▶ Joke Schauvliege vindt niet dat ze fouten maakte rond PFOS: ‘Ik zou het met kennis van 2017 opnieuw zo doen’

Vandaag worden de toenmalige bevoegde ministers uit de Vlaamse regering gehoord in de PFOS-onderzoekscommissie in het Vlaams parlement. Een van de centrale vragen is waarom er in september 2017 niet werd gecommuniceerd aan de bevolking van Zwijndrecht. Bij de planning van de Oosterweel-werken in de buurt van de 3M-fabriek had bouwheer BAM (intussen Lantis) PFOS-vervuiling in de grond vastgesteld.

Toenmalig minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) benadrukte dat de PFOS-vervuiling in die periode werd beschouwd als een milieuprobleem, maar niet als een bedreiging voor volksgezondheid. “Mijn diensten hebben altijd expliciet aangegeven dat er geen humaan toxicologisch risico was”, vertelde ze. “Mocht dat wel het geval zijn geweest, dan had ik zeker gehandeld.” 

Volgens haar kwam er pas een duidelijke cesuur in december 2018, toen er nieuwe Europese richtlijnen kwamen. Onder meer de gezondheidsnormen werden bijzonder fel verscherpt. “We zijn meteen in gang geschoten”, zei Schauvliege. “Vier dagen later was er al een startvergadering om een PFOS-actieplan op te stellen, dat in 2020 ook werd goedgekeurd.”

Voor haar was dat ook de voornaamste verklaring waarom er niet gecommuniceerd werd naar de bevolking. “Zou ik met de kennis van 2017 op dezelfde manier gehandeld hebben? Ja. Zou ik dat ook doen met de kennis van 2022? Uiteraard niet.”

Weyts:  ‘Altijd, op elk moment, in eer en geweten gehandeld’ 

Toenmalig minister Ben Weyts (N-VA) was als minister van Openbare Werken mee verantwoordelijk voor de plannen en uitvoering van de werken aan de Antwerpse ring. Hij benadrukte in zijn eerste uiteenzetting dat zijn diensten “altijd, op elk moment, in eer en geweten” hebben gehandeld, onder zijn politieke verantwoordelijkheid.

Op 18 september 2017 was het politieke stuurcomité van BAM samengekomen, met daarin ook de toppers van de Vlaamse regering en het Antwerpse stadsbestuur. Onder meer op aandringen van Antwerps burgemeester De Wever werd daar beslist om de communicatie met de buurtbewoners in Zwijndrecht over de PFOS-vervuiling door de 3M-fabriek voor te bereiden. Toch werden die plannen half oktober weer opgeborgen.

Weyts gaf aan dat afvalstoffenmaatschappij OVAM in die periode had geoordeeld dat er “geen toxicologisch humaan risico” bestond, iets wat ook in het finale verslag staat dat BAM-voorzitter David Van Herreweghe eind september rondstuurde.

Op 12 oktober werd op een bijeenkomst op het kabinet van Weyts, met daar ook mensen van BAM, OVAM en het kabinet-Schauvliege beslist om niet te communiceren. “Een gezamenlijke verantwoordelijkheid, ook de mijne”, zei Weyts. “Maar die beslissing is er gekomen op basis van adviezen van experts.”

Hij benadrukte dat er geenszins een doofpotoperatie is geweest. Beslissingen van de Vlaamse regering over de kostprijs van de sanering van de PFOS-vervuiling in 2017 en 2018 werden gepubliceerd op de website van de Vlaamse regering. “Dat zijn publieke documenten, door eenieder consulteerbaar. Als er al een doofpot was, dan was het er een zonder deksel.”