting en de zorg is vergroot. Door te veel over te laten aan de markt, zijn we nog kwetsbaarder geworden voor schokken.’ Daardoor leidde een schok als de economische crisis in 2008 tot een vergroting van vermogensongelijkheid. Van Bavel: ‘Bij deze pandemie lijken dezelfde contouren zichtbaar.’

De pandemie zou volgens velen een economische ‘gelijkmaker’ zijn, maar het tegendeel blijkt waar, aldus Van Bavel: ‘‘Door de huidige inrichting van de samenleving kunnen sommigen tijdens deze schok hun economische positie aanzienlijk versterken, terwijl anderen hard getroffen worden. Maar dat is geen natuurwet. De bal ligt bij de politiek.’

Oxfam Novib pleit in haar persbericht voor een hogere belasting van ‘extreme vermogens’ en een hardere aanpak van belastingontwijking.

Vier portretten van mannen die miljardair werden met testlaboratoria, wegwerphandschoenen en ziekenhuizen. Ze behoren nu tot de rijksten ter wereld.

Liu Fangyi, wegwerphandschoenen

Liu Fangyi (51), alias Frank Liu, prijkt als mondmaskermiljardair voor het eerst op de Forbes-lijst van ultrarijken.  Dat dankt hij aan de verkoop van mondmaskers, handgel en het medische hulpmiddel waarmee zijn carrrière begon: wegwerphandschoen.

Liu, afkomstig uit havenstad Shanghai, zette tijdens zijn studie in Californië eind jaren negentig zijn eerste bedrijf in medische wegwerphandschoenen op. Terug in China begon hij onder de naam Intco in 2003 een keur van ondernemingen. Die houden zich bezig met recycling, met name van plastic en piepschuim, maar vanaf  2009 krijgt productie van wegwerphandschoenen de overhand. Dan is het een kleine stap naar mondmaskers, desinfecterende gel en rolstoelen.

Liu's imperium in medische hulpgoederen past zo goed bij het overheidsbeleid dat hij in 2017 geselecteerd wordt voor het 10.000 Talentenprogramma, waarmee China  wereldwijd met vette subsidies topwetenschappers werft. Inmiddels is Liu goed voor 3,3 miljard dollar (2,9 miljard euro): de waarde van aandelen in Intco Medical Technology schoten in 2020 met maar liefst 650 procent omhoog. Bij wijze van liefdadigheid schiet Liu de autoriteiten in corona-hotspots regelmatig te hulp met wagonladingen handschoenen en mondmaskers.

Arvind Lal, testkeizer van India

Covid-19 was voor India een catastrofe, maar niet voor testkeizer Arvind Lal. De 72-jarige topman en grootaandeelhouder van Dr Lal PathLabs, een keten voor medische diagnostiek, werd dankzij het virus miljardair. Of beter gezegd, dankzij het besluit van de Indiase regering in maart 2020 om het testen open te stellen voor private bedrijven. Inmiddels bedraagt Lals vermogen 2,3 miljard dollar (2 miljard euro).

Dr Lal PathLabs (met meer dan tweehonderd laboratoria in heel India) werd in 1949 opgericht door Lals vader, S.K. Lal. Lal junior studeerde medicijnen in Pune en stapte in 1977 in het familiebedrijf, dat hij moderniseerde en expandeerde. Zijn vrouw Vandana, ook arts, leidt de R&D, zijn zoon en dochter focussen zich op de genetica en de veterinaire afdeling.

Arvind Lal is behalve een van de rijkste ook een van de succesvolste tycoons van India. Hij experimenteerde met publiek-private projecten, is commissaris bij talloze farmaceutische bedrijven en kreeg vele hoge onderscheidingen. Het is de vraag hoezeer hij daaraan hecht. In 2018 publiceerde Lal een autobiografisch boek, ‘Corporate Yogi’, over zijn ‘levensreis als spirituele zoeker en toevallige ondernemer’.'

Jorge Moll Filho, de cardioloog die miljardair werd met labs en ziekenhuizen

In Latijns-Amerika had corona desastreuze gevolgen voor vrijwel alle economieën, maar voor de bankrekening van cardioloog Jorge Moll Filho (77) echter, was het een zegen. Moll Filho is oprichter van Rede D’Or, een keten van medische laboratoria en dertig Braziliaanse ziekenhuizen waar in coronatijd de deuren werden platgelopen.

In oktober besloot Moll Filho dat zijn keten rijp was voor de beurs. Vóór de beursgang hadden hij en zijn familie een gezamenlijk fortuin van 3,5 miljard euro. Na de beursgang was dat 15 miljard. Terwijl beelden van de desastreuze Braziliaanse coronapandemie de wereld overgingen, groeide Moll Filho uit tot een van de rijkste mannen ter wereld: hij staat op plaats 194 van de wereldwijde Forbeslijst.

Overigens blijkt uit diezelfde lijst dat het de superrijken in heel Latijns-Amerika voor de wind gaat. Te midden van nationale economische recessies nam tussen maart 2020 en maart 2021 het aantal Latijns-Amerikaanse miljardairs toe met 29 (naar in totaal 105). Hun gezamenlijk vermogen groeide in diezelfde periode met een bedrag dat ongeveer gelijk staat aan de totale economie van Ecuador.

Abdulsamad Rabiu, de op een na rijkste man van Nigeria

Het nieuwe jaar begon goed voor de Nigeriaanse miljardair Abdulsamad Rabiu (61): met de beursgang van zijn BUA Foods haalde hij op één dag 1,6 miljard euro op. Zijn vermogen wordt geschat op 6,3 miljard euro, waarmee hij nu de op een na rijkste man van Nigeria is en op plaats 6 staat van de Forbes-lijst van Afrikaanse superrijken.

Rabiu, zoon van een rijke industrieel uit Kano, begon in 1988 met de import van staal, ijzer en chemicaliën en breidde al snel uit met de productie van suiker, graan en cement. Hij kocht suiker- en graanmolens op, verwierf Nigerian Oil Mills, de grootste olieraffinaderij van Nigeria en nam een belang in de grootste cementfabriek van Nigeria.

Afrika moet zelfvoorzienend zijn, is zijn heilige overtuiging; met een eigen industrie waarmee miljoenen burgers uit de armoede kunnen worden getild. De pandemie stond zijn ambitie allerminst in de weg. Met een Chinees bouwbedrijf sloot hij een contract voor de bouw van drie nieuwe cementfabrieken en met het Italiaanse Fava werkt hij aan plannen voor de bouw van wat de grootste graanverwerking- en pastafabriek van Nigeria moet worden.