Energieminister Van der Straeten: “Een domme btw-verlaging, daar pas ik voor”

Op de agenda van de commissie Energie stond een minidebat over de kernuitstap. Daarbij ging veel aandacht naar het rapport van het FANC, waarin de nucleaire waakhond aangeeft dat het op het vlak van veiligheid mogelijk is om de centrales Doel 4 en Tihange 3 open te houden na 2025, wanneer de volledige kernuitstap wettelijk gepland staat.

Kris Verduyckt (Vooruit) en Thierry Warmoes (PVDA) stelden zich vragen bij die conclusie. Zij lezen tussen de regels een versoepeling van de veiligheidsvoorschriften. Reccino Van Lommel (Vlaams Belang) concludeerde daarentegen dat de centrales al grotendeels voldoen aan de veiligheidseisen. Leen Dierick (CD&V) benadrukte dat ze vertrouwen heeft in de expertise en onafhankelijkheid van het FANC. "Plan B (de verlenging) kan, maar dan moet de uitbater meegaan en moet snel worden beslist. We gaan pas voor Plan B als Plan A (de volledige uitstap) niet lukt", zei ze.

Minister Van der Straeten wilde niet concreet ingaan op het rapport van het FANC. Nucleaire veiligheid is immers een bevoegdheid van de minister van Binnenlandse Zaken. Wel herhaalde ze dat de levensduurverlenging van de twee jongste centrales niet zal volstaan om te verzekeren dat er voldoende elektriciteit zal zijn in de winter van 2025-26. Zoals eerder al werd gezegd, zullen er dus gascentrales nodig zijn.

Het probleem is dat daarbij niet zomaar een beroep kan worden gedaan op de centrales die vervat zaten in de zogenaamde CRM-veiling en die dus kunnen rekenen op subsidies. "Je kan in dat geval niet zomaar capaciteit die vandaag geselecteerd is opvissen, overhevelen en uitvoeren", aldus de minister, die dezelfde boodschap te horen kreeg van Europees Commissaris Margrethe Vestager.

Halfweg maart is een evaluatiemoment gepland. Dan moet duidelijk worden hoe het staat met de vergunning voor de gascentrale van Vilvoorde. Die werd geselecteerd na de CRM-veiling, maar kreeg van Vlaams minister van Milieu Zuhal Demir (N-VA) geen vergunning. Indien duidelijk wordt dat Vilvoorde het niet zal halen, zal andere gascapaciteit worden gekozen die in de eerste ronde niet was geselecteerd bij de veiling. 

Daarvoor is een wetswijziging nodig. Die tekst kreeg in eerste lezing al groen licht van de regering. Na advies van de Raad van State zal hij volgende maand naar de Kamer verhuizen. De prijs zal hoger uitvallen dan wanneer Vilvoorde de vergunning zou krijgen. Logisch, want bij de CRM-veiling werd ook naar de beste prijs gekeken. Van der Straeten verzekerde dat die hogere prijs niet naar de factuur zal doorstromen.

De btw-verlaging op elektriciteit en gas noemde Van der Straeten in de Kamer “dom”. Bij coalitiepartners CD&V en Vooruit zorgde die uitspraak voor gefronste wenkbrauwen. De minister kreeg vorige week de opdracht van het kernkabinet om een analyse te maken van de pistes die op tafel liggen om de energiefactuur te drukken. Ze moet daarvoor overleg plegen met haar collega van Financiën Vincent Van Peteghem (CD&V). Die had eerder gepleit voor een btw-verlaging op gas en elektriciteit. Ook Vooruit is daar een uitgesproken voorstander van.

Met een “domme btw-verlaging” bedoelt Van der Straeten een algemene verlaging, die een invloed zou hebben op de lonen via een soort indexsprong. Wel staat de minister open voor een “slimme” btw-verlaging, op maat van de energietransitie. 

Dierick reageerde hoorbaar misnoegd op die uitspraken. Zij verwees naar de vele mensen die door de gestegen prijzen heel wat moeite hebben om hun energiefactuur te betalen. Voor hen zou een btw-verlaging wel een goede maatregel zijn, stelde ze. Ook Verduyckt verdedigde een btw-verlaging. Hij herhaalde het socialistische standpunt dat energie een basisproduct is, waarop dus een tarief van 6 procent moet gelden. Eventuele “domme” neveneffecten kunnen volgens hem worden bijgestuurd.